Military History and the History of Wars of the turn of the XVIIIth and beginning of XIXth century

Wśród zagadnień, które poruszane będą na zajęciach znajdą się m.in. ogólne zasady sztuki wojennej, strategii i taktyki stosowanych przez strony toczonych wówczas konfliktów, charakterystyka poszczególnych rodzajów broni i sposobów ich wykorzystania na polu bitwy, zasad organizacji sił zbrojnych, mentalności żołnierzy i kadry oficerskiej itp.

SZCZEGÓŁOWE SYLAUSY WYKŁADU ZNAJDUJĄ SIĘ W OPISIE GRUPY.

W trakcie ćwiczeń warsztatowych prowadzona będzie analiza tekstów źródłowych i źródeł ikonograficznych. Wnioski z niej płynące będą w trakcie dyskusji konfrontowane z ustaleniami zawartymi w przyczynkach, monografiach i syntezach.

Bitwa pod Maciejowicami 1794

Sytuacja wojenna przed bitwą; znaczenie bitwy w planach obu stron; przyczyny klęski: przypadek, zdrada czy nieudolność? pamiętnik jako źródło do odtwarzania przebiegu bitwy.

Opracowania: Wybrane fragmenty z S. Herbst, Z dziejów wojskowych powstania kościuszkowskiego, Warszawa 1983, [siły i środki walczących stron, uwagi n.t. teatru działań wojennych; insurekcja a przełom w europejskiej sztuce wojennej]; W. Mikuła, Maciejowice 1794 [dowolne wydanie: sytuacja strategiczna w okresie poprzedzającym bitwę, teren bitwy, plany obu stron, przebieg bitwy]

Źródła: J. U. Niemcewicz, Pamiętniki czasów moich, t. II, Warszawa 1957; J. Drzewiecki, Pamiętniki, Wilno 1858.

Austerlitz - geniusz wodza czy propagandzisty?

Kampania 1805 r. i bitwa pod Austerlitz jako przykład strategii i taktyki w wojnach napoleońskich; próba oceny rzeczywistych rozmiarów zwycięstwa Napoleona. Literacka wizja bitwy — „Wojna i pokój” Tołstoja (porównanie z pamiętnikiem Czartoryskiego).

Źródła: Proklamacja Napoleona do armii z 1 XII 1805 w: Napoleon, Correspondance [ j. francuski] lub: [Napoleon Bonaparte, Mowy i rozkazy, Warszawa 2002, s. 58-71; A. J. Czartoryski, Pamiętniki i memoriały polityczne, Warszawa 1986, s. 436-433.

Opracowania: M. Kukiel, Wojny napoleońskie [sytuacja strategiczna w przeddzień wojny, omówienie przebiegu kampanii do bitwy pod Austerlitz]; Cz. Bielecki, Austerlitz 1805 [przebieg bitwy i podsumowanie jej wyników; spór o rozmiary zwycięstwa Napoleona]

Rola artylerii na polu bitwy w epoce napoleońskiej

Organizacja, uzbrojenie i sposób wykorzystania artylerii na polu bitwy w epoce napoleońskiej [przykłady w różnej skali: Wagram i Raszyn].

Źródła: podzielone między uczestników zajęć: R. Sołtyk, relacja o bitwie pod Raszynem w: Dał nam przykład Bonaparte, t. I, s.; J. Załuski, Wspomnienia, Kraków 1978 [opis bitwy pod Wagram]; dla chętnych: Przepis musztry z działami polowymi i wałowymi dla użytku artylerii pieszej Księstwa Warszawskiego, Warszawa 1811.

Opracowania: R. Morawski, A. Nieuważny, Wojsko Księstwa Warszawskiego. Artyleria, inżynierowie, saperzy, Warszawa 2004 [uzbrojenie, taktyka, zasięg skutecznego ognia, typy strzałów itp.]; fragmenty z Cz. Bielecki, Wielka Armia,; podzielone między uczestników zajęć: B. Pawłowski, Wojna polsko-austriacka 1809 [przebieg bitwy od Raszynem]; M. Kukiel, Wojny napoleońskie [zarys przebiegu kampanii do bitwy pod Wagram]; S. Leśniewski, Wagram 1809 [przebieg bitwy] — w opisach przebiegu obu bitew proszę zwrócić uwagę na ukształtowanie terenu i wykorzystanie artylerii.

Kawaleria armii napoleońskiej

Liczebność i organizacja kawalerii napoleońskiej; przykłady zastosowania w działaniach wojennych; specyfika służby i walki, problemy związane z wyszkoleniem i prowadzeniem działań.

Źródła: Fragmenty z D. Chłapowski, Pamiętniki, Poznań 1899, t. I-II; Dał nam przykład Bonaparte. Wspomnienia i relacje żołnierzy polskich, t. I-II; podzielone między uczestników zajęć: pamiętniki H. Dembińskiego i F. Gajewskiego [należy przejrzeć pod kątem informacji o specyfice służby w kawalerii]

Opracowania: R. Bielecki, Wielka Armia [fragment dotyczący liczebności kawalerii, jej organizacji, uzbrojenia i zastosowania w działaniach wojennych]; R. Bielecki, Somosierra [fragment dotyczący terenu, na którym odbywała się szarża i jej przebiegu]; lub: A. Nieuważny, R. Morawski, Wojsko polskie w służbie Napoleona. Gwardie [zagadnienia j.w.]. Podzielone między uczestników zajęć: fragmenty z B. Gembarzewski, Wojsko polskie. Księstwo Warszawskie; J. Grobicki, Rozwój i dzieje kawalerii Księstwa Warszawskiego, Przegląd Kawaleryjski r. 34, t. 11, nr 4;

Spory o ofensywę na Siedlce 1831

Czy utrwalona w historiografii teza o kunktatorstwie Skrzyneckiego podczas ofensywy na Siedlce jest dostatecznie uzasadniona? Artykuł Wacława Tokarza jako przykład analizy źródeł z historii wojskowej.

Źródła: I. Prądzyński, Pamiętniki, t. II, [rozdział dotyczący działań wojennych w końcu marca i na początku kwietnia 1831].

Opracowania: W. Zajewski, Powstanie listopadowe, Warszawa 1998, s. 108-110; J. Łojek, Szanse powstania listopadowego, Warszawa 1980, s. 70-77 [lub inne wydanie — fragment dotyczący oceny Skrzyneckiego]; W. Tokarz, Jak studiować historię wojen?, w: tenże, Rozprawy i szkice, t. II, Warszawa 1959;

Precyzyjny plan rozgrywki i ludzkie błędy.

Czynniki wpływające na podejmowanie decyzji na polu bitwy na przykładach wybranych epizodów z wojen napoleońskich i wojny krymskiej. Uczestnicy zajęć przygotują własne przykłady błędnych decyzji na poziomie taktycznym i strategicznym w wojnach XIX w.

Źródła: Fragmenty z D. Chłapowski, Pamiętniki, cz. I; Dał nam przykład Bonaparte... Wspomnienia i relacje żołnierzy polskich 1797-1815, t. II.

Opracowania: R. Bielecki, Encyklopedia wojen napoleońskich – hasło: Pruska Iława; M. Klimecki, Krym 1854-1855, Warszawa 2006 (fragment dotyczący szarży lekkiej brygady pod Balaclava)

Bitwy epoki napoleońskiej — rzeczywistość historyczna i filmowa wizja

Fragmenty filmu S. Bondarczuka Waterloo; ewentualnie – Popioły A. Wajdy; Wojna i pokój S. Bondarczuka; dyskusja na temat realiów historycznych w filmie;

Opracowania: T. Malarski, Waterloo 1815 [fragment dotyczący przebiegu bitwy]

Zajęcia, poświęcone analizie wybranych zagadnień z zakresu strategii i taktyki oraz organizacji i funkcjonowania poszczególnych rodzajów broni i służb u schyłku XVIII i w początkach XIX w., będą również okazją do zapoznania się z różnymi typami źródeł historycznych i dyskusji na temat ich specyfiki, przydatności dla historyka oraz tekstami należącymi do klasyki historiografii wojskowej. Po zakończeniu cyklu ćwiczeń student uzyskuje podstawową wiedzę na temat historii konfliktów zbrojnych w latach 1792-1831. Potrafi wyjaśnić znaczenie pojęć: sztuka wojenna, strategia, sztuka operacyjna, taktyka, manewr, manewr z położenia środkowego, manewr na skrzydło, linie komunikacyjne, linie wewnętrzne, logistyka wojskowa, teatr działań wojennych. Potrafi wskazać związek między charakterem prowadzonych działań wojennych a możliwościami gospodarczymi państwa, stopniem rozwoju cywilizacyjnego teatru działań wojennych. Dostrzega związek między działaniami wojennymi, a systemami społecznymi, ustrojami politycznymi, popularnymi w owej epoce konwencjami kultury, obyczajami, rytuałami społecznymi itp. Zna przebieg najważniejszych kampanii i bitew wspomnianego okresu i potrafi przeprowadzić ich analizę z punktu widzenia ówczesnych zasad sztuki wojennej. Potrafi wskazać ich specyfikę na tle innych konfliktów zbrojnych w dziejach. Posiada umiejętność czytania ze zrozumieniem i komentowania źródeł z epoki oraz opracowań naukowych z dziedziny historii wojskowości. Prawidłowo posługuje się stosowanymi w nich pojęciami i terminami. Potrafi brać udział w dyskusji nad omawianymi problemami poprawnie konstruując wypowiedź i uzasadniając własne zdanie. Potrafi dokonywać uogólnień na podstawie zgromadzonej wiedzy szczegółowej. Posiada umiejętność wyciągania wniosków oraz rekapitulowania dyskusji.

Ocena jest wystawiana na podstawie wykazanej podczas dyskusji na zajęciach wiedzy na temat omawianych zagadnień, merytorycznego wkładu w dyskusję, umiejętności wyciągania wniosków z analizy materiału źródłowego, dostrzegania relacji i związków przyczynowo-skutkowych między faktami i procesami, wyprowadzania ogólnych prawidłowości dotyczących procesu dziejowego i zjawisk społeczno-politycznych w oparciu o wiedzę szczegółową.

Zaliczenie na stopień. Warunkiem zaliczenia zajęć jest uczestnictwo w nich, należyte przygotowanie do nich i aktywny udział w dyskusji.