Traditional music in analytical perspective (module 1)

TRZY DROGI ANALIZY MUZYCZNEJ

Analiza muzyczna. Podstawowe założenia i rozróżnienia.

1) Analiza słuchowa: kontur melodii, puls metrorytmiczny, tempo, dynamika, barwa.

2) Analiza zapisu nutowego: forma, tonalność, melodyka; ornamentacja i in.

3) Analiza kulturowa: kontekst sytuacyjny, wykonawcy, moment historyczny.

Utwór muzyczny jako „szata”. Tkanie i prucie, mit Penelopy. Sprzężenie analizy i syntezy.

Cel analizy: wzniesienie, zaawansowanie interpretacji na poziom problematyki dzieła.

W kulturze tradycyjnej niezbędność wszystkich trzech aspektów.

W kulturze muzyki profesjonalnej: oczywistość porozumienia mistrza-ucznia, dyrygenta-orkiestry, repertuar zakorzeniany przez instytucjonalny system kształcenia.

ANALIZA MUZYCZNA - KATEGORIE OPISU:

I. PRZEBIEG CZASOWY

1. RYTM jednorodny lub różnorodny; iloczas;

2. METRUM – podział jednostki parzysty, nieparzysty; metrum kwantytatywne, np. 3+2+3, kwalitatywne – takty z akcentami, np. 3/4. Metra pochodne od muzyki, zwłaszcza tanecznej, lub od słowa mówionego (metrum prozodyczne, swobodne, recytacyjne).

3. WERSOLOGIA – wiedza o budowie tekstu towarzyszącego pieśni. Budowa wersowa (stychiczna) lub zwrotkowa, zwrotka izo– i heterometryczna.

4. FORMA addycyjna (AAA), repryzowa–kolista (ABA), do określenia rozmiar „A” (fraza)

5. TEMPO, wolne, średnie, szybkie

II PRZEBIEG WYSOKOŚCIOWY

1. TONALNOŚĆ – wąski zakres=dy–try–tetrachord, komórka kwartowa, pentachord, pentatonika półtonowa, bezpółtonowa, skale modalne, dur–mollowe, kadencje jako ilustracja systemu tonalnego.

2. MELODYKA – opadająca, wznosząca, falująca, miejsca kulminacji

3. INTERWALIKA – sekundowa, sekundowo–tercjowa, akordowa itp., średnia częstość występowania określonych interwałów

4. MONO–HETERO–POLIFONIA, burdon a wielogłosowość

5. ZDOBNICTWO – dźwięki sylabiczne a melizmatyczne.

III ARTYKULACJA, barwa, dynamika, szczególne sposoby wykonawcze (maniery), zawołania i wykrzyki, rubato, apokopa

Analiza kulturowa-systemowa: repertuar muzyczny w środowisku naturalnym i kulturowym. "Ekologia pieśni ludowej": repertuar bieżący, repertuar retrospektywny, symbioza spontanicznych i zorganizowanych form uprawiania muzyki ludowej.

Nowy repertuar wyrastający na glebie starszego zasobu.

Studium ekologiczne - funkcjonowanie i rozwój pieśni w splocie czynników stabilizujących i dynamizujących, wyszczególnionych w parach: inwariant — wariabilność; zbiorowość (wspólnota) — konkretne relacje społeczne i indywidualne; schemat interpretacyjny — konkretny wariant; funkcja podstawowa (pojęta abstrakcyjnie) — funkcja konkretna; tradycja — aktualizacja (innowacja, improwizacja).

Rozwój traktowany jest dwutorowo (strefowo):

1) w odniesieniu do czasu wewnętrznego (np. cykliczność pokoleń) — modyfikacje w zasobach przekształceń, rozwój strukturalny — oraz

2) w odniesieniu do kalendarza (czasu fizykalnego). Repertuar pieśniowy jako akceptowany system.

Trendy przemian: (1) zanik dawnych lokalnych mechanizmów wspólnotowych, będących podstawą kształtowania i określania tożsamości kulturowej;

(2) utrata przez repertuar pieśniowy swej wartości jako niezastąpionego sposobu życia; (3) stopniowe cofanie się pozaestetycznych funkcji pieśni, zbliżeniem się miasta i wsi. Warstwy funkcjonalne — stabilne i mobilne, repertuar manifestowany, uzewnętrzniany a tylko pamiętany (uśpiony), warunkowany generacyjnie i społecznie.

Anna Czekanowska. Etnografia muzyczna. Metodologia i metodyka, Warszawa 1971.

S. Żerańska-Kominek, Muzyka w kulturze. Wprowadzenie do etnomuzykologii, Warszawa 1995.

Ludwik Bielawski, Rytmika polskich pieśni ludowych, Kraków 1970.

Anna Czekanowska, Melodie wąskiego zakresu w krajach słowiańskich, Kraków 1972.

Efektem uczenia ma być umiejętność analizy i syntezy właściwości konstrukcyjnych, tonalnych, metro-rytmicznych pieśni i utworów muzyki instrumentalnej z kręgu dziedzictwa głównie ustno-pamięciowego, utrwalonego fonograficznie i w zapisach nutowych.

Frekwencja, praca pisemna na zakończenie zajęć, Analiza trzech przykładów muzyki ludowej: wokalnej, wokalno-instrumentalnej, instrumentalnej.