Dzieje regionu - Bałkany

obowiązkowe

Dzieje regionu - Bałkany 3005-KL1DBAZ

Celem wykładu jest zarys dziejów i przemian kultur słowiańskich na Bałkanach. Zajęcia mają przybliżyć nie tylko wiedzę historyczną, ale także sposoby tworzenia wizji przeszłości. Punktem odniesienia jest współczesna kultura Serbii, Bułgarii, Macedonii i Czarnogóry. Kolejne wykłady starają się naświetlić procesy kształtowania się dziedzictwa kulturowego i systemów symbolicznych, które stały się podstawą tożsamości wymienionych narodów.

Celem wykładu jest zarys dziejów i przemian kultur słowiańskich na Bałkanach. Zajęcia mają przybliżyć nie tylko wiedzę historyczną, ale także sposoby tworzenia wizji przeszłości. Początkowe zajęcia poruszają zagadnienia punktów widzenia, sposobów pisania historii, historia bowiem jest traktowana jako narracja tworzona w konkretnym kontekście społeczno-politycznym. Punktem odniesienia dla przedmiotu jest współczesna kultura Serbii, Bułgarii, Macedonii i Czarnogóry. Kolejne wykłady starają się naświetlić procesy kształtowania się dziedzictwa kulturowego i systemów symbolicznych, które stały się podstawą tożsamości wymienionych narodów. Uwaga skupia się zatem na tych wątkach, postaciach, wydarzeniach, które wchodzą w zakres pamięci żywej – stały się elementami narracji autodefiniujących własną kulturę słowiańskich narodów na Bałkanach bądź też kwestiami spornymi między nimi. Podczas kolejnych spotkań została przyjęta perspektywa chronologiczna, uwzględniająca przede wszystkim zagadnienia ciągłości i zmiany (procesów długiego trwania oraz zmian cywilizacyjnych). Ważną częścią wykładu jest też wiedza faktograficzna (geografia fizyczna i polityczna Bałkanów).

Anderson Benedict, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, Kraków 1997

Benson Leslie, Jugosławia: Historia w zarysie, Kraków 2011

Czekalski Tadeusz i in., Historia Albanii, Wrocław 2009

Čolović Ivan, Bałkany – terror kultury, Wołowiec 2007

Čolović Ivan, Polityka symboli: eseje o antropologii politycznej, Kraków 2001

Dąbek-Wirgowa Teresa, Pochwała prostaczka w literaturze bułgarskiej XVIII i XIX wieku, [w:] Kategoria narodu w kulturach słowiańskich, red. T. Dąbek-Wirgowa, A. Makowiecki, Warszawa 1993, s. 61-69

Dąbrowska-Partyka Maria, Świadectwa i mistyfikacje, Kraków 2003 (eseje dot. kultury serbskiej)

Domańska E., Wrzosek W., Topolski J., Między modernizmem a postmodernizmem: historiografia wobec zmian w filozofii historii, Poznań 1994

Falski Maciej, Zawłaszczanie przestrzeni miejskiej a destrukcja kultury Bośni. „Slavia Meridionalis” 8, red. G. Szwat-Gyłybow, Warszawa 2008, s. 137–154

Gellner Ernest, Narody i nacjonalizm, Warszawa 1991

Gil Dorota, Prawosławie, historia, naród : miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Kraków 2005

Inalcik Halil, Imperium osmańskie: epoka klasyczna 1300-1600, Kraków 2006

Kaplan Robert, Bałkańskie upiory: podróż przez historię, Wołowiec 2010

Kodeks cesarza Stefana Duszana

Jelavich Barbara, Historia Bałkanów, t. 1: wiek XVIII i XIX; t. 2: wiek XX, Kraków 2005

Malcolm Noel, Kosovo. A Short History (różne wydania)

Milošević Slobodan, Czas rozstrzygnięć, Warszawa 1990 (wybrane teksty)

Naród i kultura : antologia esejów i artykułów o narodzie i kulturze bułgarskiej, red. W. Gałązka, Kraków 1986 (wybór)

Njegoš Petar Petrović, Górski wieniec

Paisij Hilendarski, Słowianobułgarska historia, przeł. F. Korwin Szymanowski, Warszawa 1981

Pasterze wiernych Słowian: święci Cyryl i Metody, wybór i oprac. A. Naumow, Kraków 1995 (wybór)

Podhorodecki Leszek, Jugosławia: dzieje narodów, państw i rozpad federacji, Warszawa 2000

Rapacka Joanna, Godzina Herdera. O Serbach, Chorwatach i idei jugosłowiańskiej, Warszawa 1995

Różycka-Bryzek A., Przeciw stereotypom myślenia o sztuce bizantyńskiej, „Znak”, 1994, 3 (466), s. 51–56

Stawowy-Kawka Irena, Historia Macedonii, Wrocław 2000

Sujecka Jolanta, Bułgarska przestrzeń narodowa, w: Język, literatura i kultura Słowian – dawniej i dziś. T. III: Litteraria, red. B. Zieliński, Poznań 2001, s. 219–224

Szwat-Gyłybowa Grażyna, Haeresis Bulgarica w bułgarskiej świadomości kulturowej XIX i XX wieku, Warszawa 2008 (wybór)

Todorova Maria, Bałkany wyobrażone, Wołowiec 2008

Wasilewski Tadeusz, Historia Bułgarii, Wrocław 1988

Wituch Tomasz, Bałkany – szkic definicji, „Dzieje Najnowsze”, 1998, 2, s. 135–144

Wróbel Piotr, Kościół bośniacki i jego znaczenie dla politycznego położenia Bośni w XIII-XIV wieku, „Portolana. Studia Mediterranea”, vol. 2, red. D. Qirini-Popławska, Kraków 2006, s. 159-174

Zacharias M., Chorwacka „wiosna” i serbski „liberalizm”. Konflikty polityczne w Jugosławii na początku lat siedemdziesiątych, „Dzieje Najnowsze”, 2000, 2

Zacharias Michał J., Komunizm, federacja, nacjonalizmy: system władzy w Jugosławii 1943-1991: powstanie, przekształcenia, rozkład, Warszawa 2004 (fragmenty)

Żywot Konstantyna, w: Żywoty Konstantyna i Metodego, przeł. i komentarz T. Lehr-Spławiński, Warszawa 2000 (wyd. 1: 1959)

Student/ka posiada podstawową wiedzę o historii krajów bałkańskich. Umie wskazać symbole, postacie, miejsca istotne dla narracji tożsamościowej i wizji przeszłości w kulturze serbskiej, bułgarskiej i macedońskiej. Potrafi scharakteryzować specyficzne aspekty tych trzech kultur, konstytutywne dla formowania się współczesnych społeczeństw. Umie wskazać na kluczowe momenty dziejów państw/kultur regionu. Potrafi omówić relacje międzyetniczne w regionie, wskazać punkty zapalne i źródła konfliktów. Dobrze orientuje się w mapie regionu.

Po każdym semestrze kolokwium pisemne (test). Warunkiem przyjęcia na semestr letni jest zaliczenie semestru zimowego. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu ustnego jest zaliczenie semestru letniego. Testy zamknięte sprawdzają wiedzę faktograficzną. Egzamin ustny sprawdza wiedzę, a przede wszystkim umiejętność interpretacji danych historycznych, znajomość głównych procesów społecznych oraz formowania się współczesnych kultur Słowiańszczyzny bałkańskiej.