Icons in the world of Antichrist

Zajęcia będą dotyczyły malarstwa ikonowego powstającego w środowiskach zorientowanych na eschatologię i oczekujących końca świata. Będą dotyczyły podstaw ikonografii (przede wszystkim apokaliptycznej) oraz technologii malarstwa ikonowego.

Konwersatorium na temat uformowania się, zmian i funkcjonowania formuł ikonograficznych, a także ikon rozumianych jako obiekty materialne w środowiskach tradycji wschodniochrześcijańskiej, w których panowało przekonanie o zbliżającym się wkrótce końcu świata. W tym kontekście będziemy omawiać zarówno pewne typy ikonograficzne, powstałe w oparciu np. o apokaliptyczne teksty, albo w ten sposób interpretowane. Ale przedmiotem naszego zainteresowania będzie również rola, jaką pełniły ikony w takich społecznościach. Na zajęciach będziemy zastanawiać się nad modelami, na podstawie których kształtowały się wyobrażenia tych grup o śmierci i końcu dziejów, a także nad wzorami, które w oparciu o źródła literackie, były obecne w ikonografii. Punktem wyjścia będą zatem teksty pisane, które pozwolą nam zrozumieć różnorodną i zmieniającą się ikonografię dotyczącą Apokalipsy, a także świata aniołów, Szatana i biesów. Studenci zapoznają się z treścią i ze znaczeniem symboliki obrazów końca świata w sztuce bizantyjskiej, średniowiecznej, a także w sztuce prawosławnej Słowian. Druga część zajęć będzie dotyczyła technologii malarstwa ikonowego, które powstawało we wspólnotach staroobrzędowców - grupy, wyłonionej w tradycji moskiewskiego prawosławia w połowie XVII wieku, która, przekonana o tym, że nastały czasy Antychrysta usiłowała przechować w swoim wnętrzu kulturę i sztukę Świętej Rusi.

Apocalisse. L’ultima riverazione, mostra a cura di A. Geretti, Ginevra-Milano 2007.

Apokalipsa. Symbolika – tradycja – egzegeza, t. 1, pod red. K. Korotkicha i J. Ławskiego, Białystok 2006.

Apokalipsa. Symbolika – tradycja – egzegeza, t. 2, pod red. K. Korotkicha i J. Ławskiego, Białystok 2007.

Apokryfy Nowego Testamentu. Listy i apokalipsy chrześcijańskie, pod red. M. Starowieyskiego, Kraków 2001.

Apokryfy Starego Testamentu, opr. wst. R. Rubinkiewicz, Warszawa 2000.

Czas Apokalipsy. Wizje dni ostatecznych w kulturze europejskiej od starożytności do wieku XVII, red. K. Zalewska-Lorkiewicz, Warszawa 2013.

P. S. Johnston, Cienie Szeolu. Śmierć i zaświaty w biblijnej tradycji żydowskiej, przeł. P. Sajdek, Kraków 2010.

S. Kobielus, Niebiańska Jerozolima. Od sacrum miejsca do sacrum modelu, Warszawa 1989.

Pieśń o niebieskiej księdze. Antologia rosyjskiej ludowej poezji religijnej, przeł. R. Łużny, Warszawa 1990.

E. Przybył, W cieniu Antychrysta. Idee staroobrzędowców w XVII w., Kraków 1999.

A. Sulikowska, Znaki Antychrysta. Miniatury starowierskiej Komentowanej apokalipsy z kolekcji Biblioteki Narodowej, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, nr 45, 2014.

Student

- ma uporządkowaną wiedzę pogłębioną wiedzę obejmującą teorię, terminologię i metodologię historii sztuki w zakresie badań nad kulturą kręgu Kościołów wschodnich i zachodniego średniowiecza

- ma pogłębioną wiedzę na temat kompleksowej natury języka oraz jego złożoności i historycznej zmienności jego znaczeń w kontekście badań z zakresu historii sztuki dotyczących tradycji Kościołów wschodnich i zachodniego

- potrafi przeprowadzić krytyczną analizę i interpretację obiektów sztuki kręgu Kościoła ortodoksyjnego i zabytków średniowiecznych, stosując oryginalne podejścia, uwzględniające nowe osiągnięcia humanistyki w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego i miejsca w procesie historyczno-kulturowym

Zaliczenie na podstawie trzech krótkich prac pisemnych powstających w semestru zajęć.