Life Writing of the Polish Avant-Garde

Kurs adresowany jest do osób zainteresowanych literaturą i sztuką awangardową oraz zapisami osobistymi polskich twórców eksperymentalnych. Podczas zajęć połączymy analityczny warsztat nad źródłami (oraz sposobami ich edycji) z teoretycznym namysłem nad kulturoznawczymi i filologicznymi kierunkami badań materiałów (auto)-biograficznych. Wiedza zdobyta na zajęciach będzie wykorzystana praktycznie w trakcie przygotowania wstępnego zarysu projektu edycji, który jest podstawą zaliczenia kursu.

Zajęcia poświęcone są problematyce zapisów osobistych (life writing) twórców polskiej awangardy i neo-awangardy. Kurs jest wprowadzeniem w specyfikę archiwaliów (auto-)biograficznych oraz obiektów sztuki (piśmiennictwo, literatura, materiały wizualne), których celem jest utrwalanie: indywidualnych przeżyć jednostki, procesów kształtowania się czyjegoś życia, form autorefleksyjności czy sposobów odnajdywania własnej podmiotowości przez awangardystów na tle relacji społecznych. Kurs został pomyślany jako warsztat analityczny: korespondencji, dzienników, notatek artystycznych, biografii, autobiografii, spisów rzeczy oraz innych zapisów tworzonych przez czołowych polskich twórców awangardowych lub ich dotyczących (m.in. Franciszka i Stefan Themersonowie, Julian Przyboś, Aleksander Wat). Poza warsztatem interpretacyjnym gatunków (auto-)biograficznych zajęcia mają również na celu podniesienie praktycznych kompetencji w zakresie badania rękopisów i maszynopisów twórców awangardowych.

Warsztatowi pracy na źródłach archiwalnych towarzyszyć będzie teoretyczny namysł nad możliwościami i ograniczeniami, które niesie ze sobą postrzeganie poszczególnych artefaktów jako przykładów intymistyki. W trakcie zajęć prześledzimy między innymi, w jaki sposób i/lub przy pomocy jakich środków: +kształtują się poetyki life writing polskich twórców awangardowych; +artyści realizują w swoim piśmiennictwie osobistym ideę radykalnego zerwania z powielanym schematem (eksperymentu) oraz podporządkowują się konwencjom; +możemy myśleć o relacjach sztuki i (auto-)biografistyki poszczególnych autorów; +awangardyści kreują oraz sytuują swoją podmiotowość w kontekście zdarzeń (politycznych, gospodarczych, społecznych, obyczajowych, artystycznych).

Szczegółowy syllabus zostanie omówiony na pierwszych zajęciach.

Pełna lista lektur zostanie przedstawiona na początku semestru. Podstawowe teksty uzupełniające:

Kadar Marlene, Coming to Terms: Life Writing – from Genre to Critical Practice, in: Theoretical Discussions of Biography, Leiden 2014.

Smith Sidonie, Watson Julia, Life Writing in the Long Run, Ann Arbor 2016.

Derrida Jacques 2016: Gorączka archiwum. Impresja freudowska. Przełożył Jakub Momro. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.

Foucault Michel 1977: Archeologia wiedzy. Przełożył Andrzej Siemek. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

P.-M. De Biasi, Genetyka tekstów, przekład Filip Kwiatek, Maria Prussak. Wydawnictwo IBL 2015.

P. Lejeuene, "Drogi zeszycie...", "drogi ekranie...": o dziennikach osobistych, przeł. Agnieszka Karpowicz, Magda i Paweł Rodakowie ; wybór, wstęp i oprac. Paweł Rodak., Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.

Paweł Rodak, Między zapisem a literaturą : dziennik polskiego pisarza w XX wieku (Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling-Grudziński), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011.

Agata Sikora, List, w: Od aforyzmu do zinu. Gatunki twórczości słownej, red. Grzegorz Godlewski, Agnieszka Karpowicz, Marta Rakoczy, Paweł Rodak, Warszawa 2014.

Lucyna Marzec, List, “Forum Poetyki” 2015.

M. Prussak, Edycja dokumentacyjna. Zasady wydania, w: Bronisława Waligórska. Listy z cytadeli 1886. Oprac. Monika Rudaś-Grodzka, Warszawa 2018.

Michalina Kmiecik, Szyfr w Dzienniku bez samogłosek Aleksandra Wata, w: “Teksty Drugie” nr 4, 2017.

Adam Dziadek, Aleksander Wat w Beinecke Library w Yale, w: “Teksty Drugie”, nr 6, 2009.

Iwona Boruszkowska, Autopatografia, „Autobiografia. Literatura. Media”, 2017, nr 27.

Aleksander Wójtowicz, Kronikarze i „fałszerze”. Powojenne wspomnienia twórców z kręgu „Zwrotnicy” i „Almanachu Nowej Sztuki”, w: Nowa Sztuka. Początki i końce, Kraków 2017.

Małgorzata Sady, W londyńskim Archiwum Themersonów i dalej. „Konteksty” nr 1-2, 2020.

Osoba studiująca zna i rozumie:

+w stopniu zaawansowanym wybrane aspekty kultury literackiej i twórczości słownej, widowisk kulturowych i kultury teatralnej, kultury wizualnej i filmowej oraz relacjach między nimi

+podstawową terminologię nauk o kulturze

+metody analizy oraz interpretacji praktyk i tekstów kultury

Osoba studiująca potrafi:

+wykorzystać posiadaną wiedzę, by samodzielnie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje z różnorodnych źródeł i wykorzystywać je w samodzielnych projektach badawczych

+interpretować zgromadzony materiał uwzględniając kontekst historyczny, społeczny i polityczny

+zabierać głos w dyskusji wobec różnorodnych odbiorców, mówiąc zrozumiale i poprawnie; samodzielnie poprowadzić debatę naukową lub dyskusję publiczną

Osoba studiująca jest gotowa do:

+przyjęcia postawy szacunku i badawczej ciekawości wobec różnorodnych zjawisk kultury w tym używania zdobytej wiedzy do rozwiązywania zaobserwowanych problemów oraz zasięgania opinii ekspertów

+wykazywania troski o dziedzictwo kulturowe i świadomości jego znaczenia dla życia społecznego

+samodzielnego, twórczego i przemyślanego działania w kulturze

Zaliczenie przedmiotu odbywa się na podstawie prezentacji projektu edycji wybranego rękopisu/maszynopisu/archiwaliów wizualnych i/lub dźwiękowych. Podstawą do wystawienia oceny jest frekwencja: dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze. Osoby mające od trzech do pięciu nieobecności mogą je zaliczyć na dyżurze, natomiast osoby mające więcej niż pięć nieobecności w semestrze nie są dopuszczone do zaliczenia zajęć. Na ocenę końcową znaczący wpływ ma również aktywność na zajęciach.