Ethical speech

obligatory courses

Classroom

During the lecture we will deal with the theoretical basis of the ethics of speech and different kinds of unethical communicative behavior (such as linguistic aggression, reductive actions, invectives). The student will also learn the basic recommendations for building a relationship with the recipient in accordance with the principles of speech ethics. We will be interested in the non-exclusionary speech towards minority groups: women, people with disabilities, black people, seniors, etc.

Adaszek-Waliszczak M., 2014, Psy, wilki, gęsi, nutrie… o leksyce zwierzęcej w języku polityki, „Poradnik Językowy”, z. 1., s. 71–80.

Antas J., 2000, O kłamstwie i kłamaniu. Studium semantyczno-pragmatyczne, Kraków.

Bańko M., 2021, Linde-Usiekniewicz J., Łaziński M., Rekomendacje dotyczące języka niedyskryminującego na Uniwersytecie Warszawskim, http://historia.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2021/05/rekomendacje-dotyczace-jezyka-niedyskryminujacego-na-uniwersytecie-warszawskim.pdf

Bartmiński J., 2009, Etyka słowa a potoczny wzorzec komunikacji [w:] A. Markowski, Bilewicz M., Wiśniewski M., Kofta M., Polski sondaż uprzedzeń, Warszawa.

Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., Nowosad-Bakalarczyk M., Puzynina J. (red.), 2017, Etyka słowa: wybór opracowań, Lublin.

Benenowska I.,, Morzyńska-Wrzosek B., ” 2016, O „robaczywych” słowach, czyli nieetycznych zachowaniach językowych w mediach, „Conversatoria Linguistica; X (X), s. 25-40.

Bralczyk J., 2004, Manipulacja językowa, [w:] Z. Bauer i E. Chudziński (red.), Dziennikarstwo i świat mediów, Kraków.

Butler J., 2010, Walczące słowa. Mowa nienawiści i polityka performatywu, tłum. A. Ostolski, Warszawa.

Cegieła A., 2011, Moralność w perspektywie słownika i wypowiedzi. Studium z zakresu leksykologii i pragmatyki językowej, Warszawa.

Cegieła A., 2012, Retoryka pogardy w polskim dyskursie publicznym, „Poradnik Językowy”, z. 9, s. 14–25.

Cegieła A., 2013, Słowa niebezpieczne i niepożądane w przestrzeni społecznej. Etyka a poprawność polityczna, „Poradnik Językowy”, z. 10, s. 57–70.

Cegieła A., 2014, Czym jest mowa nienawiści, „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 7-17.

Cegieła A., 2014, Etyka słowa w dyskursie publicznym, [w:] Słowo we współczesnych dyskursach, red. B. Kudra, K. Jachimowska, E, Szkudlarek-Śmiechowicz, Łódź, s. 23-34.

Cegieła A., 2014, Słowa i ludzie. Wprowadzenie do etyki słowa, Warszawa.

Cegieła A., Kuciński P., Polokowska L., 2014, Studia z etyki słowa, Warszawa.

Diouf M., Igiehon A., Karamalla N., Rasolomampionona D., Średziński P., 2011, Jak mówić i pisać o Afryce; https://afryka.org/batory/poradnik.pdf.

Jędrzejko P., Kadir D., 2005, Między polityką a etyką. Uwagi o dyskursach politycznej poprawności. Dwugłos krytyczny, „ER(R)GO. Teoria – Literatura – Kultura”, nr 11, s. 21–31.

Galasiński D., brw., Osoby niepełnosprawne czy z niepełnosprawnością?, https://www.pfron.org.pl/fileadmin/files/0/477_01-Dariusz_Galasinski.pdf

Głowiński M., 1990, Nowomowa po polsku, Warszawa.

Głowiński M., 2007, Retoryka nienawiści, „Nauka” nr 2, s. 19‒27.

Głowiński M., 2009, Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe, Kraków,

Grzegorczykowa R., 1991, Obelga jako akt mowy”, „Poradnik Językowy”, nr 5–6, s. 193–200.

Habrajska G. (red.), 2018, Etyka w komunikacji, Łódź.

Kamińska-Szmaj I., 2001, Słowa na wolności. Język polityki po 1989 roku, wypowiedzi, dowcip polityczny, słownik inwektyw, Wrocław.

Karwat M., 2006, O złośliwej dyskredytacji. Manipulowanie wizerunkiem przeciwnika, Warszawa.

Klemperer V., 1983, LTI. (Lingua Tertii Imperii – Język Trzeciej Rzeszy). Notatnik filologa, tłum. J. Zychowicz, Kraków.

Kochan M., 2005, Pojedynek na słowa. Techniki erystyczne w publicznych sporach, Kraków.

Kołodziejek E., 1994, Walka na słowa. O perswazji i innych chwytach we współczesnych wystąpieniach sejmowych, [w:] I. Iwasiów, J. Madejski (red.), Rozgrywanie światów. Formy perswazji w kulturze współczesnej, Szczecin.

Kowalski S., Tulli M., 2003, Zamiast procesu. Raport o mowie nienawiści, Warszawa.

Łaziński M., 2014, Jeszcze o słowie Murzyn i o stereotypach. Po lekturze artykułu Margaret Ohii„Mechanizmy dyskryminacji rasowej w systemie języka polskiego”, „Przegląd Humanistyczny”, nr 5(446), s. 121–141.

Łaziński M., 2007 „Murzyn” zrobił swoje, czy „Murzyn” musi odejść? Historia i przyszłość słowa „Murzyn” w polszczyźnie, „Poradnik Językowy”, nr 4, s. 47–56.

Ohia M., 2013, Mechanizmy dyskryminacji rasowej w systemie języka polskiego, „Przegląd Humanistyczny” nr 5, s. 93­105.

Ohia-Nowak M., 2020, Słowo „Murzyn” jako perlokucyjny

akt mowy, „Przegląd Kulturoznawczy” n 3 (45), s. 195–212.

Parlak D., 2017, Specyfika mowy dyskryminującej używanej wobec osób starszych, Warszawa; https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/D%20Parlak%20elderspeak%20do%20publikacji.pdf .

Parlak D., 2000, Komunikacja z ludźmi starszymi w ramach relacji opiekuńczo-terapeutycznych, w: A. Panek, Z. Szarota (red.) Zrozumieć starość Kraków, s. 39‒

Peisert M., 2004, Formy i funkcje agresji werbalnej. Próba typologii, Wrocław.

Piotrowicz A. , Witaszek-Samborsk M., Skibski K. (red.), Etyka i etykieta językowa, Poznań 2012.

Poradnik: Jak mówić o grupach narażonych na dyskryminację, we współpracy merytorycznej z prof. dr hab. Ewą Kołodziejek oraz pod patronatem Rady Języka Polskiego i Rzecznika Praw Obywatelskich, https://etykajezyka.pl/

Puzynina J., Pajdzińska A., 1996, Etyka słowa, [w:] miodek J., O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny, Wrocław, s. 35-45.

Sobczak B., 2020, Oblicza agresji językowej w dyskursie publicznym. Próba uporządkowania pojęć, pdf (Kampania RJP: TY MÓWISZ ‒ JA CZUJĘ. Dobre słowo, lepszy świat).

Sobczak B., Zgółkowa H. (red.), 2009, Retoryka i etyka, Poznań.

Szpyra-Kozłowska J., 2021, Nianiek, ministra i japonki. Eseje o języku i płci, Kraków.

Taras B., 2013, Agresja. Studium semantyczno-pragmatyczne, Rzeszów.

Thom F., 1990, Drewniany język, przeł. I. Bielicka, Warszawa.

Tischner J., 2000, Myślenie według wartości, Kraków.

Wieczorek K.A., 2006, Argumenty "ad hominem": ich rodzaje oraz sposoby oceny, „Folia Philosophica” 24, s. 189-210.

Wiśniewski M., Hansen K., Bilewicz M., Świderska A., 2016, Mowa nienawiści, mowa pogardy. Raport z badania przemocy werbalnej wobec grup mniejszościowych, Warszawa.

Zdunkiewicz-Jedynak D., 2016, Zachowania komunikacyjne nieetyczne (w poszukiwaniu kryteriów językowych), w: Donum amicitiae. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Ewie Kołodziejek, red. J. Ignatowicz-Skowrońska, R. Sidorowicz, Szczecin, s.281-291.

Zemszał P., 2009, Czy kłamstwo jest manipulacją? O pojęciu manipulacji i związanych z nim problemach, [w:] M. Skarżyński, A. Czelakowska (red.), Język z różnych stron widziany, Kraków, s. 149-156.

Student:

- recognizes various types of violations of the word ethics

- understands the importance of applying ethical rules in communication

- is sensitive to the features of linguistic manipulation

- knows the features of simple language and is able to use it

- knows the ways of empathic talking about minorities in society

Lecture with elements of discussion. Repository of additional materials - available on Classroom Google. A short post-test after each lecture in the Classroom app (at least 60% level). Two absences allowed. Oral exam (at least 60% level).