"Music from the black hole" - music society of Soviet Russia

Celem konwersatorium jest wprowadzenie uczestników w zagadnienia związane z działalnością rosyjskiego środowiska muzycznego w Związku Radzieckim: kompozytorów i teoretyków muzyki. Zaprezentowane zostaną sylwetki twórców marginalizowanych przez aparat państwowy ZSRR, którzy żyli i pracowali w Moskwie i Leningradzie (dziś. Petersburgu). Uczestnicy będą także samodzielnie analizować i interpretować utwory muzyczne związane z tematyką zajęć z wykorzystaniem przedstawionych teorii i postaw estetycznych.

„Głos z wnętrza czarnej dziury Leningradu, epicentrum terroru komunistycznego, miasta, które wycierpiało głęboką traumę wojenną” – tymi słowami kompozytor Wiktor Suslin opisywał twórczość swojej nauczycielki, Galiny Ustwolskiej. Oboje doświadczyli cenzury i zakazu wyjazdu z kraju, przeciwko obojgu kierowane były potępiające rezolucje Związku Kompozytorów Radzieckich. Podobne doświadczenia towarzyszyły wielu kompozytorom i teoretykom muzyki, których sylwetki zostaną przywołane w trakcie zajęć. Będą to m. in.: Bolesław Jaworski (1877-1942), Galina Ustwolska (1919-2006), Edison Denisow (1929-1996), Sofia Gubajdulina (1935-), Borys Tiszczenko (1939-2010), Wiktor Suslin (1942-2012). Przywołane zostaną także: teoria „rytmu ładowego” Bolesława Jaworskiego, teoria „intonacji” Borysa Asafiewa, teoria „parametru ekspresji” Walentyny Chołopowej.

Poprzez przedstawiane dane historyczne i prace teoretyczne przyjrzymy się wybranym utworom kompozytorów rosyjskich tworzących w ZSRR, warunkom politycznym, jakie towarzyszyły ich życiu i pracy, a także współczesnej recepcji ich twórczości

Zajęcia będą miały formę wykładowo-dyskusyjną z elementami lektury i interpretacji tekstu nutowego.

Literatura (wybór):

1. Lew Tołstoj, „Co to jest sztuka?”, tłum. Maria Leśniewska, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980.

2. Neil Edmunds (red.), „Soviet Music and Society under Lenin and Stalin: the baton and sickle”, Londyn-Nowy Jork: Routledge 2004.

3. Philip Ewell „On the Russian Concept of Lād, 1830–1945”, Music Theory Online 4 (2019), https://www.mtosmt.org/issues/mto.19.25.4/mto.19.25.4.ewell.php

4. Marta Ługowska, „Zarys koncepcji teoretycznej Bolesława Jaworskiego”, w: Teresa Malecka (red.), „Analiza i interpretacja dzieła muzycznego: wybór metod”, Gdańsk-Kraków: Akademia Muzyczna 1990, s. 229–244.

5. Valeria Tsenova (red.), „Underground Music from the Former USSR”, Amsterdam: Harwood Academic Publishers 1997.

6. Philip Ewell „The Parameter Complex in the Music of Sofia Gubaidulina”, Music Theory Online 3 (2013), https://mtosmt.org/issues/mto.14.20.3/mto.14.20.3.ewell.php

Po ukończeniu tego kursu student:

1. Zna i rozumie:

- podstawowe terminy stosowane w pracach wybranych muzykologów rosyjskich w XX w. (K_W03)

- główne teorie i metody analizy muzycznej autorstwa rosyjskich muzykologów i teoretyków muzyki XX w. (K_W06)

- specyfikę środowiska muzycznego w Związku Radzieckim (K_W08)

2. Potrafi:

- rozpoznawać, krytycznie interpretować i porównywać utwory muzyczne wybranych kompozytorów rosyjskich XX w. (K_U04)

- przygotować pracę pisemną ze szczegółową interpretacją utworu muzycznego (K_U07)

3. Jest gotowy do:

- podejmowania akademickiej dyskusji dotyczącej rosyjskiego środowiska muzycznego w ZSRR z zachowaniem szacunku do poglądów, racji i doświadczeń innych osób (K_K01)

- dalszego kształcenia się w tematyce poruszonej na zajęciach (K_K03)

- obecność (dopuszczalna 1 nieobecność nieusprawiedliwiona) i aktywność na zajęciach (dyskusja na temat zadanych lektur) – 40%

- zadania pisemne – 20%

- pisemna praca zaliczeniowa – 40%

Ocena końcowa:

96-100% – 5!

90-95% – 5

85-89% – 4+

80-84% – 4

70-79% – 3+

60-69% – 3