Faster, higher, stronger and more. History of sport and tourism in the 19th century

Celem ćwiczeń jest zapoznanie studentów z metodami i warsztatem pracy badacza

historyka oraz wybranych zagadnień historii sportu z II połowy XIX wieku i pierwszej

połowy XX w. za pomocą zajęć o charakterze monograficznym. Ćwiczenia te kształtują

umiejętności analizy źródeł charakterystycznych dla tego okresu, interpretacji faktów

historycznych, posługiwania się materiałami pomocniczymi oraz opracowaniami w celu

uzyskania syntetycznego obrazu badanego zagadnienia.

W XIX wieku transformacje społeczne i gospodarcze doprowadziły do przyspieszenia

rozwoju miast, których ludność zaczęła dysponować większą od mieszkańców wsi

ilością czasu wolnego dotąd dostępnego tylko dla warstw uprzywilejowanych. Sytuacja

taka umożliwiła rozwój aktywności ludzkich nieukierunkowanych na produkcję żywności

i dóbr przemysłowych, ale służących przyjemnemu spędzaniu czasu przeznaczanego na

odpoczynek. W tej kategorii doskonale mieści się sport i to zarówno uprawiany w sposób

aktywny jak i podziwiany z trybun stadionów czy hal sportowych. Celem zajęć jest

przedstawienie wybranych zagadnień historii społecznej przez pryzmat zainteresowań

sportowych oraz aktywnego uprawiania sportu lub turystyki przez różne klasy społeczne.

Nie zabraknie także przedstawienia procesu instytucjonalizacji i profesjonalizacji

dyscyplin sportowych.

1. Sport amatorski – piłka nożna – cześć I

a. Źródła

I. Regulamin gry z 1903 roku – dostępny na stronie IFAB

II. Lustgarten J., Narodziny krakowskiego sportu, [w:] Kopiec wspomnień, Kraków 1964

b. Opracowania:

I. Gowarzewski A., Wilno i Lwów w ekstraklasie. Dzieje polskiego futbolu kresowego, Katowice 1997

II. Kukliński J., Pierwsze mecze, pierwsze bramki... Piłkarstwo krakowskie od kolebki do założenia Krakowskiego Okręgowego Związku , Kraków 1988, 5-28.

2. Sport amatorski – piłka nożna – cześć II

a. Źródła

I. Statut Związku Polskiego Piłki Nożnej, Kraków 1912

II. Prasa galicyjska dostępna w Internecie („Czas”, „Głos Narodu”, „Nowa reforma”)

b. Opracowania

I. Kukliński J., Pierwsze mecze, pierwsze bramki... Piłkarstwo krakowskie od kolebki do założenia Krakowskiego Okręgowego Związku , Kraków 1988

3. Sport rasistowski – boks

a. Źródła

I. Queensbury Rules (reguły walk bokserskich)

II. Jim Crow law (prawa stanowe dyskryminujące ludność afro amerykańską)

III. Prasa amerykańska i światowa – depozyt prowadzącego [„Boston Daily Globe”, „Chickago Daily Tribune”, „Courier-Journal”, „Detroit Free Press”, „Indianapolis Star”, „Los Angeles Times”, „New York Times”, „New York Tribune”, „St. Louis Post – Dispatch”, „The Austin Statesman”, „The Globe”, „The Irish Times” (Dublin), „The Manchester Guardian”, „The Scotsman” (Edynburg), „The Sun” (Baltimore)]

b. Opracowania:

I. Bederman G., Manliness and Civilization, Chickago 1996

II. Reksza A., Słynne pojedynki, Warszawa 1988

4. Sport celebrytów – walki francuskie (zapasy)

a. Źródła

I. Cyganiewicz S., Na ringach całego świata: księga wspomnień, Nowy Sącz 1937, s. – tekst dostępny w Internecie

b. Opracowania:

I. Cyganiewicz Stanisław, [w:] Mała encyklopedia sportu, t. I, Warszawa 1987

II. Historia polskich zapasów 1922-2012., Warszawa, 2012 – tekst dostępny w Internecie

5. Sport idealistów – ruch olimpijski

a. Źródła

I. Coubertin P. de, Przemówienia, pisma różne i listy, Warszawa 1994

II. Coubertin P. de, Olympism: selected writings, Lozanna 2000

b. Opracowania

I. Miller D., Historia igrzysk olimpijskich i MKOl. Od Aten do Londynu 1894-2012, Poznań 2012

6. Sport ponadnarodowy – Igrzyska Olimpijskie

a. Źródła

I. Oficjalny raport z Letnich Igrzysk Olimpijskich 1896 w Atenach - cz. I i II

II. The Official Report of the Olympic Games of Stockholm 1912

b. Opracowania

I. Grinberg D, Parczewski A., Igrzyska lekkoatletów, 2019

II. Miller D., Historia igrzysk olimpijskich i MKOl. Od Aten do Londynu 1894-2012, Poznań 2012

7. Sport zawodowy – hokej na lodzie – część I

a. Źródła

I. Prasa kanadyjska – depozyt prowadzącego („Toronto Globe”, „Toronto Daily Star”)

b. Opracowania

I. Mason D. S. The International Hockey League and the Professionalization of Ice Hockey, 1904–1907, [w:] “Journal of Sport History”, T. XXV, nr 1, lato 1998 – tekst dostępny w internecie

II. Coleman C. L., The Trail of the Stanley Cup, Vol. 1, 1893–1926 inc., Quebec 1966, s. 178-200. – depozyt prowadzącego

III. Shae K., Wilson J., The Toronto Maple Leaf Hockey Club. Official Centential Publication 1917-2017, Toronto 2016, s. 5-13. – depozyt prowadzącego

8. Sport zawodowy – hokej na lodzie – część II

a. Źródła:

I. Statystyki zawodników drużyn Toronto Arenas (obecnie Toronto Maple Leafs) dostępne na stronie internetowej Toronto Maple Leafs

II. Prasa kanadyjska – depozyt prowadzącego („Toronto Globe”, „Toronto Daily Star”)

b. Opracowania:

I. Coleman C. L., The Trail of the Stanley Cup, Vol. 1, 1893–1926 inc., Quebec 1966, s. 328-347. – depozyt prowadzącego

II. Bowlsby C. H., Empire of Ice: The Rise and Fall of the Pacific Coast Hockey Association, 1911–1926, Vancouver 2012, s. – depozyt prowadzącego

9. Sport patriotów – towarzystwa sportowe, „Sokół”, ukraińskie

a. Źródła

I. Prasa galicyjska – dostępne w Internecie („Czas”, „Kurier Lwowski”)

b. Opracownia:

I. 125 lat Sokolstwa Polskiego 1867-1992, Warszawa-Inowrocław 1992, s.

II. Golachowski K., Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Nowym Sączu 1887-1937, Nowy Sącz 1937 – tekst dostępny w internecie

10. Sport elitarny – sporty samochodowe

a. Źródła:

I. Rychter W., Dzieje samochodu, Warszawa 1983

b. Opracowania:

I. Regulamin jazdy konkursowej na samochodach,Warszawa 1913

11. Narodziny polskiej turystki górskiej

a. Źródła:

I. Goszczyński S., Dziennik podróży do Tatrów, Wrocław 2005

b. Opracowania:

I. Krygowski W., Zarys dziejów polskiej turystyki górskiej, Kraków 1973, s. 11-38

12. Turystyka górska – Polskie Towarzystwo Tatrzańskie

a. Źródła:

I. Sprawozdania PTT publikowane w „Pamiętniku Towarzystwa Tatrzańskiego” – kilka wybranych sprawozdań – tekst dostępny w Internecie

b. Opracowania:

I. Krygowski W., Dzieje Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Warszawa -Kraków 1988, s. 16-32.

II. Świerz M., Zarys dziejów taternictwa polskiego, [w:] „Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego”, Kraków 1913, T. XXXIV, s. 49-69 – czasopismo dostępne w Internecie

13. W trosce o życie turysty – TOPR

a. Źródła:

I. Hašek J., Turystyka, [w:] Pocztówki z c.k. monarchii, Warszawa 2014

II. Statut Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego

III. Księga wypraw ratunkowych, Łódź 1994, s. 21-23; 35-37

IV. „Czas”: nr 314, s. 1; nr 315, s. 2; nr 316 s. 1; nr 317, s. 2; nr 318, s. 3; nr 348, s. 1; nr 349, s. 3;

V. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880, t. I, s. 841-844.

VI. Mapa.

b. Opracowania:

I. Krygowski W., Dzieje Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Warszawa; Kraków 1988, s. 47-48.

14. Sport w sztuce filmowej - część I i II

a. Źródła:

"Sportowiec mimo woli"

Po zaliczeniu zajęć student powinien znać faktografię z zakresu zajęć, scharakteryzować

strukturę rodzajów źródeł wykorzystywanych w trakcie zajęć, samodzielnie wyciągać

wnioski oraz posługiwać się fachową terminologią w przynajmniej jednym nowożytnym

języku obcym. Ponadto po zaliczeniu zajęć student powinien być zdolny do trafnej

argumentacji, przeprowadzenia wewnętrznej i zewnętrznej struktury źródła, dostrzegania

przyczynowo-skutkowego ciągu zdarzeń oraz samodzielnego formowania i dowodzenia

tez. W trakcie zajęć studenci powinni tez wykształcić umiejętność wyciągania wniosków

i kulturalnego prowadzenia sporów.

Prowadzący ocenia prace studentów na bieżąco. Oceniana będzie trafność wypowiedzi

uczestników, dobór argumentacji oraz poziom przygotowania do poszczególnych zajęć.

Student ma prawo do jednej nieusprawiedliwionej nieobecności w semestrze. Dwie

kolejne nieobecności muszą być usprawiedliwione (zwolnieniem lekarskim) i zaliczone

na dyżurze prowadzącego rozmową na temat materiału z opuszczonych zajęć. Czwarta

nieobecność skutkuje wykreśleniem studenta z listy uczestników ćwiczeń. Jeżeli

prowadzący ma wątpliwości w sprawie oceny studenta lub student nie zgadza się z

oceną, prowadzący rezerwuje sobie prawo odpytania uczestnika zajęć z materiału

obejmującego zagadnienia poruszane na ćwiczeniach.