Information retrieval systems

Podczas zajęć zostaną zaprezentowane wybrane systemy biblioteczne. Można się spodziewać posadowienia dwóch-trzech demonstracyjnych wersji systemów bibliotecznych lub uzyskanie dostępu zdalnego do następujących systemów: MOL, MAK, SOWA, ALEPH, VTLS, PROLIB lub inny. Studenci zapoznają się z zagadnieniem współpracy modułów systemu takich jak: katalogowanie, opracowanie, udostępnianie. Ponadto zapoznają się z problemem wymiany danych między systemami. Z teoretycznego punktu widzenia zostaną przypomniane podstawowe pojęcia dotyczące relacyjnych baz danych takie jak: relacja, nazwa atrybutu i wartość atrybutu, klucz główny, klucz zewnętrzny, normalizacja relacyjnej bazy danych i inne. Zostanie pogłębiona znajomość języka SQL. Korzystając z wybranych baz danych będą zaprezentowane różne sposoby wyszukiwania takie, jak wyszukiwanie pełnotekstowe, wyszukiwanie proste, wyszukiwanie zaawansowane, wyszukiwanie przez indeksy, wyszukiwanie przez hasła przedmiotowe, agregatowe tryby wyszukiwań.

Podczas zajęć zostaną zaprezentowane wybrane systemy biblioteczne te, których demonstracyjne wersje uda się posadowić w nowym laboratorium. Można się spodziewać posadowienia dwóch-trzech demonstracyjnych wersji systemów bibliotecznych lub uzyskanie dostępu zdalnego do następujących systemów: MOL, MAK, SOWA, ALEPH, VTLS, PROLIB lub inny. Studenci zapoznają się z zagadnieniem współpracy modułów systemu takich jak: katalogowanie, opracowanie, udostępnianie. Ponadto zapoznają się z problemem wymiany danych między systemami. Z teoretycznego punktu widzenia zostaną przypomniane podstawowe pojęcia dotyczące relacyjnych baz danych takie jak: relacja, nazwa atrybutu i wartość atrybutu, klucz główny, klucz zewnętrzny, normalizacja relacyjnej bazy danych i inne. Zostanie pogłębiona znajomość języka SQL. Informacyjnie zostanie zaprezentowane wyszukiwanie w językach dalekowschodnich.

Na przykładzie baz danych dostępnych przez Internet a należących do Biblioteki Narodowej, Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, Biblioteki Głównej Politechniki Warszawskiej, Biblioteki m. st. Warszawy oraz innych Instytucji zostaną zaprezentowane różne typy baz danych, a mianowicie bazy pełnotekstowe, bazy bibliograficzne, bazy abstraktowe, bazy bibliograficzno-abstraktowe, bazy faktograficzne, katalogi, przewodniki po zasobach sieciowych oraz wyszukiwarki internetowe kierujące do źródeł naukowych.

Korzystając z wybranych baz danych będą zaprezentowane różne sposoby wyszukiwania takie, jak wyszukiwanie pełnotekstowe, wyszukiwanie proste, wyszukiwanie zaawansowane,

wyszukiwanie przez indeksy, wyszukiwanie przez hasła przedmiotowe, agregatowe tryby wyszukiwań. Zaprezentowane będzie zastosowanie limiterów (ograniczeń, ograniczników). Zostanie zwrócona uwaga na taktykę, strategię i heurystyki wyszukiwania informacji. Studenci podzieleni na grupy ćwiczeniowe zostaną zachęceni do przeprowadzenia, a następnie udokumentowania własnych wyszukiwań. Na studiach dziennych na każdych zajęciach jeden zespół przedstawi własny praktyczny przykład wyszukiwania w wybranej przez siebie bazie danych. Prowadzący zajęcia będzie poprzedzał zajęcia krótkim wprowadzeniem obejmującym zagadnienia teoretyczno-praktyczne obejmujące zagadnienia takie, jak:

a) Analiza definicji „system informacyjno-wyszukiwawczy” i powiązanych z nim terminów. b) Typologia SIW ze względu na różne kryteria. Udostępnianie wiedzy w różnych SI: tradycyjnych, dialogowych, inteligentnych.

c) Analiza definicji „baza danych” i powiązanych z nim terminów.

Typologia baz danych:

- ze względu na zawartość (odsyłające, faktograficzne, pełnotekstowe);

- ze względu na zakres (jednodziedzinowe, wielodziedzinowe);

- ze względu na zasięg geograficzny (polskie, zagraniczne, międzynarodowe);

- ze względu na strukturę (relacyjne, hierarchiczne, sieciowe).

d) Systemy pełnotekstowe – wybrane zastosowania.

e) Systemy informacji geograficznej (GIS) – wybrane zastosowania.

f) Systemy hipertekstowe. Pojęcie „hipertekst” i terminy z nim związane. Historia, struktura i wykorzystanie hipertekstu. Struktura systemu World Wide Web.

g) Miejsce JIW w systemie informacyjno-wyszukiwawczym (SIW). Proces indeksowania.

Indeksowanie swobodne, indeksowanie słownikowe, indeksowanie współrzędne. Metodyka

indeksowania w JIW. Szerokość i szczegółowość indeksowania. JIW w systemach

dokumentacyjnych i faktograficznych.

Literatura przedmiotu:

1. Sosińska-Kalata B.: Język informacyjno-wyszukiwawczy jako narzędzie organizacji wiedzy. W: Informacja. Wiedza. Gospodarka. Pod red. W. Pindlowej i D. Pietruch- Reizes. Warszawa 2001 s. 286-299.

2. Szczepańska Anna: Strategia, heurystyka i taktyka wyszukiwania informacji. Próba uporządkowania pojęć. W: „Przegląd Biblioteczny” 2006 z. 2

3. Szczepańska Anna: Podstawowe strategie wyszukiwania informacji i ich wykorzystanie w praktyce. W: „Przegląd Biblioteczny” 2007 z. 2

4. Woźniak J.: Cechy dobrego języka informacyjno-wyszukiwawczego. „Zagadnienia Informacji Naukowej” 1998 nr 2(72) s. 3-17.

5. Z. Królikowski, Implementacja relacyjnych baz danych, rozdziały 2 i 3, strony 12-62, Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań, 1991.

6. Wellesley Software, SQL - Język relacyjnych baz danych, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa, 1992.

7. Teresa Śliwińska, Przegląd komputerowych systemów bibliotecznych - informator, Centrum Ustawicznego Kształcenia Bibliotekarzy, Warszawa, 1996.

8. Wybrane artykuły i pomoce techniczne.