Nazwy miejscowe Wawra w ujęciu onomastycznym

obowiązkowe

w sali

Realizowane w ramach ZIP, współfinansowanego ze środków EFS w ramach programu operacyjnego PO WER, ścieżka 3.5.

Mieszkańcy Radości twierdzą, że nazwę dla ich osiedla wymyślił przedwojenny aktor Antoni Fertner. Faleniczanie są przekonani, że ich części dzielnicy „fale nic” zrobić nie mogą, a osoby pochodzące z Miedzeszyna łączą jego nazwę z szynami. Niewiele z nich wie, że aby zobaczyć Morskie Oko czy Wenecję, nie trzeba wyruszać poza granice Warszawy. Dla onomasty i historyka największa dzielnica Warszawy skrywa wiele ciekawostek nazewniczych. Jak chociażby tę, że część ulic w jednym z jej osiedli, jest na wzór amerykański numerowana, dzięki czemu w Aninie mamy aż 9 ulic poprzecznych. Przyjrzymy się tym i innym ciekawostkom nazewniczym związanym z Wawrem. Zbadamy pochodzenie wawerskich nazw osiedli, stawów i ulic, wspólnie przygotujemy słowniczek Nazwy miejscowe Wawra w perspektywie historycznej i współczesnej i wygłosimy wykłady dla mieszkańców dzielnicy Wawer.

Celem kursu jest opracowanie genezy i historii toponimiów i mikrotoponimów największej obszarowo dzielnicy Warszawy, jaką jest Wawer. Podstawą analizy będą nazwy miejscowe: nazwa dzielnicy, współczesne i historyczne nazwy osiedli i ich części, nazwy terenowe (np. pól, lasów, cieków wodnych), a także nazwy ulic. Podstawą ekscerpcji będą przede wszystkim: urzędowe spisy nazw miejscowości i ich części oraz urzędowy spis nazw ulic w Warszawie.

Uczestnicy kursu będą także wykorzystywać literaturę onomastyczną, historyczną i

regionalistyczną. Bazę analityczną stanowi ok. 40 nazw miejscowych, ok. 50 nazw terenowych, ok. 660 nazw ulic.

Celem kursu jest opracowanie słowniczka Nazwy miejscowe Wawra w perspektywie historycznej i współczesnej, który zostanie wydany w formie tradycyjnej (200 egz.) oraz elektronicznej i udostępniony w wolnym dostępie w repozytorium Wydziału Polonistyki, na stronach Wawerskiego Centrum Kultury.

W ramach kursu studenci:

• wezmą udział w spotkaniach z historykami i regionalistami zajmującymi się historią i kulturą Wawra;

• poznają (lub ugruntują) warsztat pracy badacza-onomasty;

• poznają (lub ugruntują) warsztat pracy badacza leksykografa;

• zorganizują i przeprowadzą samodzielne badania terenowe - rozmowy z mieszkańcami dzielnicy na temat nazw terenowych oraz ludowej etymologii nazw miejscowych;

• zaprezentują wyniki swoich badań na spotkaniach otwartych z mieszkańcami Wawra lub / i uczniami wawerskich szkół.

Projekt przyczyni się z jednej strony do rozwoju naukowego studentów filologii polskiej, pozwoli na rozwój ich kompetencji społecznych; z drugiej zaś umożliwi popularyzację wiedzy onomastycznej i historycznej wśród mieszkańców dzielnicy Wawer. Wstępna analiza nazw miejscowych i terenowych prowadzi do bardzo interesujących wniosków na temat związku tych nazw z dziejami regionu oraz ich. postrzegania przez mieszkańców.

TEMATY ZAJĘĆ

Zajęcia 1. Zajęcia organizacyjne. Omówienie założeń projektu.

Zajęcia 2. Wawer i jego historia.

Zajęcia 3. Wawer i jego współczesność.

Zajęcia 4. Źródła do badań toponimii i mikrotoponimii Wawra.

Zajęcia 5. Toponimy i mikrotoponimy jako przedmiot badań onomastycznych (tradycje, metody badawcze, problemy terminologiczne)

Zajęcia 6. Toponimy i mikrotoponimy jako element świadomości społecznej, lokalnej i kulturowej.

Zajęcia 7. Nazwy wawerskich osiedli i ich części – problemy badawcze.

Zajęcia 8. Wawerskie mikrotoponimy – problemy badawcze.

Zajęcia 9. Wawerskie ulice – problemy badawcze.

Zajęcia 10.-14. Robimy słownik – zajęcia warsztatowe.

Zajęcia 14. Prezentacja wyników badań.

Zajęcia 15. Prezentacja wyników badań.

Antkowiak Z., 1970, Ulice i place Wrocławia, Wrocław 1970.

Bijak U., Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa mazowieckiego, Kraków 2001

Ciećwierz A., 150 lat Gminy Wawer, Warszawa 2015.

Czerniawski J., Wawer – korzenie i współczesność, Warszawa 2008.

Czerniawski J., Wawer i jego osiedla, Warszawa 2007.

Dobrzyńska J., Falenica moja miłość po raz drugi, Warszawa 2008.

Handke K, 1970, Semantyczne i strukturalne typy nazw ulic Warszawy, Wrocław 1970.

Handke K., 1992, Polskie nazewnictwo miejskie, Warszawa 1992.

Handke K., Dzieje Warszawy nazwami pisane, Warszawa 2011.

Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, 2004, red. R. Mrózek, Katowice.

Polskie nazwy własne. Encyklopedia, 1998, red. Ewa Rzetelska-Feleszko, Kraków.

Supranowicz E., Nazwy ulic Krakowa, Kraków 1995.

Wawer – tradycja i nowoczesność, praca zbiorowa, Warszawa 2010.

Wierzchowski H., Anin Wawer, Warszawa 2004.

Wierzchowski H., Las. Rolnicze osiedle Warszawy, Warszawa 2006.

Wierzchowski H., Z dziejów Międzylesia, Warszawa 2005.

Wierzchowski H., Zerzeń i jego historia, Warszawa 1999.

Wołodźko-Maziarska B., O starym Aninie – inaczej. Przewodnik towarzysko-historyczny i nie tylko, Warszawa 2012.

Po ukończeniu kursu student / studentka:

WIEDZA

Zna i rozumie:

a. w pogłębionym stopniu rolę refleksji językoznawczej w kształtowaniu kultury

b. w stopniu pogłębionym miejsce i znaczenie językoznawstwa w relacji do innych dyscyplin naukowych oraz jego najnowszą specyfikę przedmiotową i metodologiczną

c. w stopniu pogłębionym terminologię, teorie i metodologie z językoznawstwa diachronicznego i synchronicznego ze szczególnym uwzględnieniem terminologii, teorii i metodologii stosowanych najnowszych językoznawczych pracach badawczych oraz głównych kierunków rozwoju tej dyscypliny

d. w stopniu pogłębionym diachroniczny charakter kształtowania się koncepcji badań językoznawczych, ze szczególnym uwzględnienie badań nad językoznawstwem ogólnym i historią języka polskiego w stopniu pogłębionym kompleksową naturę języka polskiego na tle języków europejskich oraz jego złożoność i historyczną zmienność znaczeń

UMIEJĘTNOŚCI

Potrafi:

a. samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze niezbędne do uczestniczenia w badaniach naukowych, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego oraz wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych i wykorzystywać je we własnych projektach badawczych z zakresu językoznawstwa

b. w stopniu pogłębionym stosować w dyskursie naukowym i własnych pracach badawczych poznaną terminologię, ujęcia teoretyczne, paradygmaty badawcze i pojęcia właściwe dla językoznawstwa

c. w stopniu pogłębionym stosować zaawansowane techniki informacyjno-komunikacyjne oraz samodzielnie wysnuwać wnioski, stawiać hipotezy badawcze, dobierać strategie argumentacyjne, z wykorzystaniem poglądów i tez innych autorów, formułować odpowiedzi na krytykę, brać udział w debacie i prowadzić debatę oraz być gotowym do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów, a także dyskutować na specjalistyczne tematy językoznawcze ze zróżnicowanym kręgiem odbiorców

d. samodzielnie podejmować i inicjować zespołowe i indywidualne działania naukowe

e. wszechstronnie wykorzystywać innowacyjne narzędzia wyszukiwawcze właściwe dla językoznawstwa

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Jest gotowy / gotowa do:

a. profesjonalnego organizowania własnego warsztatu badawczego i krytycznej oceny swoich dokonań;

b. wzięcia etycznej odpowiedzialności za trafność przekazywanej wiedzy, podtrzymywania etosu zawodowego, kierowania się uczciwością i rzetelnością naukową w prowadzeniu sporów naukowych i ideowych oraz uznawania znaczenia wiedzy w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych, a także zasięgania opinii ekspertów w wypadku trudności z samodzielnym rozwiązaniem problemu

c. uznania znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych

d. uznania znaczenia refleksji humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych

e. wykorzystania kompetencji językoznawczych w działania na rzecz i organizowania życia kulturalnego regionu, kraju, Europy

Student otrzymuje zaliczenie na podstawie:

• opracowania (przygotowania części słowniczka) wybranej grupy nazw własnych;

• przygotowania prezentacji na temat wyników przeprowadzonych badań onomastycznych;

• współprowadzenia wykładu dla mieszkańców dzielnicy Wawer