Dialectology

obligatory courses

Introduction to Diachronic Linguistics 3003-11A2JD

(in Polish) Student ma wiedzę z zakresu językoznawstwa diachronicznego.

Classroom

The goal of the course is to teach students about the territorial diversity of the Polish language, and characteristics of the Polish dialects (also outside the borders of the country).

1. Subject, tasks, methods and the basic terms of dialectology. General Polish vs. dialects. Regional variations vs. dialects. Dialect and regional features. Language of the countryside as of today. The history and attainments of Polish dialectology. The state, current situation and perspectives for dialects. Basic research methods. Groups of Polish dialects and the basic criteria of the division – mazurzenie (substituting dental stops and affricates for alveolar stops and affricates), and the so-called crossword phonetics.

2. Mazowsze - dialectal characteristics and the linguistic divisions of the region. Analysis of a regional text

3. Małopolski dialect - scope and basic characteristics. The problems of linguistic and ethnic autonomy of Podhale. Analysis of a regional text.

4. Wielkopolski dialect - scope and basic characteristics. Analysis of a regional text.

5. Sielesia dialect – scope and basic characteristics. Current situation of Silesian speech. Analysis of a regional text.

Obligatory:

1. Gwary polskie. Przewodnik multimedialny, pod red. H. Karaś, [w:] http://www.gwarypolskie.uw.edu.pl

2. Karol Dejna, Dialekty polskie, wyd. II przejrz. i popr., Wrocław 1992.

3. Stanisław Dubisz, Halina Karaś, Nijola Kolis, Dialekty i gwary polskie. Leksykon, Warszawa 1995.

4. Encyklopedia języka polskiego, pod red. Stanisława Urbańczyka, wyd. 2, Wrocław 1991.

5. Kazimierz Nitsch, Wybór polskich tekstów gwarowych, wyd. 2 zmienione, Warszawa 1960.

6. Zenon Sobierajski (red.), Teksty gwarowe i folklor z różnych stron Polski, Poznań 1991.

Additional:

1. Bibliografia dialektologii polskiej (do roku 1975 włącznie), red. Janusz Strutyński, Kraków 1981.

2. Bibliografia dialektologii polskiej (od roku 1976 do roku 1980 włącznie wraz z uzupełnieniami za lata poprzednie), red. Janusz Strutyński, Kraków 1986.

3. Bibliografia dialektologii polskiej (od roku 1981 do roku 1985 włącznie wraz z uzupełnieniami za lata poprzednie), red. Janusz Strutyński, Kraków 1990.

4. Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski, pod red. Zenona Sobierajskiego i Józefa Burszty, t. 1-7, Wrocław 1979-1992.

5. Karol Dejna, Atlas gwar polskich, t. 1. Małopolska, Warszawa 1998.

6. Karol Dejna, Sławomir Gala, Alojzy Zdaniukiewicz, Feliks Czyżewski, Atlas gwar polskich, t. 2. Mazowsze, Warszawa 2000.

7. Karol Dejna, Sławomir Gala, Atlas gwar polskich, t. 3. Śląsk, Warszawa 2001.

8. Stanisław Dubisz (red.), Język polski poza granicami kraju, Opole 1997 (wybrane artykuły m.in. H. Karaś, Z. Sawaniewskiej-Mochowej i J. Mędelskiej, Z. Gałeckiego).

9. Monika Gruchmanowa, Gwary wielkopolskie, [w:] Kultura ludowa Wielkopolski, t. III, Poznań 1967, s. 351-391.

10. Kwiryna Handke, Terytorialne odmiany polszczyzny, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2. Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Wrocław 1993, s. 191-211.

11. Halina Horodyska-Gadkowska, Alina Strzyżewska-Zaremba, Atlas gwar mazowieckich, t. 1, Wrocław 1971, potem: Anna Kowalska, Alina Strzyżewska-Zaremba, t. 2-10, Wrocław 1973-1991.

12. Józef Kąś, Halina Kurek, Język wsi, [w:] Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, red Stanisław Gajda, Opole 2001, s. 440-456.

13. Stanisław Urbańczyk, Zarys dialektologii polskiej, Warszawa 1968 (lub inne wyd.).

14. Mały atlas gwar polskich, red. Kazimierz Nitsch (t. I-II), Mieczysław Karaś (t. III-XIII), Wrocław 1957-1970.

15. Słownik gwar polskich, oprac. pod kierunkiem Mieczysława Karasia (t. Źródła" i t.1), potem: Jerzego Reichana (t. II— V), Kraków 1977-1998.

16. Alfred Zaręba, Atlas językowy Śląska, t.1-7, Kraków 1969-89.

17. Witold Doroszewski, Mowa mieszkańców wsi Staroźreby, „Prace Filologiczne”, t.16:1934, s.250-278.

18. Barbara Falińska, O języku inteligencji mazowieckiej pochodzenia chłopskiego, [w:] Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień. Praca zbiorowa pod red. Haliny Kurkowskiej, Warszawa 1981, s. 275-294.

19. Jadwiga Kowalik, Regionalizmy leksykalne w mowie mieszkańców Krakowa, [w:] Studia nad polszczyzną mówioną Krakowa, cz. 2, Kraków 1984

20. Anna Kowalska, Podziały językowe Mazowsza na tle podziałów pozajęzykowych, Warszawa 1991.

21. Marian Kucała, O słownictwie ludzi wyzbywających się gwary, BPTJ XIX, 1960.

22. Marian Kucała, Twoja mowa cię zdradza. Regionalizmy i dialektyzmy języka polskiego, Kraków 1994.

23. Jan Miodek, Śląska ojczyzna polszczyzna, Katowice 1991.

24. Kazimierz Nitsch, Dialekty języka polskiego, Wrocław 1957 (najbardziej dostępne wyd.).

25. Jerzy Reichan, Gwary polskie w końcu XX wieku, [w:] Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, pod red. W. Pisarka, Kraków 1999, s. 262-278.

26. Janusz Rieger, Język polski na Wschodzie, [w:] Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Warszawa 2001.

27. Alina Skudrzykowa, Jolanta Tambor, Krystyna Urban, Olga Wolińska, Gwara śląska — świadectwo kultury, narzędzie komunikacji. Sytuacja językowa w miastach Górnego Śląska, Katowice 2001, zwłaszcza rozdz. VI, s. 155-210.

28. Zdzisław Stieber, Problem językowej i etnicznej odrębności Podhala, [w:] Świat językowy Słowian, Warszawa 1978, s. 393-406.

A student :

KNOWLEDGE

1. describes regional dialectal variation in Poland.

2. defines and enumerates the most important dialectal features.

ABILITIES:

1. discerns dialectal texts from various regions of Poland.

2. indicates dialectal features that differentiate the Polish dialects.

3. conducts and records interviews with speakers of various dialects.

4. describes the recordings.

ATTITUDES:

1. appreciates the role of languages and culture of the so-called “little homelands”.

2. respects villagers, their speech and culture.

3. acknowledges the need for preserving Polish dialects and for registration of regional variations.

Final evaluation on the basis of:

1. a written assessment test, or self-made recordings of a particular dialect or culture of a chosen village, together with its description.