(in Polish) Wokół słów i znaczeń

Ćwiczenia w trybie zdalnym. Zajęcia dotyczą normy leksykalnej współczesnej polszczyzny, w szczególności kwestii poprawnościowych związanych ze stylem urzędowym i korpomową. Słuchacze/Słuchaczki poznają trudności związane z posługiwaniem się w tekstach zasobami słownictwa specjalnego (jak kancelaryzmy, profesjonalizmy, słownictwo terminologiczne). Omawiane będą takie zagadnienia, jak wyrażenia omowne i redundantne, szablonowe, modne, trudności związane z wyrazami obcymi oraz problematyczne pod względem znaczeniowym użycia słów w tekstach.

Kurs jest poświęcony zagadnieniom leksykalnym: słuchacze dowiedzą się, czym jest leksyka rozumiana gramatycznie (systemowo), jak opisuje ją leksykografia (słowniki różnych typów) oraz jakie problemy mogą się pojawić, gdy używamy słów w tekstach. Uczestnicy dowiedzą się, czym jest wyraz i czym są jednostki leksykalne niebędące wyrazami, dowiedzą się, jak słownictwo danego języka się rozbudowuje za pomocą własnych mechanizmów i pożyczek z innych języków, jak zmienia się znaczenie wyrazów i ich nacechowanie, a także jak wyrazy giną i powracają.

Tematy, które pojawią się na zajęciach to:

1. Wprowadzenie do zagadnień leksykalnych: różne definicje jednostki leksykalnej, pola leksykalne, relacje semantyczne między jednostkami leksykalnymi, wartościowanie, wykorzystanie zasobów w sieci (WSJP, Słowosieć, NKJP, HASK, Monco).

2. Jak rozszerza i zmienia się znaczenie wyrazów? Metonimia i metafora a przesunięcia znaczeniowe. Zmiana wartościowania wyrazów.

3. Frazeologizmy – typologia, źródła, zasady poprawnego użycia.

4. Wyrazy, które się lubią – łączliwość wyrazów.

5. Podstawy poprawności leksykalnej – typologia błędów leksykalnych i jak ich unikać.

6. Zapożyczenia jako uzupełnienie zasobu leksykalnego. Typologia zapożyczeń. Ocena zapożyczeń. Korpomowa i brukselizmy.

7. Różne języki różne słowa - profesjonalizmy, kancelaryzmy, terminologia.

8. Językowy obraz świata – co leksyka mówi o naszej interpretacji rzeczywistości?

Bartmiński, J. 2009. Językowe podstawy obrazu świata. Warszawa.

Buttler, D. 1978. Życie wyrazów. Warszawa.

Grzegorczykowa, R. 2011. Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Warszawa.

Kłosińska, K., 2016, Skąd się biorą frazeologizmy? Źródła frazeologizmów i mechanizmy frazeotwórcze [w:] Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej, Poznań.

Kreja, B. 2020. Wyrazy i wyrażenia. Studia i szkice z historii słownictwa, ze słowotwórstwa i kultury języka. Gdańsk.

Maćkiewicz, J., 1993, Wyrazy międzynarodowe (internacjonalizmy) we współczesnym języku polskim [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław.

Tokarski. R. 2013. Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej. Lublin.

Zdunkiewicz-Jedynak, D. 2008. Wykłady ze stylistyki. Warszawa.

Wyrwas, K., 2010, Festiwal ekskluzywnych produktów niszowych, czyli o nowszych zapożyczeniach semantycznych w polszczyźnie [w:] Współczesna polszczyzna w badaniach językoznawczych. Od leksyki do języka poezji, red. P. Zbróg, Kielce.

Po zajęciach Studenci/Studentki::

● rozumieją, czym jest podsystem leksykalny języka (słownik);

● rozumieją różnice w definiowaniu jednostek leksykalnych w różnych ujęciach.

● znają i rozumieją relacje leksykalne między jednostkami;

● znają i potrafią zidentyfikować zmiany znaczeniowe wyrazów;

● znają typy zapożyczeń i potrafią ocenić wyrazy zapożyczone pod względem poprawnościowym.

● wiedzą, czym jest łączliwość leksykalna i na czym polegają błędy jej naruszenia;

● rozumieją mechanizm metafory i umieją wskazać jego funkcje w tekstach różnych typów;

● potrafią wyszukiwać definicje znaczeń w słownikach i ustalać znaczenie na podstawie kontekstu;

● potrafią opisać znaczenie nowych jednostek lub nowe sensy wyrazów funkcjonujących w polszczyźnie

● umieją wykorzystać wiedzę o słownictwie, jego nacechowaniu i niesionym wartościowaniu w komunikacji i kontaktach społecznych.

Egzamin pisemny. Do zaliczenia konieczne uzyskanie min. 50% punktów.

Nie.