History of Polish editions of world literature (with elements of translantology)

Zajęcia dotyczą problematyki obecności wydań znaczącej literatury przekładowej w historii literatury polskiej i stanowią kontynuację kursu dydaktycznego „Historia edycji literatury polskiej” z pierwszego roku specjalizacji edytorskiej. Treść ćwiczeń obejmuje różnorodny zakres zjawisk literacko-kulturowych i stanowi odbicie transdyscyplinarności nowego przedmiotu edukacyjnego. W ramach kursu dydaktycznego zostaną więc omówione zasadnicze problemy badań teoretyczno-porównawczych (kategoria literatury powszechnej, kanon literacki, przekład literacki), edytorsko-literackich (znaczące wydania dzieł przekładowych, serie wydawnicze) oraz historycznoliterackich (recepcja literatury obcej w kulturze polskiej i wpływ literatury przekładowej na rozwój prądów i nurtów literatury narodowej). Zakres czasowy materiału dydaktycznego obejmuje piśmiennictwo szeroko rozumianej epoki nowoczesności, od przełomu oświeceniowego po 2. poł. XX w.

I. Kwestię historii polskich edycji literatury powszechnej można sprowadzić do pytania: jakie dzieła należące do międzynarodowego kanonu literackiego tłumaczono na przestrzeni stuleci na język polski? Powyższe zagadnienie oznacza więc w praktyce historyczny przegląd najważniejszych inicjatyw edytorsko-translatorskich literatury pięknej podejmowanych w języku polskim w XIX i XX w. Rodzi się oto swoista hybryda badawcza, którą jest polskojęzyczna literatura przekładowa, polska literatura przekładowa lub – przytoczmy częściej spotykane określenie – literatura przekładowa w języku polskim. Czy ten „nowotwór” bądź „dziwotwór” literacki stanowi zasadniczą część polskiego procesu historycznoliterackiego, czy też sytuuje się na obrzeżach jego mainstreamu? Czy suma przekładów literackich w danym okresie historycznoliterackich upoważnia nas do mówienia o „literaturze przekładowej”, czy powinniśmy raczej pozostać przy stwierdzeniu, że mamy do czynienia z przekładami literackimi, rozpatrywanymi incydentalnie i z osobna? Czy literatura powszechna w jej „przekładowej reprezentacji” w języku polskim była dokładnym odwzorowaniem zbioru literatury arcydzieł, czy polski ethnos profilował ów kanon stosowanie do własnych potrzeb? I wreszcie szereg pytań końcowych: co tłumaczono (fikcję: prozę, poezję, dramat czy dokument?), kogo tłumaczono (pisarzy uznanych czy popularnych?), gdzie tłumaczono (prasa społeczna, periodyki literackie, serie wydawnicze?), jak tłumaczono (w całości, w wyborze, wiernie, parafrazując, poetycko?) i wreszcie kto tłumaczył

(profesjonaliści, panny na wydaniu, pisarze czy dziennikarze?). Powyższy ciąg pytań wskazuje, że formuła merytoryczna i metodologiczna zajęć będzie otwarta, niekonkluzywna i eksperymentalna, a ich zasadniczym celem stanie się wypracowanie - metodą prób i błędów - pola problemowo-faktograficznego nowego transdyscyplinarnego przedmiotu dydaktycznego, którym jest „historia polskich edycji literatury powszechnej wraz z elementami

translatologii”.

II. W trakcie zajęć student nabywa podstawowych wiadomości z zakresu teorii literaturoznawstwa porównawczego, polskiego edytorstwa historycznoliterackiego oraz fenomenów i mechanizmów życia literackiego. Obok wiedzy pozytywnej, mającej postać sumy faktów i modelowych odczytań, zajęcia będą służyć również „rozchwianiu” stereotypowych sensów na temat historii literatury

nowoczesnej i zmierzać w kierunku otwarcia nowych perspektyw myślowych.

Wybrane opracowania (monografie i książki zbiorowe):

Henry Remak, Literatura porównawcza – jej definicja i funkcja, [w:] Antologia zagranicznej komparatystyki literackiej, red. Halina Janaszek-Ivanićkova, Warszawa 1997 / Henryk Markiewicz,

Zakres i podział literaturoznawstwa porównawczego, [w:] tegoż, Przekroje i zbliżenia dawne i nowe, Warszawa 1976 / Kwiryna Ziemba, Projekt komparatystyki wewnętrznej, „Teksty Drugie” 2005.

Maria Krysztofiak, Przekład literacki a translatologia, Poznań 1999 (wyd. II) [fragmenty] / Urszula Dąmbska-Prokop,

Dokąd zmierza przekładoznawstwo: najnowsze tendencje. Kilka uwag, [w:] Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd Polonistów Kraków, 22-25 września 2004, t. I, red. Małgorzata Czermińska, Stanisław Gajda, Krzysztof Kłosiński in., Kraków 2005.

Współczesne teorie przekładu. Antologia, red. Piotr Bukowski i Magda Heydel, Kraków 2009.

Edward Balcerzan, Tłumaczenie jako wojna światów. W kręgu translatologii i komparatystyki, Poznań 2010.

Tomasz Bilczewski, Komparatystyka i interpretacja. Nowoczesne badania porównawcze wobec translatologii, Kraków 2010.

Terminologia tłumaczenia, red. Jean Delisle, Hannelore LeeJahnke i Monique C. Cormier, przeł. Teresa Tomaszkiewicz, Poznań 2006.

Przekład literacki. Teoria – Historia – Współczesność, red. Alina Nowicka-Jeżowa i Danuta Knysz-Tomaszewska, Warszawa 1997.

O sztuce tłumaczenia, red. Michał Rusinek, Wrocław 1955.

Podręczniki historii literatury polskiej z serii „Wielka historia literatury polskiej” do oświecenia, romantyzmu, pozytywizmu, Młodej Polski, dwudziestolecia międzywojennego i literatury wojennej.

W trakcie zajęć student nabywa podstawowych wiadomości z zakresu teorii literaturoznawstwa porównawczego, polskiego edytorstwa historycznoliterackiego oraz fenomenów i mechanizmów życia literackiego. Obok wiedzy pozytywnej, mającej postać sumy faktów i modelowych odczytań, zajęcia będą służyć również „rozchwianiu” stereotypowych sensów na temat historii literatury nowoczesnej i zmierzać w kierunku otwarcia nowych perspektyw myślowych. Wyniesiona wiedza stanowi dopełnienie informacji zgromadzonych na kursie „historia edycji literatury polskiej”, tworzących wraz z bieżącymi zajęciami swoistą dylogię dydaktyczną.

• kontrola obecności

• ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność)

• egzamin końcowy pisemny