History of the literature of the countries of the region: Ukraine

Celem zajęć jest:

- ukazanie w kontekście historyczno-kulturowym rozwoju literatury ukraińskiej XX w. ze wskazaniem na główne kierunki, tendencje i twórców. Na zajęciach omawiane będą również dzieła (bądź ich fragmenty) uważane za znamienne dla danego okresu.

- kształtowanie u studentów zdolności analitycznych i interpretacyjnych

1. Literatura ukraińska okresu międzywojennego, jej najważniejsze tendencje rozwojowe. Ugrupowania pisarzy w latach 1920, najwybitniejsi przedstawiciele ówczesnej literatury ukraińskiej . Fenomen literatury „Rozstrzelanego Odrodzenia”

2. Dyskusja literacka w latach 1925-1928: pisarze ukraińscy o zadaniach literatury, miejscu i roli pisarza w społeczeństwie. Przyczyny dyskusji, jej aspekty ideowe i polityczne. Proletkult i masowizacja jako „oferta państwowa”. Wołodymyr Wynnyczenko - pisarz i polityk (opowiadania i nowele, powieść "Słoneczna maszyna").

3. Ukraińska literatura okresu międzywojennego na Ukrainie Zachodniej (ugrupowania literackie, nurty ideowe).

4. Emigracyjne ośrodki literatury ukraińskiej w okresie międzywojennym. Praga i Warszawa jako ważne ośrodki ukraińskiego życia literackiego. Praska „szkoła poetów” (Ołena Teliha, Ołeh Olżycz). Tragedia narodu ukraińskiego lat 1930 w twórczości pisarzy emigracyjnych: a) Ułas Samczyk (powieść "Maria") b) Iwan Bahriany ("Ogród Getsymański") c) Wasyl Barka ("Żółty Książe")

5. Literatura ukraińska w okresie terroru stalinowskiego. Realizm socjalistyczny jako duchowy i estetyczny regres oraz narzędzie kontroli procesów twórczych w realiach systemu totalitarnego.

6. Twórczość pisarzy ukraińskich pod czas Drugiej wojny światowej (kinopowieść "Ukraina w ogniu" Ołeksandra Dowżenki, wiersz "Kochajcie Ukrainę" Wołodymyra Sosiury").

7. Odwilż lat 1960 a literatura ukraińska. Przywrócenie literaturze zakazanych w czasach stalinizmu imion. Pokolenie "szestydesiatnyków". Poezja Wasyla Symonenki, Dmytra Pawłyczki, Iwana Dracza. Dysydenci ukraińscy lat 1960-1980 a proces literacki. Twórczość poetycka Wasyla Stusa.

8. Pisarze wobec "realizmu socjalistycznego" w latach 1970-1980. Wewnętrzna emigracja Liny Kostenko (poemat "Marusia Czuraj"). Ucieczka w "chimerną" prozę (Ołeksandr Ilczenko, "Kozac'komu rodu nema perewodu") lub w "realizm magiczny" (Wałerij Szewczuk, "Dom na wzgórzu").

9. Proces literacki w okresie upadku ZSRR. Rola pisarzy ukraińskich w przemianach ustrojowych. Dyskusje o roli literatury i literata w ówczesnej Ukrainie.

10. Literatura lat 1990 - początku wieku XXI. Grupa „Bu-Ba-Bu”. Postmodernizm ukraiński (powieść "Moskowiada" Juria Andruchowycza). Feministyczne skrzydło postmodernizmu ukraińskiego (wybrani autorzy: Ołeksandr Irwaneć, Oksana Zabużko, Taras Prochaśko, Marija Matios, Serhij Żadan, Lubko Deresz).

Nakład pracy studenta:

Uczestnictwo w zajęciach w sali – 30 godzin (1 ECTS)

Przygotowanie do zajęć – 30 godzin (1 ECTS)

Podręczniki i monografie:

Antologia poezji ukraińskiej. Pod red. Florian Nieuważny, Jerzy Pleśniarowicz, Warszawa 1976.

Berdychowska B., Ukraina: ludzie i książki, Wrocław 2006.

Kornijenko A., Ukraiński modernizm. Kraków 1998.

Bunt pokolenia. Rozmowy z intelektualistami ukraińskimi, red.: B. Berdychowska, O. Hnatiuk, Lublin 2000.

Prolog - nie epilog? Poezja ukraińska w polskich przekładach. Pod redakcją Oli Hnatiuk i Katarzyny Kotyńskiej, Warszawa 2002.

Stepowa legenda. Antologia ukraińskiej małej formy prozatorskiej lat 1890-1930. pod redakcją Oli Hnatiuk i Larysy Szost. Warszawa 2001.

Poezja Wasyla Stusa, wstęp, wybór i tłumaczenie artykułów Agnieszka Kornijenko, przekłady Agnieszki Kornijenko, Jerzego Litwiniuka i Bazylego Nazaruka, Kraków 1996.

Teksty źródłowe (przykłady; wybór będzie na bieżąco weryfikowany):

Jurij Andruchowycz. Dwanaście kręgów. Wołowiec 2005.

Ołeksandr Irwaneć, Riwne/Rowno, Warszawa 2006.

Ołeksandr Irwaneć, Recording i inne utwory, Kraków 2001.

Lubko Deresz, Kult, Warszawa 2005.

Lina Kostenko. I dzień, i noc, i mgnienie? Kraków 1997.

Marija Matios. Nacja, Rzeszów 2006.

Marija Matios. Słodka Darusia, Warszawa 2010.

Wałerij Szewczuk, Dom na wzgórzu, Warszawa 1989.

Wałerij Szewczuk, Oko otchłani, Warszawa 2000.

Wiersze zawsze są wolne. Poezja ukraińska w przekładach Bogdana Zadury. Wrocław 2006.

Taras Prochaśko. Niezwykli. Wołowiec 2005

Serhij Żadan, Big Mac, Wołowiec 2005.

Serhij Żadan, Depeche Mode, Wołowiec 2006.

Serhij Żadan, Anarchy in the Ukr, Wołowiec 2007.

Oksana Zabużko, Muzeum porzuconych sekretów, 2014.

W odniesieniu do specjalnościowych efektów kształcenia po ukończeniu kursu student:

− zna i rozumie w zaawansowanym stopniu dzieje literatury ukraińskiej XX wieku oraz literatury najnowszej (okresy, tendencje, kierunki literackie; poszczególne dzieła literackie, twórczość reprezentatywnych pisarzy; gatunki) (S1_W01, odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_W03 K1_W04).

− ma pogłębioną wiedzę szczegółową z zakresu repertuaru problemowo-tematycznego literatury ukraińskiej XX wieku oraz literatury najnowszej, a także rozumie specyfikę tej literatury na tle procesu historycznoliterackiego (S1_W04, odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_W03, K1_W04, K1_W06).

− zna w zaawansowanym stopniu terminologię literaturoznawczą (S1_W02, odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_W01, K1_W03, K1_W04.

− posiada pogłębione umiejętności badawcze w zakresie analizy i interpretacji dzieła literackiego, w szczególności na poziomie problemowo-artystycznym (S1_U07, odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_U02, K1_U04).

− potrafi dokonać periodyzacji literatury ukraińskiej XX w. oraz definiuje cechy poszczególnych okresów i kierunków literackich, identyfikuje w tekście literackim cechy swoiste metody artystycznej i przypisuje do estetyki kierunku i prądu, rozpoznaje cechy gatunkowe utworów (S1_U05, odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_U05, K1_U07).

− posiada umiejętność systematycznej pracy samodzielnej i pracy w grupie (S1_U11, odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_U11).

− uczestniczy w zespołowym rozwiązywaniu problemów, przyjmując i oceniając różne punkty widzenia (S1_K02, odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_K01, K1_K02).

− ma świadomość wkładu literatury ukraińjskiej w europejskie dziedzictwo kulturowe oraz jest gotów do jego ochrony (S1_K01, odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_K05).

− jest gotów do ciągłego dokształcania się i pogłębiania swej wiedzy (S1_K04, odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia: K1_K01, K1_K02).

Zajęcia mają charakter konwersatorium. Oprócz bieżącego przygotowania do zajęć (czytanie lektur oraz opracowań) przewidziana jest także prezentacja na temat zadany przez prowadzącego.

Przedmiot kończy się ustnym zaliczeniem na ocenę. Warunkiem dopuszczenia do zaliczenia jest obowiązkowa obecność na zajęciach (dopuszczalna jest jedna nieusprawiedliwiona nieobecność). Zaliczenie obejmie weryfikację wiedzy z materiału omawianego na zajęciach w trakcie semestru oraz jednej wybranej przez studenta lektury z przedstawionego wykazu literatury. Złożą się na nie trzy pytania – dwa losowo wybrane z materiału omawianego na zajęciach, jedno – z lektury.

Na końcową ocenę składają się:

Aktywny i merytoryczny udział w zajęciach (20%).

Prezentacja na temat wyznaczony przez prowadzącego zajęcia (20%).

Zaliczenie ustne składające się z trzech pytań (60%).

(wyczerpująca odpowiedź na pytanie = 20%, częściowa = 10%)

Skala ocen:

0%-50% - 2

51%-60% - 3

61%-70% - 3+

71%-80% - 4

81%-90% - 4+

91%-100% - 5

Dodatkowa wiedza - 5+