Why did Marianne displace Maria (onomastics)

B.Sc. seminars

Classroom

The seminar is addressed to students interested in onomastics, for example anthroponymy, toponymy, microtoponymy, urbanonymy or chrematonymy. That is, anyone who wonders, for example:

- Does Katarzyna have something to do with the cold?

- Why are there so many Nowaks in Poland?

- What factors determine which names we choose for our children?

- What is the origin of the names Niemyje-Ząbki and Poniedziałkowy Dół?

- What names were given in the 19th century in Poland?

- Did peasants have surnames in the 19th century?

- Why do names of funeral homes allude to the mythological world?

- Why do we humanise cats by giving them human names?

We will discuss the proper names in both diachronic and synchronic terms. We will look at their present day and their history. We will pay particular attention to how proper names function in extra-linguistic reality, taking into account sociolinguistic, psycholinguistic, geographical-historical and cultural perspectives.

The aim of the course is to prepare students to write a bachelor's thesis in onomastics. During the classes, students will acquire competences enabling them to independently collect onomastical material and analyse it, as well as acquire skills of using onomastical methods, setting research goals and a scientific approach to the world of proper names around us.

The classes will begin with a reminder of the most important information on onomastics (known to the students from the classes of the introduction to diachronic linguistics), including the subject of onomastic research, sections of onomastics and the most important concepts connected with this discipline. The following classes in the first semester will be dedicated to onomastic bibliographies, sources of onomastic material and the methods of its collection and processing; then we will discuss particular types of ononyms - including anthroponims, toponyms, urbanonyms, chrematonims, zoononyms, photonyms - as well as classifications allowing to systematise proper names according to etymological-genetic and structural-grammatical criteria. The methods that can be used in onomastic research (e.g. cognitivism, structuralism, statistical methods) will also be presented. A separate classes will be a practical workshop on writing scientific papers, during which the aims and scope of the paper will be discussed, as well as the layout of the paper and ways to create footnotes and bibliographies.

The programme of classes in the second semester will be adapted to the individual interests of students and to the topics of their papers. These classes will be primarily workshop-based, with the aim of presenting the research material collected by the students, as well as discussing research problems and preliminary research results.

Literature will be adjusted to the interests of the seminar participants. The following list contains sample suggestions.

Publications of a general character:

1. Nazwy własne a kultura. Polska i inne kraje słowiańskie, 2003, red. Zofia Kaleta, Warszawa 2003.

2. Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, 2004, red. Robert Mrózek, Katowice.

3. Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze, 2007, red. Aleksandra Cieślikowa, Barbara Czopek-Kopciuch i Katarzyna Skowronek, Kraków.

4. Biolik Maria, 2003, Metodologia badań onomastycznych, Olsztyn.

5. Polskie nazwy własne. Encyklopedia, 1998, red. Ewa Rzetelska-Feleszko, Kraków.

6. Rzetelska-Feleszko Ewa, 2006, W świecie nazw własnych, Warszawa-Kraków.

Toponymy, microtoponymy and urbanonymy

1. Antkowiak Zygmunt, 1970, Ulice i place Wrocławia, Wrocław.

2. Bijak Urszula, 2001, Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa mazowieckiego, Kraków.

3. Czopek-Kopciuch Barbara, 1995, Adaptacje niemieckich nazw miejscowych w języku polskim, Kraków.

4. Decyk-Zięba Wanda, 2011, Klasyfikacja znaczeniowa polskich nazw miejscowych: podstawowe problemy i rozstrzygnięcia, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 56-71.

5. Decyk-Zięba Wanda, 2009, „Lexykon geograficzny” bazyliana Hilariona Karpińskiego. Studium historycznojęzykowe (wybrane zagadnienia), Warszawa.

6. Handke Kwiryna, 1970, Semantyczne i strukturalne typy nazw ulic Warszawy, Wrocław.

7. Handke Kwiryna, 1992, Polskie nazewnictwo miejskie, Warszawa.

8. Kosyl Czesław, 1978, Nazwy miejscowe dawnego województwa lubelskiego, Wrocław.

9. Kopertowska Danuta, 1984, Nazwy miejscowe województwa kieleckiego, Kraków.

10. Lubaś Władysław, 1968, Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa krakowskiego, Wrocław.

11. Mrózek Robert, 2010, Miejski krajobraz nazewniczy Cieszyna w perspektywie diachronicznej, Katowice.

12. Mrózek Robert, 1990, System mikrotoponimiczny Śląska Cieszyńskiego XVIII w., Katowice.

13. Myszka Agnieszka, 2005, Toponimia powiatu strzyżowskiego, Rzeszów.

14. Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany, 1996-, red. K. Rymut, Kraków.

15. Onomastyczna mapa Polski, online: https://onoma.uw.edu.pl.

16. Rospond Stanisław, 1957, Klasyfikacja strukturalno-gramatyczna słowiańskich nazw geograficznych, Wrocław.

17. Rospond Stanisław, 1984, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław.

18. Rymut Kazimierz, 1987, Nazwy miast Polski, Wrocław.

19. Stieber Zdzisław, 1948-1949, Toponomastyka Łemkowszczyzny, Łódź.

20. Supranowicz Elżbieta, 1995, Nazwy ulic Krakowa, Kraków.

21. Sulimierski Filip, Chlebowski Bronisław, Walewski Władysław, 1880-1914, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa.

22. Zierhoffer Karol, 1957, Nazwy miejscowe północnego Mazowsza, Wrocław.

23. Zierhoffer Zofia i Karol, 1987, Nazwy miast Wielkopolski, Poznań.

Anthroponymy

1. Abramowicz Zofia, 2010, Antroponimia a tożsamość narodowa, (w:) OKO XVI/1, s. 129-140.

2. Abramowicz Zofia, 2010, Antroponimia Żydów białostockich, Białystok.

3. Abramowicz Zofia, 1993, Imiona chrzestne białostoczan w aspekcie socjolingwistycznym (lata 1885–1985), Białystok.

4. Abramowicz Zofia, 2003, Słownik etymologiczny nazwisk Żydów białostockich, Białystok.

5. Borek Henryk, 1978, Socjolingwistyczne aspekty imiennictwa, „Onomastica”, t. XXIII, s. 163–175.

6. Borek Henryk, Szumska Urszula, 1976, Nazwiska mieszkańców Bytomia od końca XVI wieku do roku 1740. Studium nazewnicze i społeczno-narodowościowe, Warszawa.

7. Bubak Józef, 1993, Księga naszych imion, Wrocław.

8. Bubak Józef, 1986, Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego, Kraków.

9. Bubak Józef, 1982, Socjolingwistyczny i prawny aspekt zmiany nazwiska w Polsce, „Onomastica” XXVII, s. 91–108.

10. Bystroń Jan Stanisław, 1938, Księga imion w Polsce używanych, Warszawa.

11. Bystroń Jan Stanisław, 1993 [1927], Nazwiska polskie, Warszawa.

12. Cieślikowa Aleksandra, 2007-2016, Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku, Kraków.

13. Cieślikowa Aleksandra, Malec Maria, Rymut Kazimierz, 1995-2002, Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, Kraków.

14. Dacewicz Leonarda, 2001, Antroponimia Białegostoku w XVII–XVIII wieku, Białystok.

15. Dacewicz Leonarda, 1998, Lokalny antroponimiczny mikrosystem nazewniczy, Lublin.

16. Fros Henryk, Franciszek Sowa, 1995, Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny, Kraków.

17. Gala Sławomir, 1987, Słownik nazwisk i przezwisk ludności ziemi piotrkowskiej, Piotrków Trybunalski – Łódź.

18. Górny Halszka, 2004, Nazwiska mieszkańców wybranych miejscowości ziemi sanockiej w świetle interferencji etniczno- językowej (XV-XIX w.), Rzeszów.

19. Internetowy słownik nazwisk w Polsce, online: https://nazwiska.ijp.pan.pl.

20. Kaleta Zofia, 1998, Nazwisko w kulturze polskiej, Warszawa.

21. Karpluk Maria, 1948, Imiona i nazwiska Żydów polskich przykładem językowej interferencji (na podstawie książek I.B. Singera), „Onomastica” t. XXIX, s. 197–211.

22. Kośka Lidia, 2002, Imiona przez Żydów polskich używane, Kraków.

23. Kowalik-Kaleta Zofia, 2007-2017, Historia nazwisk polskich na tle społecznym i obyczajowym (t. 1–3), Warszawa, Bielsko-Biała.

24. Kreja Bogusław, 2001, Słowotwórstwo polskich nazwisk. Struktury sufiksalne, Kraków.

25. Kresa Monika, 2013, Antroponimia historycznego pogranicza mazowiecko-podlaskiego w XVIII wieku, Warszawa.

26. Kresa Monika, 2011, Księgi metrykalne i program EXCEL jako źródło i narzędzie badań antroponimicznych, w: Badania historycznojęzykowe. Stan. Metodologia. Perspektywy, red. Bogusław Dunaj, Maciej Rak, Kraków, s. 399–411.

27. Lipowski Jaroslav, 2008, Ewolucja nazwisk w południowej części Śląska Cieszyńskiego w czasach austriackich. Analiza słowotwórczo-estetyczna i graficzna, Wrocław.

28. Malec Maria, 2001, Imię w polskiej antroponimii i kulturze, Kraków.

29. Malec Maria, 1994, Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków.

30. Malec Maria, 1996, Imiona i nazwiska w kulturze polskiej: tradycja i współczesność, Kraków.

31. Matusiak-Kempa Iza, 2009, Nazwiska mieszkańców komornictwa jeziorańskiego (XVI–XVIII w.), Olsztyn.

32. Mączyński Jan, 1970, Nazwiska łodzian (XV–XIX wiek), Łódź.

33. Rospond Stanisław, 1967, Słownik nazwisk śląskich, Wrocław – Warszawa – Kraków.

34. Rudnicka-Fira Elżbieta 2004, Antroponimia Krakowa od XVI do XVIII wieku. Proces kształtowania się nazwiska, Kraków.

35. Rymut Kazimierz, 1999-2001, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Warszawa.

36. Rymut Kazimierz, 1995, Słownik imion współcześnie w Polsce używanych, Kraków.

37. Rymut Kazimierz, 1993, Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, Kraków.

38. Sarnowska-Giefing Irena, 2011, Słownik nazwisk mieszkańców Poznania XVI–XVII wieku, Poznań.

39. Skowronek Katarzyna, Współczesne nazwisko polskie. Studium statystyczno-kognitywne, Kraków 2001.

40. Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, 2000–2002, red. Aleksandra Cieślikowa, Kraków.

41. Sochacka Stanisława, 2014, Imiona i nazwiska Żydów śląskich jako językowe świadectwa mieszania się kultur i obyczajowości, „Studia Śląskie” LXXIX, s. 131-142.

42. Taszycki Witold, 1924, Polskie nazwy osobowe, Kraków 1924.

43. Taszycki Witold, 1965–1987, Słownik staropolskich nazw osobowych, Wrocław – Warszawa – Kraków.

44. Wolnicz-Pawłowska Ewa, Szulowska Wanda, 1998, Antroponimia polska na Kresach południowo-wschodnich, Warszawa.

45. Woźniak Ewa, 2016, Socjolingwistyczne aspekty zmiany nazwisk w okresie międzywojennym, „Onomastica” t. LX, s. 119–125.

46. Woźniak Ewa, Zarębski Rafał, 2016, Pomiędzy rutyną a inwencją. O urzędowych wyborach nazwisk w dwudziestoleciu międzywojennym, „Roczniki Humanistyczne” LXIV, z. 6, s. 103–116.

47. Woźniak Ewa, Zarębski Rafał, 2018, Stereotyp nazwiska polskiego w dwudziestoleciu międzywojennym, „Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze”, Zielona Góra, s. 425–436.

48. Ziajka Beata, 2014, Językowo-kulturowy obraz świata społeczności wiejskiej utrwalony w przezwiskach i przydomkach (na przykładzie nieoficjalnych antroponimów mieszkańców Zagórza i wsi okolicznych w powiecie chrzanowskim), Kraków.

49. Żurek Aleksandra, 2015, Takie same, a jednak inne, czyli o zmienności nazwisk dziewiętnastowiecznych na materiale metrykalnych ksiąg chrztu parafii św. Jana Chrzciciela w Warszawie z lat 1839–1867, w: Młodzi o języku dawnym, red. Monika Kresa, Warszawa, s. 239–247.

50. Żurek-Huszcz Aleksandra, 2017, Zmiany nazwisk konwertytów z judaizmu na chrześcijaństwo (na podstawie ksiąg metrykalnych parafii dziewiętnastowiecznej Warszawy), „Prace Filologiczne” t. LXXI, s. 347-359.

Hydronymia, oronymy, chrematonymy and others

1. Lewandowski Andrzej, 1992, Współczesne polskie nazwy firmowe, Zielona Góra.

2. Elektroniczny słownik hydronimów Polski, online: https://eshp.ijp.pan.pl.

3. Kosyl Czesław, 1992, Nazwy własne w prozie Jarosława Iwaszkiewicza, Lublin.

4. Miodunka Władysław, 1968, Nazwy karczem polskich, „Językoznawstwo” 18, s. 86–93.

5. Onomastyka literacka, 1993, red. M. Biolik, Olsztyn.

6. Riegier Janusz, 1969, Nazwy wodne dorzecza Sanu, Wrocław.

7. Rieger Janusz, 1987, Toponomastyka Beskidu Niskiego i Bieszczadów, [w:] Łemkowie. Kultura – sztuka – język, Warszawa – Kraków.

8. Riegier Janusz, Wolnicz-Pawłowska Ewa, 1975, Nazwy rzeczne w dorzeczu Warty, Wrocław.

9. Stieber Zbigniew, 1934, Nazwy miejscowe pasma Gorców w Beskidzie Zachodnim, „Lud Słowiański”, t. III, s. A217.

10. Strutyński Janusz, 1993, Imiona zwierząt pokojowych, „Onomastica” t. XXXVIII, s. 203–234.

Student:

KNOWLEDGE

1. knows and understands the role of literary and linguistic reflection in shaping culture;

2. has an understanding of the place and significance of Polish philology in relation to other sciences, as well as of the thematic and methodological specificity of Polish philology, in particular the research methods of diachronic linguistics;

3. is familiar with the linguistic terminology of Polish philology, in particular that concerning diachronic linguistics and onomastics;

4. has knowledge of the interrelationships of Polish philology with other branches of science and scientific disciplines, in particular knowledge of the interdisciplinarity of dialectology, onomastics etc.;

5. knows the interdependencies between the main sub-disciplines of Polish philology;

6. is aware of the complex nature of the Polish language and its complexity and historical variability of meanings, in particular defines the most important changes in the linguistic system resulting from the evolution of language;

7. is familiar with research methods appropriate to diachronic and synchronic linguistics;

8. uses search tools appropriate for Polish philology, in particular modern research tools - dictionary queries (electronic dictionaries).

SKILLS

1. searches for, analyses, evaluates, selects and uses information from written and electronic sources, in particular skilfully uses various types of dictionaries;

2. is able to use theoretical approaches, research paradigms and notions specific to Polish philology;

3. reads, interprets and analyses texts of a scientific nature and applies correctly the familiar linguistic and onomastic terminology;

4. has the ability to select arguments appropriately, using other authors' views, and the ability to formulate conclusions correctly, which he/she uses when writing the Master's thesis;

5. cites the main theses of scholars of linguistics, according to their relevance;

6. formulates orally and in writing research problems specific to Polish philology, puts forward theses and articulates his/her own views on linguistic matters;

7. selects argumentation strategies, constructs critical arguments, formulates responses to criticism;

8. conducts research work under the guidance of a supervisor or leader of a research team;

9. makes proficient use of various types of dictionaries.

10. Connects linguistic facts to cultural facts;

11. formulates hypotheses on the etymology of selected proper names.

SOCIAL COMPETENCES

1. is aware of his/her knowledge and knows the scope of acquired skills, understands the need for continuous education and development;

2. is able to cooperate in a group and is open to new ideas and is ready to change his/her opinion in the light of available data and arguments;

3. when writing a paper, independently undertakes and initiates research activities;

4. when writing a paper, organises his/her own work effectively and critically evaluates its degree of progress;

5. Understands the ethical issues related to the responsibility for the accuracy of the knowledge provided, with scientific honesty and reliability and fairness in the situation of scientific and ideological disputes;

6. is motivated to participate in scientific and cultural life;

7. is aware of the significance of European and national cultural heritage for the understanding of social and cultural events;

8. is aware of the importance of humanistic reflection for the formation of social bonds;

9. treats language as an integral part of a nation's culture.

A student receives a pass on the grounds of:

1. Attendance in class (two unexcused attendances are possible each semester).

2. Current preparation for classes: reading texts, activity, preparation of one presentation.

3. Selection of a topic, submission of a bibliography, outline of a thesis, and collection of a considerable amount of material (in the winter semester).

4. Submission of the completed bachelor's thesis to the APD (in the summer semester).