(in Polish) Tekstualne doświadczenia niepełnosprawności

Podczas zajęć będziemy analizować i interpretować teksty kultury (teatralne, dramatyczne, (auto)biograficzne) tworzone przez osoby doświadczające niepełnosprawności bądź te, które tematyzują to doświadczenie. Wybrane utwory poddamy analizie poetologicznej, by następnie pytać o to, jak dana forma „działa” w kontekście społeczno-kulturowo-historycznym.

Celem konwersatorium jest analiza i interpretacja tekstów kultury – dramatycznych, teatralnych, (auto)biograficznych – dotyczących niepełnosprawności (przede wszystkim tworzonych przez osoby doświadczające niepełnosprawności, ale także – w kilku przypadkach – tych, które to doświadczenie tematyzują w ramach fikcji). Podczas pierwszych zajęć uczestnicy/uczestniczki konwersatorium zostaną zaznajomieni/zaznajomione z kluczowymi informacjami na temat disability studies oraz najważniejszymi terminami, które będą mogły stanowić punkt odniesienia w dyskusjach. Rozmowa dotyczyć będzie również samego (problematycznego) pojęcia niepełnosprawności i społecznych dyskursów na jej temat. By badać teksty kultury traktujące o niepełnosprawności, konieczne jest bowiem odwołanie do pozaartystycznych sposobów mówienia o niej.

Konwersatorium będzie podzielone na trzy bloki: dramat, teatr, (auto)narracje. Każdy blok rozpocznie się od zajęć teoretycznych – omówienia tekstów wskazujących najważniejsze zagadnienia, konteksty bądź narzędzia do analizy utworów danego działu. Studentkom i studentom kulturoznawstwa prowadząca zaproponuje polonistyczne narzędzia analizy tekstu; spojrzenie na ukształtowanie formalne utworu, stylistykę, kompozycję. Wspólnie będziemy szukać odpowiedzi na pytanie, „jak to jest zrobione?”. Tym samym zajęcia rozszerzą kompetencje analityczne i interpretacyjne członków/członkiń kursu oraz wzbogacą świadomość filologiczną. Refleksji poddamy to, jak dana forma „działa” i „pracuje” w kontekście społeczno-kulturowo-historycznym, do jakich praktyk mówienia i myślenia o niepełnosprawności się odwołuje, czy podejmuje grę z dyskursami na temat niepełnosprawności i jej społecznym imaginarium.

Lista analizowanych utworów może się zmienić w zależności od dynamiki zajęć, poniżej znajduje się przykładowa propozycja.

I WPROWADZENIE: scena społeczna

• Niepełnosprawność – pojęcie, modele, dyskursy

II BLOK PIERWSZY: scena teatralna

• Zajęcia teoretyczne: freak show, gapienie się, auto-teatr

• PokaZ, reż. J. Wielgus

• Moja sprawa, reż. I. Sekierzyńska, Teatr Biuro Rzeczy Osobistych [kontekst: scenariusz]

• Mt 9,7 [ On wstał i poszedł do domu] / W Przechlapanem, R. Urbacki

III BLOK DRUGI: scena dramatyczna

• Zajęcia teoretyczne: relacje osobowe, rama dramatyczna i formy podawcze

• Noc Helvera, I. Villquist

• Debil, M. Prześluga

• Słabi, M. Drab [kontekst 4.48 Psychosis, S. Kane]

IV BLOK TRZECI: scena tworzenia o sobie samym

• Zajęcia teoretyczne: life-writting, konstrukcja narracji maladycznych

• Strategie przetrwania – Pamiętnik, C. Sobolewska [kontekst: Cela, Odpowiedź na zespół Downa, A. Sobolewska]

• Baltazar, S. Mrożek [kontekst: Wieloryb. The Globe, M. Pakuła]

• Żeby umarło przede mną. Opowieści matek niepełnosprawnych dzieci, J. Hołub [kontekst autonarracje na TikToku]

V PROJEKTY – zaliczenie

WIEDZA

Student/studentka:

• zyskuje bazową wiedzę w zakresie kulturowych i literaturoznawczych studiów o niepełnosprawności;

• zna najważniejsze polskie współczesne teksty kultury istotne w perspektywie disability studies;

• opisuje formę i język utworów za pomocą odpowiednich pojęć i narzędzi;

• jest świadomy/a funkcjonowania dyskursów na temat niepełnosprawności w społeczeństwie i artystycznych strategii ich przechwycania.

UMIEJĘTOŚCI

Student/studentka:

• rozwija umiejętności analityczne i interpretacyjne, zwłaszcza kompetencję omawiania tekstu za pomocą metody close reading;

• potrafi zastosować studia o niepełnosprawności jako perspektywę badawczą we własnej pracy.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Student/studentka:

• jest świadomy aktywistycznego potencjału studiów o niepełnosprawności;

• potrafi otworzyć się na głos drugiej osoby i prowadzić merytoryczną dyskusję z klasą.

Podstawą oceny będą: merytoryczny wkład studenta/studentki w dyskusję oraz projekt zaliczeniowy (możliwy do zrealizowania samodzielnie bądź w parze, według preferencji) dotyczący analizy wybranego tekstu kultury związanego z tematem konwersatorium. Projekty prezentowane będą na ostatnich zajęciach. Może to być klasyczna prezentacja (15-20) min, prowadząca jest również otwarta na kreatywne pomysły osób studiujących.

Dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności, każdą kolejną należy odrobić podczas dyżuru prowadzącej. Nieobecność na więcej niż pięciu spotkaniach uniemożliwia zaliczenie przedmiotu.