Methodology of Polish language in high school

Metodyka języka polskiego w liceum przygotowuje studentów do pracy nauczyciela-polonisty w szkołach ponadgimnazjalnych. Punktem wyjścia przedmiotu jest założenie, że dobry nauczyciel to przede wszystkim dobry czytelnik i sprawny interpretator oraz sprawny stylista, który umie podzielić się swą pasją lekturową z uczniami, zachęcić ich do samodzielnego sięgania po teksty literatury pięknej, a także wykształcić w nich sztukę twórczej lektury (tj. nakierowanej na – możliwie najbardziej samodzielną – interpretację tekstu) oraz umiejętności wszechstronnego wypowiadania się – w mowie i piśmie – w różnych odmianach i stylach polszczyzny

Pierwsze zajęcia poświęcone są refleksji nad stylami, typami, modelami odbioru literatury. Nauczyciel powinien być bowiem świadomym odbiorcą dzieła literackiego, wyposażonym w narzędzia zarówno historycznoliterackie, teoretyczne, jak i lingwistyczne (tekstologiczne). Powinien również posiąść wiedzę o możliwościach interpretacyjnych swoich podopiecznych oraz ich lekturowych doświadczeniach. Pozostałą część zajęć przeznaczamy na warsztatowe, metodyczne działania. Ich zakres dotyczyć będzie planowania cyklu zajęć dla każdej klasy liceum w oparciu o standardy wymagań, podstawę programową, kanon lektur, a także metod i form pracy, działań wychowawczych związanych z kształceniem literacko – kulturowym, budowaniem kompetencji lekturowo – interpretacyjnych uczniów. Wreszcie – cykl zajęć o warsztatowym charakterze, gdzie ćwiczyć będziemy organizację jednostek lekcyjnych i cykli na konkretnych przykładach (tzw. case studies).

Podstawa programowa, wybrane podręczniki i programy oraz informatory o egzaminie maturalnym wraz ze standardami wymagań egzaminacyjnych.

Obowiązkowa:

1. Stanisław Bortnowski, Przewodnik po sztuce uczenia literatury, STENTOR, Warszawa 2004.

2. Maria Węglińska, Jak przygotować się do lekcji? [w:] Metodyka literatury, t.2, wybór i wstęp Jadwiga Pachecka, Anna Piątkowska, Katarzyna Sałkiewicz, Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Warszawa 2003.

3. Janusz Sławiński, Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego [w:] Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz i J. Sławiński, Kraków 1976 i dalsze wydania.

4. Gatunki wypowiedzi w szkole [w:] Praktyczna stylistyka nie tylko dla polonistów, red. E. Bańkowska, A. Mikołajczuk, Warszawa 2003.

5. Renata Grzegorczykowa, Problem funkcji języka i tekstu w świetle teorii aktów mowy [w:] Język a kultura, t. 4, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczykowa, Wrocław 1991.

6. Maciej Iłowiecki, Krzywe zwierciadło. O manipulacji w mediach, Lublin 2003 – rozdz. 7: W świecie manipulacji; rozdz. 8: 12 grzechów głównych, s. 69-155.

7. Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury, red. Anna Janus-Sitarz, Kraków 2004.

8. Ryszard Tokarski, Słownictwo jako interpretacja świata [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2, Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 1993, s. 335-362.

9. Wiedza o języku polskim w zreformowanej szkole. Szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne, red. A. Mikołajczuk, J. Puzynina, Warszawa 2004 - zagadnienia dotyczące kształcenia językowego w liceum.

10. Kompetencje nauczyciela polonisty we współczesnej szkole, red. A. Mikołajczuk, E. Bańkowska, Warszawa 2006 [teksty: W. Kudyby, B. Taras, S. Bortnowskiego, A. Janus-Sitarz, B. Olszewskiej, M. Rusek].

Uzupełniająca:

1. Metodyka literatury, t.1, wybór i wstęp Jadwiga Pachecka, Anna Piątkowska, Katarzyna Sałkiewicz, Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Warszawa 2001.

2. Metodyka literatury, t.2, wybór i wstęp Jadwiga Pachecka, Anna Piątkowska, Katarzyna Sałkiewicz, Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Warszawa 2003.

3. Stanisław Bortnowski, Jak uczyć poezji? Konteksty dzieła literackiego, Warszawa 1991.

4. Michał Głowiński, Style odbioru, Kraków 1977 – pięć początkowych szkiców.

5. Michał Głowiński, Powieść i autorytet [w tegoż:] Porządek, chaos, znaczenie. Szkice o powieści współczesnej, Warszawa 1968.

6. Michał Głowiński, O intertekstualności [w tegoż:] Poetyka i okolice, Warszawa 1992.

7. Ryszard Handke, Utwór fabularny w perspektywie odbiorcy, Wrocław 1982, część 1 i 3.

8. Ryszard Handke, Alfabet kultury w lekturze tekstu literackiego [w tegoż:] W świecie tekstów i wartości. Szkice z teorii lektury, Warszawa 1991

9. Janusz Sławiński, O problemach <<sztuki interpretacji>> [w tegoż:] Dzieło, język, tradycja, Warszawa 1974.

10. Janusz Sławiński, Wokół teorii języka poetyckiego [w tegoż] Dzieło, język, tradycja; także [w:] Problemy teorii literatury, seria 1, Wrocław 1976, 1987.

11. Zenon Uryga, Godziny polskiego, Warszawa – Kraków 1996

11 Maria Nagajowa, Sztuka dobrego pisania i mówienia. Poradnik językowy dla młodzieży, Warszawa 2003.

12 Jadwiga Puzynina, Słowo manipulacja w języku polskim [w:] J. Puzynina, Język wartości, Warszawa 1992, s. 203-233.

13 Jadwiga Puzynina, O języku wartości w szkole [w:] Kompetencje szkolnego polonisty 2, red. B. Chrząstowska, Warszawa 1997 lub "Polonistyka" 1996, nr 4.

I. Wiedza

Student powinien znać:

- podstawę programową i standardy wymagań egzaminacyjnych oraz minimum 2 programy i związane z nimi podręczniki do nauki języka polskiego w liceum;

- zagadnienia dotyczące organizacji procesu dydaktycznego na IV etapie nauczania języka polskiego;

- problemy z zakresu poszczególnych działów nauki o literaturze oraz wiedzy o języku w liceum.

II. Umiejętności

Student powinien umieć:

- zorganizować pracownię polonistyczną w liceum i zaplanować pracę dydaktyczną służącą rozwijaniu kompetencji interpretacyjnej oraz komunikacyjnej, w tym językowej, uczniów liceum (m.in. wybrać podręczniki i pomoce dydaktyczne);

- dobrać odpowiednie metody i środki dydaktyczne w pracy na IV etapie edukacji;

- sporządzić konspekt lekcji z zakresu kształcenia literacko-językowego w liceum;

- zorganizować pracę domową ucznia oraz wspomagać samokształcenie;

- integrować wiedzę i umiejętności z różnych dziedzin: literaturoznawstwa, nauki o języku, kulturoznawstwa, sztuki, dążąc do systematyzacji wiedzy i jej funkcjonalizacji.

III. Kompetencje społeczne

- po zakończeniu zajęć student jest gotów do krytycznego patrzenia na metody prowadzenia lekcji;

- potrafi organizować pracę indywidualną i zespołową uczniów z wykorzystaniem metod aktywizujących.

Przygotowanie do zajęć polega na zapoznawaniu się studenta z lekturami oraz powtórzeniu wiadomości z wybranych działów nauki o literaturze i wiedzy o języku. Do oceny ciągłej może wchodzić także wykonywanie prac cząstkowych (np. ocena wypracowania uczniowskiego) oraz przygotowanie i wygłoszenie referatu.

Oceniana będzie sprawność wykonywania konkretnych ćwiczeń warsztatowych, polegających na konstruowaniu konspektów i scenariuszy lekcyjnych.

Zajęcia kończą się egzaminem.