(in Polish) Konwersatorium językoznawcze III z + p: „Pierwszy priorytet, widzieć na własne oczy ….”, czyli prawie wszystko o pleonazmach w języku francuskim i polskim

Zajęcia poświęcone są analizie i klasyfikacji związków wyrazowych - kolokacji, w których jeden z komponentów zawiera te same treści, które występują w drugim, nazywanych w językoznawstwie pleonazmami, a powszechnie znanym jako „masło maślane”.

Omówione zostaną następujące zagadnienia: definicja i klasyfikacja kolokacji, definicje pleonazmu, pleonazm jako figura stylistyczna, różnica między pleonazmem a tautologią, typologia formalna pleonazmów – gramatyczne i leksykalne, pleonazmy „nieświadome” (błędne użycia) a pleonazmy uprawnione (użyteczne), typologia semantyczna pleonazmów uprawnionych (wg pełnionych funkcji), najczęstsze pleonazmy „nieświadome” w wybranych dziedzinach, porównanie pleonazmów w języku polskim z pleonazmami w języku francuskim.

Zajęcia poświęcone są analizie i klasyfikacji związków wyrazowych - kolokacji, w których jeden z komponentów zawiera te same treści, które występują w drugim.

Tego typu związki wyrazowe pojawiają się nie tylko w języku potocznym, często spotyka się je także w dyskursie prasowym, politycznym, reklamowym, a nawet akademickimi. Znane są powszechnie jako „masło maślane” (np. cofać się do tyłu, spadać w dół, kontynuować dalej, najbardziej optymalny, fakt autentyczny, przychylna aprobata, perspektywy na przyszłość, rzadki unikat, dwie alternatywy itp.), a w językoznawstwie nazywa się je pleonazmami.

Niektórzy zapytają: Po co nam wiedza o błędach, w dodatku określanych tak dziwnymi terminami? Po pierwsze, są to częste błędy i niestety wprowadzają chaos w wypowiedzi pisemnej lub słownej. Po drugie, są one coraz częściej wychwytywane przez świadomych użytkowników języka, więc jeśli zdarzy się nam użyć ich w wypowiedzi, narazimy się zwyczajnie na śmieszność, zwłaszcza jeśli tekst ma być profesjonalny. Po trzecie, nie wszystkie są błędami. Jedne są rzeczywiście klasyfikowane jako ewidentne błędy gramatyczne lub leksykalne, inne uważane są za użyteczne, ponieważ pełnią różne funkcje semantyczne (np. usłyszeć na własne uszy, iść pieszo, w prawdziwym życiu, zły koszmar, mrożący krew w żyłach, ciemna noc itd.). Po czwartek wreszcie, warto zawsze dowiedzieć się czegoś nowego o językach (język francuski i język polski), które znamy i których używamy.

Omówione zostaną następujące zagadnienia: definicja i klasyfikacja kolokacji, definicje pleonazmu, pleonazm jako figura stylistyczna, różnica między pleonazmem a tautologią, typologia formalna pleonazmów – gramatyczne i leksykalne, pleonazmy „nieświadome” (błędne użycia) a pleonazmy uprawnione (użyteczne), typologia semantyczna pleonazmów uprawnionych (wg pełnionych funkcji), najczęstsze pleonazmy „nieświadome” w wybranych dziedzinach, porównanie pleonazmów w języku polskim z pleonazmami w języku francuskim.

Podstawowa bibliografia

Berthier P.-V., Colignon J.-P. (1996). Pléonasme, in : Pièges du langage, Louvain : Duculot, 71-76.

Biermann Fischer M. (1995). Les vrais-faux pléonasmes : le cas de quatre verbes de mouvement, SCOLIA 3, 59-72.

Biermann Fischer M. (2005). Qualité et quantité dans les pléonasmes : le rôle des adjectifs, SCOLIA 20, 49-66.

Fontanier P. (2009). Les Figures du discours, Paris : Flammarion.

Małocha-Krupa A. (2003). Słowa w lustrze. Pleonazm – semantyka – pragmatyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,

Praktyczny słownik poprawnej polszczyzny (red. A. Markowski) (1995), Podstawowe pojęcia z zakresu kultury języka (opr. H. Jadacka), Warszawa : PWN.

Po pozytywnym zakończeniu zajęć student(ka) zna i rozumie:

- w zaawansowanym stopniu miejsce i znaczenie nauk humanistycznych, w szczególności

językoznawstwa, w systemie nauk oraz ich specyfikę przedmiotową i metodologiczną (K_W01)

- w zaawansowanym stopniu terminologię z zakresu językoznawstwa ogólnego i francuskiego, zwłaszcza leksykologii (K_W02)

- w zaawansowanym stopniu główne procesy zachodzące w języku w krajach francuskojęzycznego obszaru kulturowego (K_W03)

- zaawansowanym stopniu kierunki i metodologię badań nad językiem, zwłaszcza w

krajach francuskojęzycznego obszaru kulturowego (K_W04)

- zaawansowanym stopniu główne zagadnienia z zakresu językoznawstwa ogólnego i francuskiego, w szczególności leksykologii (K_W06)

- w zaawansowanym stopniu zasady analizy i interpretacji tekstów należących do różnych stylów

funkcjonalnych języka francuskiego (K_W09)

- podstawowe pojęcia oraz zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej i prawa autorskiego (K_W13)

Student(ka) potrafi :

- stosować podczas planowania badań podstawowe koncepcje teoretyczne właściwe dla językoznawstwa ogólnego i francuskiego, w szczególności leksykologii (K_U01)

- rozpoznawać, analizować i interpretować różne rodzaje wytworów języka, stosując

adekwatną terminologię oraz właściwe metody i narzędzia badawcze (K_U03)

-przedstawiać własne poglądy, odwołując się do różnych źródeł i podstawowych ujęć teoretycznych,

oraz argumentować przyjęty punkt widzenia (K_U04)

-przygotować pracę pisemną, w języku francuskim i polskim, odwołując się do podstawowych ujęć

teoretycznych właściwych dla językoznawstwa (K_U06)

- pracować w grupie (K_U10)

- stosować zaawansowaną wiedzę z zakresu językoznawstwa (K_U12)

- stosować zaawansowane techniki informacyjno-komunikacyjne w procesie zdobywania wiedzy i

porozumiewania się w zakresie językoznawstwa (K_U13)

Student(ka) jest gotowy/a do :

-krytycznej oceny własnej wiedzy i umiejętności (K_K01)

-przestrzegania podstawowych zasad etyki zawodowej oraz zasad z zakresu ochrony własności

intelektualnej i prawa autorskiego (K_K06)

Zaliczenie na stopień na podstawie jednego sprawdzianu i jednej samodzielnej pracy pisemnej ocenianych na stopień, a także aktywnego udziału w zajęciach. Obecność obowiązkowa. Dopuszcza się 2 nieobecności.