Art in the Service of the Scientific Revolution

Zajęcia specjalizacyjne poświęcone różnorodnym relacjom

nauki i wytworów sztuki w czasie rewolucji naukowej

zachodzącej w siedemnastowiecznej Europie. Szczególnym

przedmiotem refleksji będzie ikonografia nauki oraz rola

sztuki jako przekaźnika wiedzy.

Epoka nowożytna była świadkiem bezprecedensowego

napięcia pomiędzy intelektualnymi prądami przenikającymi

Europę. Opublikowanie w 1687 roku Philosophiae Principia

Mathematica Isaaca Newtona zadało ostateczny cios

arystotelesowskiej koncepcji kosmosu i tym samym

zachwiało dotychczasową wiedzą naukowo-teologiczną. W

tym samym czasie prowadzono również badania mające na

celu uniwersalny opis wszelkiej nauki i wiedzy dostępnej

człowiekowi w ramach prisca theologia. Pośród

protochemicznych doświadczeń ówczesnej alchemii, odkryć

i opisów astronomicznych, rozwoju nowoczesnej

historiografii, kartezjańskiego z ducha kwestionowania

wyuczonej wiedzy i starych autorytetów czy kabalistycznego

namysłu kosmograficznego i kosmogonicznego, sztuka

zajmowała ważną rolę wizualnego świadectwa. Wytwory

artystyczne stanowiły nie tylko precyzyjną ilustrację

doświadczeń, aparatury i mniej lub bardziej abstrakcyjnych

zjawisk, ale były również indywidualnymi głosami w

naukowej dyskusji. Wreszcie dzieło sztuki mogło stanowić

samo w sobie przedmiot wiedzy w myśl ówczesnych

koncepcji przypisujących naukowy charakter działalności

artystycznej.

Celem zajęć jest prześledzenie w wybranych zagadnieniach

wzajemnych relacji sztuki i nauki w epoce nowożytnej, ze

szczególnym naciskiem położonym na ikonografię

pojedynczych przedstawień lub ich grup. Omówienie

poszczególnych zagadnień poprzedzone będzie

wprowadzającymi prezentacjami uczestników zajęć,

najczęściej na przykładzie jednego dzieła sztuki.

Proponowany zakres tematyczny zajęć:

- Dekoracje nowożytnych bibliotek i gabinetów uczonych.

- Utylitaryzm i piękno – o aparaturze naukowej.

- Nowożytna kosmogonia.

- Nowożytna kosmografia.

- Matematyka w służbie sztuki.

- Dzieło sztuki jako potwierdzenie przekazu historycznego i

argument w sporach.

- Jezuici, naukowcy, artyści, mecenasi... – Athanasius

Kircher, Republika Listów i historia wiedzy.

- Sztuka w służbie etnografii – sztuka w służbie

kolonializmu.

- Artysta jako uczony.

A Universal Art. Hebrew Grammar Across Disciplines and

Faiths, ed. N. Vidro, I.E. Zwiep, J. Olszowy-Schlanger,

Leiden 2014.

Athanasius Kircher. The Last Man Who Knew Everything,

ed. P. Findlen, New York 2004.

M. Baldwin, Alchemy and the Society of Jesus in the

Seventeenth Century. Strange Bedfellows?, „Ambix”, 1993,

t. 40, nr 2, s. 41–64.

G. Bezza, Representation of the Skies and the Astrological

Chart, [w:] A Companion to Astrology in the Renaissance,

ed. B. Dooley, Leiden 2014, s. 59–86.

J.M. Broderick, Custodian of wisdom. The Marciana

Reading Room and the Transcendent Knowledge of God,

„Studi veneziani”, 2016, t. 73, s. 15–94.

C.H. Clough, Art as Power in the Decoration of the Study of

an Italian Renaissance Prince. The Case of Federico Da

Montefeltro, „Artibus et Historiae”, 1995, t. 16, nr 31, s.

19–50.

A.C. Crombie, Experimental Science and the Rational Artist

in Early Modern Europe, „Daedalus”, 1986, t. 115, nr 3, s.

49–74.

G. De Mûelenaere, Early Modern Thesis Prints in the

Southern Netherlands. An Iconological Analysis of the

Relationships Between Art, Science and Power,

Leiden–Boston 2022.

J. Godwin, Athanasius Kircher's Theatre of the World,

London 2009.

M. Górska, Astronomia i polityka w dekoracji pałacu

wilanowskiego, [w:] Poezja i astronomia, red. B. Burdziej,

G. Halkiewicz-Sojak, Toruń 2006, s. 167–198.

E. Grant, Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej w

kontekście religijnym, instytucjonalnym oraz intelektualnym,

tłum. T. Szafrański, Warszawa 2005.

Ikonographie der Bibliotheken, Hrsg. C.P. von Warncke,

Wiesbaden 1992.

E. Jorink, B. Ramakers, Undivided Territory. „Art” and

„Science” in the Early Modern Netherlands, „Nederlands

Kunsthistorisch Jaarboek”, 2011, t. 61, s. 6–32.

M. Kemp, The Science of Art. Optical Themes in Western

Art from Brunelleschi to Seurat, New

Haven–London 1990.

E. Larsen, Descartes and the Rise of Naturalistic Landscape

Painting in 17th Century Holland, „Art Journal”, 1964, t. 24,

nr 1, s. 12–17.

M. Mencfel, Skarbce natury i sztuki. Prywatne gabinety i

osobliwości, kolekcje sztuki i naturaliów na Śląsku w

wiekach XVII i XVIII, Warszawa 2010.

M. Pelc, Illustrium imagines. Das Porträtbuch der

Renaissance, Leiden–Boston–Köln 2002.

K. Targosz, Jedność nauki i sztuki w dziele Jana Heweliusza,

„Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 1976, t. 21, nr 4, s.

625–648.

The Arts of 17th-Century Science. Representations of the

Natural World in European and North American Culture, ed.

C. Jowitt, D. Watt, London 2002.

V.P. Tschudi, Baroque Antiquity. Archaeological

Imagination in Early Modern Europe, New York 2017.

Student:

K2_W02: zna terminologię historyczno-artystyczną

dotyczącą mecenatu artystycznego i zjawisk pokrewnych na

poziomie rozszerzonym.

K2_W03: ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę,

obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu

historii sztuki i innych nauk historycznych.

K2_W04: ma uporządkowaną, pogłębioną, prowadzącą do

specjalizacji, szczegółową wiedzę z zakresu mecenatu

artystycznego, zjawisk pokrewnych i wybranych zagadnień

szczegółowych.

K2_W05: ma szczegółową wiedzę o głównych kierunkach

rozwoju i najważniejszych naukowych osiągnięciach

aktualnej historii sztuki.

K2_U01: potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać,

selekcjonować i użytkować informacje, wykorzystując różne

źródła i sposoby.

K2_U04: potrafi przeprowadzić krytyczną analizę i

interpretację dzieła sztuki z zastosowaniem oryginalnych

podejść, uwzględniających nowe osiągnięcia historii sztuki,

w celu określenia jego znaczeń, oddziaływania społecznego i

miejsca w procesie historyczno-kulturowym.

K2_U06: umie formułować opinie krytyczne o wytworach

kultury na podstawie wiedzy naukowej i doświadczenia oraz

umiejętność prezentacji opracowań krytycznych w różnych

formach.

K2_K01: jest gotów do odpowiedniego określenia

priorytetów służących realizacji określonego przez

siebie lub innych zadania.

Na ocenę końcową składać się będą: aktywność i

przygotowanie do zajęć (50%) oraz przygotowanie krótkiego

referatu wprowadzającego do dyskusji na temat wybranego

dzieła sztuki związanego z nauką (50%).