Białoruska literatura emigracyjna

obowiązkowe

Przed rozpoczęciem nauki przedmiotu student powinien znać tematykę oraz problematykę literatury białoruskiej XX wieku oraz orientować się w historii Białorusi tegoż okresu.

w sali

Celem zajęć jest pokazanie złożoności i wielowymiarowości zjawiska emigracji białoruskiej ze szczególnym uwzględnieniem postaci najważniejszych twórców emigracyjnych, ich losów, dorobku w zakresie poezji, prozy, dramaturgii, publicystyki, krytyki literackiej oraz analiza twórczości powstałej na emigracji, głównie w krajach byłego ZSRR, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii, Wielkiej Brytanii, Czechach, w okresie od końca II wojny światowej do czasów współczesnych z uwzględnieniem jej problematyki patriotycznej, kulturowej, historiozoficznej i narodowej.

Zajęcia poświęcone są tworzeniu się i rozwojowi procesu literackiego na emigracji, pokazaniu wymiaru historycznego (od czasów Księstwa Połockiego do czasów współczesnych), czynników mających wpływ na decyzję o opuszczeniu ojczyzny przez obywateli Białorusi (działania wojenne, powstania, masowe represje), przyczyn emigracji (ekonomicznych, politycznych, religijnych), prób obrony przed procesem asymilacji w obcym środowisku. Dokonana zostaje charakterystyka poszczególnych fal emigracji białoruskiej oraz dorobku ich czołowych przedstawicieli ze szczególnym uwzględnieniem największej fali emigracji po II wojnie światowej, głównie w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii, Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii, Argentynie.

Podjęta zostaje próba udowodnienia, że literatura emigracji białoruskiej jest nieodłączną częścią współczesnego procesu literackiego, na który składają się osiągnięcia oraz dorobek literacki poetów, prozaików, publicystów, krytyków oraz, że piśmiennictwo białoruskie na uchodźstwie urosło do znaczącego zjawiska artystycznego, wzbogacającego literaturę białoruską zarówno w dziedzinie treści, jak i formy.

Na zajęciach dokonywana jest charakterystyka twórczości białoruskich poetów i pisarzy emigracyjnych ze zwróceniem szczególnej uwagi na obecność ideałów Białoruskiej Republiki Ludowej, problematykę narodowo-patriotyczną, poszanowanie wydarzeń historycznych, białoruskich symboli narodowych, miłość do języka ojczystego. Jednym z elementów zajęć jest porównanie białoruskiej twórczości emigracyjnej z twórczością powstałą w tym czasie na ziemiach białoruskich, ze zwróceniem szczególnej uwagi na najbardziej istotne różnice oraz podobieństwa.

Sporo miejsca poświęconego jest badaniom naukowym białoruskiej literatury emigracyjnej przeprowadzonym zarówno przez badaczy białoruskich (m.in. Barys Saczanka, Lidzia Sawik, Aleś Paszkiewicz, Natalia Hardzijenka, Aleś Marcinowicz, Michaś Skobła), jak i reprezentujących zagraniczne ośrodki badawcze (m.in. Aleksander Barszczewski, Jan Czykwin, Arnold McMillin, Jim Dingley, Thomas Berd, Lawon Jurewicz, Janka Zaprudnik)

Szczegółowej analizie i interpretacji poddana jest twórczość takich białoruskich twórców emigracyjnych jak Natalla Arsieńniewa, Masiej Siadniou, Aleś Saławiej, Łarysa Hienijusz, Uładzimier Dudzicki, Aleś Zmahar, Janka Zołak, Chwiedar Iljaszewicz, Michaś Kawyl, Uładzimier Kliszewicz, Ryhor Kruszyna, Janka Juchnawiec, Kastuś Akuła, Jurka Wićbicz, Janka Zaprudnik, Alaksandra Sakowicz, Mikoła Celesz oraz dorobek twórców ostatniej fali emigracji białoruskiej takich jak, m.in.: Stanisłau Babkiewicz, Iryna Warabiej, Wital Woranau, Zmicier Dawydzienka, Wiktar Kawaleuski, Siarżuk Sokałau-Wojusz, Jury Hil.

1. Arsienniewa N., Miż bierahami. Wybar paezii Natalli Arsienniewaj. 1920-1970, New York – Toronto, Biełaruski Instytut Nawuki i Mastactwa, New York 1979.

2. Barszczeuski A., Biełaruskaja emihracyjnaja piśmowaść. Czastka 1, Warszawa 2004.

3. Biełaruskaja memeuarystyka na emihracyi, ukł. L. Jurewicz, Biełaruski Instytut Nawuki i Mastactwa, New York 1999.

4. Hienijusz Ł., Spowiedź, Mińsk 1993.

5. Historyja biełaruskaj litaratury XX stahoddzia u 4 tamach, t. 4, kniha 2, red. U. Hmiłamiodau, S. Łauszuk, Mińsk 2003, s. 742-822.

6. Zaprudnik J., Dwanaccatka. Dakumientalnaja apowieść pra dwanaccacioch chłopcau u Niamieczczynie, Wialikabrytanii i Bielhii (1946-1954), Biełaruski Instytut Nawuki i Mastactwa, New York 2002.

7. La czuźych bierahou. Almanach tworau biełaruskich emihracyjnych paetau i piśmiennikau, ukł. S. Stankiewicz, Mjunchen 1955.

8. Makmilin A., Biełaruskaja litaratura dyjaspary, Mińsk 2004.

9. Sawik L., Paklikanyja. Litaratura biełaruskaha zamieżża, Mińsk 2001.

10. Saczanka B., Biełaruskaja emihracyja, Mińsk 1991.

11. Saczanka B., Śniacca sny ab Biełarusi… Litaraturna-krytycznyja artykuły, interwju, Mińsk 1990.

12. Tuha pa Radzimie. Paezija biełaruskaj emihracyi, ukł. B. Saczanka, Mińsk 1992.

13. Uraczystaść u sadzie. Dramaturhija biełaruskaj emihracyi XX stahoddzia., ukł. prad. Wankarem Nikifarowicz, Mińsk 2007.

14. Czykwin J., Dalokija i blizkija. Biełaruskija piśmienniki zamieżża, Biełastok 1997.

Wiedza: absolwent zna i rozumie

- w pogłębionym stopniu specyfikę metodologiczną i przedmiotową oraz terminologię wykorzystywaną w badaniach białorutenistycznych na poziomie rozszerzonym;

- w pogłębionym stopniu główne teorie badań literaturoznawczych i językoznawczych oraz filologiczne metodologie badawcze;

- w pogłębionym stopniu podstawowe kierunki badań białorutenistycznych;

- w pogłębionym stopniu rolę Białorusi we współczesnym świecie oraz jej wpływ na kształtowanie się białoruskiej literatury i języka;

- w pogłębionym stopniu twórców i poszczególne dzieła literatury białoruskiej, w tym w sposób szczegółowy od lat 80. XX wieku;

- w pogłębionym stopniu specyfikę tradycji białoruskiej w odniesieniu do metod analizy i interpretacji dzieł literackich;

- w pogłębionym stopniu specyfikę języka lub literatury białoruskiej w odniesieniu do innych języków lub literatur;

- w pogłębionym stopniu znaczenie emigracji w kształtowaniu się kultury i języka białoruskiego;

- w pogłębionym stopniu kulturę współczesnej Białorusi i kulturę Rosji lub krajów anglojęzycznych.

Umiejętności: absolwent potrafi

- analizować dzieła literackie z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów oraz interpretować ich znaczenie;

- sporządzać samodzielne analizy literackie lub lingwistyczne o charakterze porównawczym z wykorzystaniem odpowiednich metod i narzędzi badawczych;

- rozpoznać najważniejsze białoruskie dzieła literackie, w tym w sposób szczegółowy powstałe od lat 80. XX wieku i dokonać ich krytycznej analizy i interpretacji;

- ocenić znaczenie dorobku poszczególnych twórców literatury białoruskiej na tle światowego procesu historyczno-kulturowego;

- wykorzystywać poszerzoną terminologię literacką w procesie analizy utworów;

- wykorzystać w procesie interpretacyjnym metody badawcze różnych szkół teoretycznych;

- prezentować poglądy badaczy dotyczące literatury białoruskiej i języka białoruskiego i formułować wnioski oraz tworzyć syntetyczne podsumowania dotyczące rozwoju literatury i języka;

- rozpoznawać znaczenie poszczególnych wydarzeń historycznych w kontekście dokonań europejskich dla rozwoju literatury białoruskiej i języka białoruskiego;

- ocenić rolę emigracji białoruskiej w kształtowaniu języka i literatury i przedstawić wnioski w oparciu o wyniki najnowszych badań w tej dziedzinie;

- samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać swoje umiejętności badawcze oraz zdolności przydatne w przyszłej karierze zawodowej;

- prawidłowo interpretować rozwój białoruskiej idei narodowowyzwoleńczej i jej wpływ na organizację białoruskiego życia społecznego;

- aktywnie uczestniczyć w pracach grupowych, pracach organizacji i instytucji, w tym zajmujących się problematyką białoruską.

Kompetencje społeczne: absolwent jest gotów do

- aktywnego uczestnictwa w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego, w tym dziedzictwa Białorusi;

- systematycznego uczestnictwa w życiu kulturalnym, korzystając z różnych mediów i różnych jego form, w tym w życiu kulturalnym Białorusi.

- egzamin ustny

- ocena ciągła

- prezentacje indywidualne