Potwory. Historia kulturowa

fakultatywne

Kurs stanowi wprowadzenie do kulturowej analizy pojęcia „potwór” („monster”) i jego przedstawień w kulturze dawnej i współczesnej (zwłaszcza popularnej), z punktu widzenia rozwijających się w humanistyce studiów nad potworami (monster studies).

Potwór jako zjawisko kulturowe jest czymś stałym, choć nie niezmiennym. Każda mitologia, folklor, literatura czy (ostatnio) filmografia zawiera liczne przedstawienia istot określanych jako obce, niezrozumiałe, potencjalnie lub rzeczywiście groźne, których istnienie zakłóca naturalny porządek rzeczy oraz poczucie bezpieczeństwa. Tradycyjnie też używano kategorii „potworności” jako pojęcia przydatnego przy definiowaniu człowieczeństwa. Europejskie spojrzenie na potwory zdeterminowane jest przez wyobraźnię antyczną i średniowieczną, która wprowadziła do zbiorowej wyobraźni takie istoty jak centaury, satyry, syreny, cyklopy, smoki, olbrzymy, itp. Zadaniem kursu jest przegląd głównych kategorii potworów funkcjonujących w kulturze europejskiej – zwłaszcza brytyjskiej – oraz (zmieniającej się) roli, jaką w niej odgrywały/odgrywają. Omówimy wybrane „tradycyjne” literackie potwory (np. Grendel, Dracula, potwór Frankensteina), a także przyjrzymy się współczesnej kulturze popularnej zdominowanej przez triadę Wampir-Wilkołak-Obcy (Alien). Teoretycznym punktem odniesienia będą rozwijające się obecnie w humanistyce studia nad potworami (monster studies).

Asa Simon Mittman, Peter J. Dendle, The Ashgate Research Companion to Monsters and the Monstrous (2017)

Asa Simon Mittman, Marcus Hensel (eds), Classic Readings On Monster Theory. Demonstrare, Vol. 1 (2018)

Asa Simon Mittman, Marcus Hensel (eds), Primary Sources on Monsters. Demonstrare, Vol 2 (2018)

Jeffrey Andrew Weinstock (ed.), Ashgate Encyclopedia of Literary and Cinematic Monsters (2014)

Sorcha Ni Fhlainn (ed.), Dark Reflections, Monstrous Reflections - Essays on the Monster in Culture (2008)

Jana Byars, Hans Peter Broedel (eds.), Monsters and Borders in the Early Modern Imagination (2020)

Jeffrey Jerome Cohen (ed.), Monster Theory. Reading Culture (1996)

Lorraine Daston, Katherine Park, Wonders and the order of nature 1150-1750 (1998)

Rosemarie Garland Thomson (ed.), Freakery. Cultural Spectacles of the Extraordinary Body (1996)

Rudolf Wittkower “Marvels of the East. A Study in the History of Monsters”. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes (1942)

Marlene Tromp (ed.), Victorian Freaks. The Social Context of Freakery in Britain (2008)

Robert Bogdan, Freak Show. Presenting Human Oddities for Amusement and Profit (1990)

Wiedza

Studenci znają i rozumieją:

- K_W02 - w zaawansowanym stopniu kluczową terminologię, główne metody i teorie badań nad potworami, historią kultury i kulturą popularną

K_W04 - w zaawansowanym stopniu powiązania potworów z procesami historyczno-kulturowymi

K_W07 - zasady projektowania badań kulturoznawczych, a w szczególności stosowania metod i narzędzi w formułowaniu problemów badawczych w obszarze badań nad potworami i historii kultury

- K_W09 - w zaawansowanym stopniu złożoność i pluralizm kultur, kody kultury, oraz strukturalne i instytucjonalne uwarunkowania kultury, zwłaszcza w odniesieniu do kultury popularnej

Umiejętności

Studenci potrafią:

- K_U01 - posługiwać się terminologią i aparatem pojęciowym z zakresu badań nad potworami i kulturoznawstwa

- K_U03 - analizować i syntetyzować treści i zjawiska w obrębie europejskiej i brytyjskiej historii kultury w kontekście społecznym

- K_U04 - wykorzystać zdobytą wiedzę do opisania i rozwiązania problemu oraz wykonania zadania dotyczącego tematyki z zakresu dyscyplin badań nad potworami i kulturoznawstwa

- K_U07 - korzystać z nowoczesnych technologii w procesie zdobywania wiedzy oraz porozumiewać się z wykorzystaniem różnych kanałów i technik komunikacyjnych

- K_U08 - planować i organizować pracę indywidualną i w zespole, by skutecznie realizować wyznaczone cele

Kompetencje społeczne

Studenci są gotowi do:

- K_K02 - kształcenia ustawicznego i rozwoju osobistego, wykorzystując umiejętności w zakresie dokonywania wyboru przedmiotów i projektów odpowiadających zainteresowaniom danej osoby w obrębie badań nad potworami i kulturoznawstwa

- K_K04 - podjęcia inicjatywy indywidualnej i samodzielności w kwestiach społecznych dzięki umiejętności krytycznej oceny treści różnych przekazów

- K_K05 - efektywnego funkcjonowania w kontaktach z innymi poprzez wyrażania siebie w sposób spójny, przejrzysty, logiczny i konkretny, oraz uczestniczenia w inicjatywach społecznych i kulturalnych korzystając z różnych form i mediów

- K_K06 - dbałości o zachowanie dziedzictwa kulturowego z równoczesnym poszanowaniem różnorodnych zachowań kulturowych i poglądów jednostkowych

Kształcenie językowe na poziomie B2+.

Metody i kryteria zaliczenia:

- Obecność i aktywny udział w zajęciach

- Prezentacje studentów

- Esej końcowy

Dozwolone są 3 nieobecności.