Gramatyka opisowa języka bułgarskiego

Informacje ogólne

Kod przedmiotu:	3005-KL4GOB	Kod Erasmus / ISCED:	09.303 / (0232) Literatura i językoznawstwo
Nazwa przedmiotu:	Gramatyka opisowa języka bułgarskiego
Jednostka:	Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej
Grupy:	Obowiązek wyboru na 2L grupy adekwatnej do jęz. A
Punkty ECTS i inne:	(brak) zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia:	bułgarski
Rodzaj przedmiotu:	obowiązkowe
Założenia (opisowo):	Student zaliczył kurs (2 semestry) lektoratu języka bułgarskiego (poziom min. A2).
Tryb prowadzenia:	w sali
Skrócony opis:	Celem zajęć jest przedstawienie współczesnego opisu gramatycznego najbliżej wzajemnie spokrewnionych i zbliżonych typologicznie języków wschodniej części obszaru południowosłowiańskiego – bułgarskiego i macedońskiego. W czasie omawiania kwestii szczegółowych przywoływana będzie ogólna wiedza gramatyczna studentów, znajomość gramatyki języka polskiego i praktyczne umiejętności zdobyte na zajęciach lektoratu języka bułgarskiego. Od studentów wymagana będzie znajomość terminologii gramatycznej bułgarskiej i macedońskiej. W części wstępnej scharakteryzowane zostaną podstawowe podobieństwa genetyczne i typo¬logiczne (przynależność do tzw. bałkańskiej ligi językowej, analityzm) zachodzące między prezen¬towanymi językami.
Pełny opis:	Pierwsza część właściwej prezentacji zostanie poświęcona językowi bułgarskiemu. Opis zostanie podzielony na części: fonetyczno-fonologiczną, morfologiczną (z morfonologią i słowotwórstwem) oraz składniową. W części fonetyczno-fonologicznej zostanie przedstawiony aspekt artykulacyjny, akustyczny i funkcjonalny (fonologiczny) strony dźwiękowej języka bułgarskiego. Studenci zostaną zapoznani z cechami wyróżniającymi artykulację i rozróżnianie dźwięków w bułgarszczyźnie. Szczególnie uwaga zostanie zwrócona na zjawisko tzw. redukcji dźwięków, tj. różnic między wymową w pozycji akcentowej i pozaakcentowej, problem oboczności jatowej ([’a] : [e]), budowę sylaby, reguły akcentuacji i intonacji. Omówione zostaną zasady klasyfikacji i cechy dystynktywne fonemów bułgarskich oraz wariantywność tych fonemów, a także podstawowe normy ortoepii bułgarskiej. Scharakteryzowane zostaną relacje między systemem dźwiękowym a grafią języka bułgarskiego oraz zasady transkrypcji fonetycznej tego języka. Przedstawione zostaną podstawowe oboczności morfonologiczne zachodzące w omawianym języku. W części morfologicznej przedstawione zostaną tradycyjne podziały na kategorie morfologiczne, odpowiadające podziałom w innych gramatykach słowiańskich. Poszczególne części mowy zostaną omówione według swoistych dla siebie kategorii formalnych (rodzaj, liczba, osoba, czas itd.) i semantycznych (np. nie/określoność). Szczególna uwaga zostanie zwrócona na kontrasty typologiczne zachodzące między gramatyką bułgarską (analityzm) a np. gramatyką polską (syntetyzm) w zakresie stopniowania, tworzenia form czasowych, modalności (inny zasób trybów gramatycznych) itd. Dokładniej zostaną omówione cechy bałkańskie języka bułgarskiego. W czasie omawiania systemu temporalnego szczególna uwaga zostanie zwrócona na opozycje formalne i funkcjonalne między poszczególnymi bułgarskimi czasami gramatycznymi. Opis słowotwórczy zostanie przeprowadzony poprzez scharakteryzowanie najważniejszych produktywnych kategorii i typów słowotwórczych w ramach wszystkich części mowy. Część syntaktyczna opisu gramatycznego języka bułgarskiego zawierać będzie przedstawienie podstawowych pojęć związanych z charakterem formalnym i funkcjonowaniem poszczególnych elementów zdania, rodzajami połączeń wyrazowych i związków między częściami zdania. Szczególna uwaga zostanie poświęcona kontrastom między zdaniem polskim jako zdaniem realizującym relacje systemu syntetycznego a zdaniem bułgarskim jako wykładnikiem relacji analitycznych (np. funkcje przyimków w strukturze zdania). Omówione zostaną cechy charakterystyczne funkcjonalnych typów zdań, np. zdania pytającego, życzącego, wykrzyknieniowego, przeczącego itp. Omówione zostaną relacje między częściami składowymi poszczególnych typów zdań złożonych oraz reguły porządku wyrazów w zdaniu bułgarskim (także z uwzględnieniem zasad regulujących tzw. szyk klityk). Scharakteryzowane zostaną sposoby przedstawiania mowy zależnej i pozornie zależnej.
Literatura:	- Bartula C., Podstawowe wiadomości z gramatyki staro-cerkiewno-słowiańskiej na tle porównawczym, wyd. III, Warszawa 2000 - Dalewska-Greń H. Języki słowiańskie, Warszawa 2002: 274-278, 308-310 - Korytkowska M., Typy pozycji predykatowo-argumentowych, z serii Gramatyka konfrontatywna bułgarsko-polska, red. V. Koseska-Toszewa, J. Penčew, t. V, cz. 1, Warszawa 1992 - Koseska-Toszewa V., Penčev J., Gramatyka konfrontatywna bułgarsko-polska, t. I-VI, Warszawa - Sofia 1988-1996 - Lehr-Spławiński T., Kuraszkiewicz W., Sławski F., Przegląd i charakterystyka języków słowiańskich, Warszawa 1954 - Popowa W., Zwięzła gramatyka języka bułgarskiego, Warszawa 1972 - Scatton E. A., Bulgarian Phonology, Columbus 1983 - Sławski F., Zarys dialektologii południowosłowiańskiej (z wyborem tekstów gwarowych), Warszawa 1962 - Андрейчин Л., Основна българска граматика, София 1977 - Андрейчин Л., Попов К., Стоянов С., Граматика на българския език, София 1977 - Бояджиев Б., Българска лексикология, София 1986 - Бояджиев Т., Куцаров И., Пенчев Й., Съвременен български език. Фонетика, лексикология, словообразуване, морфология, синтаксис, София 1999 - Български език, ред. С. Димитрова, Opole 1997 - Георгиев С., Българска морфология, Велико Търново 1991 - Кръстев Б., Морфология на българския език в 187 типови таблици, София 1984 - Кювлиева-Мишайкова В., Фразеологизмите в българския език, София 1986 - Ничева К., Българска фразеология, София 1987 - Ничева К., Спасова-Михайлова С., Чолакова К., Предговор i Увод, (w:) Фразеологичен речник на българския език, т. I-II, София 1974-1975 - Пашов П., Практическа българска граматика, София 1989 - Пашов П., Първев Х., Българският правоговор, София 1983 - Радева В., Словообразуването в българския книжовен език, София 1991 - Русинов Р., Учебник по история на новобългарския книжовен език, София 1980. - Стоянов С. (гл. ред.), Граматика на съвременния български книжовен език, т. I Фонетика, т. II Морфология, т. III Синтаксис, София 1983 - Тилков Д., Бояджиев Т., Българска фонетика, София 1977
Efekty uczenia się:	Po odbyciu kursu student jest w stanie scharakteryzować zjawiska gramatyczne języka bułgarskiego (także na tle innych języków słowiańskich, zwłaszcza staro-cerkiewno-słowiańskiego, polskiego, macedońskiego oraz analitycznych języków niesłowiańskich). Jest świadom podobieństw bułgarskiego systemu gramatycznego do systemów jego sąsiadów (z ligi bałkańskiej). Zna podstawowe podziały i cechy dialektów bułgarskich.
Metody i kryteria oceniania:	Aktywność w trakcie zajęć - 10%. Ustny egzamin końcowy - 90%.
Praktyki zawodowe:	Program nie przewiduje praktyk zawodowych.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.