Cultural spaces of the Balkans in tourism

Na zajęciach zostanie podjęty problem funkcjonowania różnego typu przestrzeni kulturowych Bałkanów w praktyce turystycznej. Ich celem jest wykazanie, w jaki sposób do opisu zabytków, jak i atrakcji turystycznych tego regionu slawista może wykorzystywać narzędzia zaczerpnięte z badań kulturowych.

Konwersatorium podejmuje problem funkcjonowania różnego typu przestrzeni kulturowych Bałkanów w praktyce turystycznej. Zajęcia mają na celu wykazanie, w jaki sposób slawista może do opisu miejsc/obiektów/zjawisk, pozostającymi zabytkami, jak i atrakcjami turystycznymi Bałkanów (w Albanii, Bośni i Hercegowinie, Bułgarii, Chorwacji, Czarnogórze, Macedonii, Serbii, Słowenii) wykorzystywać narzędzia zaczerpnięte z badań kulturowych. W trakcie zajęć będą przedstawione istotne z perspektywy kulturoznawstwa, jak również geografii/turystyki kulturowej zagadnienia i fenomeny, występujące w bałkańskim kręgu kulturowym, a które instrumentalizuje przemysł związany z podróżowaniem. Problematyka ta zostanie poddana krytycznemu namysłowi w celu wypracowania przez studentów nowych spojrzeń oraz metod, umożliwiających zastosowanie zdobytej przez nich wiedzy bałkanistycznej w projektach turystyki kulturowej.

Proponowane zagadnienia:

I) Czym są „Bałkany”? Jak posługiwać się pojęciem „Bałkany” w praktyce turystycznej? - od doświadczenia geograficznego (Półwysep Bałkański) do kulturowego (Bałkany); wpływ dyskursu bałkanistycznego na postrzeganie i opisywanie przestrzeni kulturowych regionu

II) Przestrzeń kulturowa a krajobraz kulturowy – miejsce badań nad przestrzenią i krajobrazem w studiach kulturowych; typologia krajobrazów kulturowych

III) Turystyczna kolonizacja dziedzictwa kulturowego: kulturowe przestrzenie Bałkanów w turystyce masowej; od ilości do jakości - w stronę projektów turystyki kulturowej

IV) Turysta czy pielgrzym? – specyfika doświadczanie świata podczas podróżowania z perspektywy antropologicznej; percepcja podróży jako pielgrzymki

V) Mapa jako wizualna strategia nadawania znaczeń przestrzeni oraz jej porządkowania – kategoryzowanie zabytków i atrakcji kraju oraz (szerzej) regionu; wyznaczanie szlaków bałkańskiej wspólnoty symbolicznej

VI) Środowisko naturalne a kulturowe – rzeka i most w krajobrazie kulturowym Bałkanów; bałkańskie Śródziemnomorze; problem parków narodowych

VII) (Re)konstrukcje przestrzeni miejskich – projekty uhistorycznienia przestrzeni miejskiej; wytwarzanie i promowanie miast sztucznych

VIII) (Samo)folkloryzacja – wykreowana ludowość jako produkt turystyczny; fenomen etnomanii na Bałkanach

IX) Miejsca święte dla „nas” a „ich” święta przestrzeń – kompleksy sakralne o znaczeniu międzynarodowym i lokalnym; kreowanie i różnicowanie krajobrazów religijnych

X) Miejsca pamięci – pomniki i kompleksy memorialne; historia lokalna w formie turystycznej opowieści

XI) Kłopotliwe dziedzictwo socjalizmu, czyli czy warto opowiadać o bryłach z wielkiej płyty? – architektura socjalistyczna jako symbol wspólnoty doświadczenia; przestrzenie sztuki alternatywnej

Przykładowa literatura teoretyczna:

(Teksty dotyczące zagadnień szczegółowych zostaną podane przez prowadzącą w trakcie zajęć)

Edensor Tim, Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne, przeł A. Sadza, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004.

Frydryczak Beata, Krajobraz. Od estetyki the picturesque do doświadczenia topograficznego, PTPN, Poznań 2013.

Jezernik Božidar, Dzika Europa. Bałkany w oczach zachodnich podróżników, przeł. P. Oczko, Universitas, Kraków 2007.

Klekot Ewa, Samofolkloryzacja: współczesna sztuka ludowa z perspektywy krytyki postkolonialnej, "Kultura Współczesna. Teorie. Interpretacje. Praktyka" 2014, nr. 1/2014, s.86-99.

Pękala Teresa, Estetyczne konteksty doświadczenia przeszłości, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2013.

Rewers Ewa, Miejska przestrzeń kulturowa: od laboratorium do warsztatu, [w:] E. Rewers (red.), Kulturowe studia miejskie, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2014.

Rewers Ewa, Przestrzeń kulturowa: poszukiwanie nowych epistemologii, "Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna" 2021, nr. 56, s.81-97.

Turner Victor, Turner Edith L.B., Obraz i pielgrzymka w kulturze chrześcijańskiej, przeł. E. Klekot, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009.

Todorova Maria, Bałkany wyobrażone, przeł. M. Budzińska, J. Dzierzgowski, P. Szymor, Czarne, Wołowiec 2014.

Urry John, Spojrzenie turysty, przeł. A. Szulżycka, PWN, Warszawa 2007.

Wieczorkiewicz Anna, Apetyt turysty. O doświadczaniu świata w podróży, Universitas, Kraków 2008.

Po ukończeniu zajęć:

Wiedza: Student definiuje pojęcie bałkańskiej kulturosfery, rozumie specyfikę spojrzenia studiów bałkanistycznych na projekty turystyki kulturowej oraz umie umiejscowić problematykę Bałkanów w kontekście europejskich badań przestrzeni/krajobrazów kulturowych.

Umiejętności: Student potrafi w ramach pracy indywidualnej, jak i zespołowej zdefiniować oraz skontekstualizować typ przestrzeni/krajobrazów kulturowych występujących na Bałkanach oraz dokonuje ich krytycznej analizy przy użyciu zaproponowanych na zajęciach materiałów teoretycznych/metodologicznych.

Kompetencje: Student dostrzega znaczenie wiedzy bałkanistycznej w praktyce turystycznej, jest gotowy do angażowania się w działania łączące dziedzinę slawistyki z projektami popularnonaukowymi, jak i profesjotwórczymi.

Zajęcia mają formę konwersatorium, w trakcie którego będą omawiane teksty oraz materiały audiowizualne problematyzujące tematy wskazane w opisie zajęć. Studenci jako grupa zostaną zobligowani do wyboru jednego z dyskutowanych zagadnień w celu stworzenia wspólnego projektu, do którego każdy z uczestników zajęć opracuje 1-2 hasła, dotyczące miejsc/obiektów turystycznych (w zależności od wybranego problemu).

Wymagana obecność na zajęciach i aktywny udział w dyskusjach (dopuszczalne 2 nieusprawiedliwione nieobecności). Warunkiem zaliczenia jest przygotowanie prezentacji (autorskie przedstawienie 1-2 miejsc/obiektów funkcjonujących w praktyce turystycznej) oraz sformułowanie na tej podstawie wypowiedzi pisemnej (opis miejsc/obiektów w formie haseł).

brak