Dwarfs and athletes. Circus in the Czech culture

Celem zajęć jest antropologiczny namysł nad cyrkiem i prześledzenie obecności tego motywu w rozmaitych dziełach czeskiej kultury XX i XXI wieku.

Cyrk, najpierw tzw. tradycyjny, a od kilku dekad również tzw. Nowy Cyrk, pełni nie tylko ważną rolę w świecie czeskich widowisk, ale jest też stałym motywem, do którego sięgali i sięgają twórcy czeskiej literatury czy filmu. Jednych cyrk interesował jako sfera "niesamowitego", monstrów i odmieńców, innych jako pobudzające wyobraźnię repozytorium baśniowych obrazów, a jeszcze inni dostrzegali wywrotowy potencjał cyrku jako sztuki o jarmarcznym, plebejskim rodowodzie, która przemawia w demokratyczny sposób, wspólnym językiem ponad podziałami.

Podczas zajęć zastanowimy się nad tym, w jaki sposób za pomocą figury cyrku/cyrkowców budowane są w kulturze czeskiej wyobrażenia na temat ciała, także w ujęciach relacyjnych: zwierzę-człowiek, norma-odstępstwo? Kto i na jakich zasadach staje się cyrkowym superbohaterem i jaka ideologia za nim stoi? Co mówią cyrkowe ciała? W jakim stopniu są uwikłane w polityki cielesności? Co wizualizuje i koduje ciało siłacza, pierrota, linoskoczka, a co cyrkowego karła?

Analizując literackie i filmowe mikrokosmosy spróbujemy odpowiedzieć na pytanie o to, w jakim stopniu owe figury wyjęte z cyrkowej wyobraźni i zagospodarowane w tekstach kultury mogą być czytane jako propozycje określonych porządków symbolicznych i wizji społecznych, wraz z ich wartościami, normami i hierarchiami.

E. Bass, "Cirkus Humberto", Praha 1941.

J. Topol, "Kloktat dehet", Torst 2004.

G. Meyrink, "Golem", przeł. A. Lange, Thesaurus 2004 (albo inne wydania w przekładzie A. Langego).

F. Kožík, "Největší z Pierotů", Praha 1965.

"Cirkus Rwanda", film dok., reż. M. Varga, Czechy/Słowacja, 2018 r., 80'.

"Cirkus Bukowsky", serial tv, reż. P. Řezníček a H. Čermák, 2013/14.

T. Winter, P. Machalíková, "Cirkus Pictus", Praha 2017.

O. Cihlář, "Nový cirkus", Praha 2006.

H. Jordan, O. Cihlář, "Orbis Cirkus", Praha 2014.

"Cyrk w świecie widowisk", red. G. Kondrasiuk, Lublin 2017.

S. Siedlecka, "Ciało narodu. Przypadek artysty cyrkowego Zyszego Breitbarta", „Kultura Popularna” 2016, 1 (47), s. 91–100.

"Trpaslík v evropské kultuře", Univerzita J. E. Purkyně, Ústí nad Labem 2005, 133 s.

P. Witkowski, "Chwała Supermanom. Ideologia a popkultura", Warszawa 2017.

A. Wieczorkiewicz, "Monstruarium", Gdańsk 2009.

Godlewski - o siłaczach od Grześka + Zysze (mój)

karzeł

Nowy cyrk - spektakle

Bibliografia: Cihlar,

Trpaslík v evropské kultuře, Univerzita J. E. Purkyně, Ústí nad Labem 2005, 133 s.

Student/ka potrafi

Wiedza:

- definiuje widowisko cyrkowe w kontekście innych widowisk

-zapoznaje się z dziełami literackimi, wizualnymi i audiowizualnymi wykorzystującymi motyw cyrku

-zyskuje wiedzę o uwarunkowaniach społeczno-historycznych instytucji cyrku w Czechach w XX i XXI wieku

-zdobywa wiedzę o projektach norm i hierarchii społecznych zakodowanych w dyskursie na temat cyrku

Umiejętności:

- dokonuje analizy tekstu literackiego, filmowego z uwzględnieniem kontekstu społeczno-historycznego

- wychwytuje i interpretuje symbole kulturowe wywiedzione z cyrkowej wyobraźni, a obecne w rozmaitych tekstach kultury

- dekoduje wybrane elementy poetyki widowiska cyrkowego w dziełach literackich, filmowych i sztukach wizualnych

- po zakończeniu zajęć potrafi skonstruować autorską wypowiedź twórczą, wykorzystującą aparat pojęciowy zdobyty podczas zajęć

Postawy:

- w sposób bardziej dogłębny rozumie mechanizmy kształtowania się wyobrażeń kulturowych

- buduje bardziej krytyczną, wnikliwą postawę w odniesieniu do zjawisk współczesnej kultury

1. Aktywna obecność na zajęciach, udział w dyskusjach, frekwencja (możliwe dwie nieobecności)

2. Pod koniec semestru: prezentacja audiowizualna na temat ustalony ze Studentami

brak