The History of Portuguese Culture

Rzymska Lusitania. Rekonkwista. Założenie państwa portugalskiego. Odkrycia geograficzne. Kolonializm. Unia iberyjska. Restauracja. Inwazje napoleońskie. Liberalizm.

Historia Portugalii od czasów paleolitu i neolitu, poprzez fenicko-grecką, rzymską (Lusitania), a następnie inwazje "barbarzyńców", czyli czasy Swewów i Wizygotów oraz panowanie arabskie i jego rola dla kultury. Pierwsza dynastia królów portugalskich (burgundzka), z zaznaczeniem działalności pierwszego króla Portugalii, Alfonsa Henriquesa i opisem rekonkwisty. Zasługi D. Dinisa dla średniowiecza w Portugalii (reformy polityczne, społeczno-ekonomiczne i kulturalne). Emancypacja Portugalii od Kastylii w czasach tzw. "rewolucji portugalskiej" (1383-85) i udziału w Jana I Avis oraz D. Nuno Alvaresa Pereira, błogosławionego konetabla. Obraz epoki w Kronikach królewskich F. Lopesa. Rola Henryka Żeglarza w port. odkryciach geograficznych i najważniejszych wypraw. Dyskusja nad specyfiką portugalskich odkryć geograficznych w historiografii polskiej i światowej (Jan Kieniewicz, Marian Małowist, Wojciech Chabasiński, Charles Ralph Boxer, Henry Hart, José Gentil da Silva). Omówienie wypraw Vasco da Gamy do Indii (1497-99) i Pedra Alvaresa Cabrala do Brazylii (1500). Kultura epoki manuelińskiej (architektura, literatura, historiografia na przykładzie Kroniki Wielce Szczęśliwego króla D. Manuela Dami?o de Góis). Rewers epoki D. Manuela (1496 - wypędzenie Żydów z Portugalii). Alfonso de Albuquerque i Portugalskie Państwo na Wschodzie (Estado Portugu?s do Oriente). Działalność pierwszych wicekrólów Indii (Francisco de Almeida i Afonso de Albuquerque). Okoliczności wprowadzenia św. Inkwizycji (1536). Dualizm panowania Jana III - umocnienie pozycji portugalskich w Azji i reforma katolicka. Kres imperium portugalskiego: 1578 klęska D. Sebastiana pod Alcácer-Quibir, panowanie Filipów hiszpańskich w Portugalii w czasie tzw. unii iberyjskiej (1581-1640), rewolta Manuelinho (1637) i tendencje narodowowyzwoleńcze. Restauracja - ogłoszenie portugalskiej niezawisłości i koronacja Jana IV (15.XII.1640. Panowanie trzeciej dynastii królów portugalskich, dyn. Bragança (1640-1910). Wojny o restaurację, główne bitwy (Montijo, Elvas, Montes Claros), traktat w Lizbonie (1668). Czasy Alfonsa VI i rządy hr. Castelo Melhor, epoka Pedra II (ostatnie zwołanie kortezów w Portugalii, odkrycie złota w Brazylii). Początki baroku portugalskiego, przykłady budownictwa sakralnego. Jan V (1706-1750) i architektura port. baroku; kontakty handlowe z Anglią (1703: traktat Methuena). Panowanie Józefa I (1750-77) i rządy jego premiera, markiza Pombala, jako "oświeceniowego despoty". Reformy pombalińskie (np. 1759: wypędzenie jezuitów z Portugalii). Inwazje napoleońskie w Portugalii (1807-11), rządy gen. Beresforda i Wellingtona, ucieczka dworu królewskiego do Brazylii, niepodległość Brazylii (7.IX.1822), powrót Jana VI do Portugalii i ogłoszenie liberalnej konstytucji (1822); jej zasady i okres obowiązywania (1822-24 i 1836-38). Ogłoszenie Karty Konstytucyjnej (1826), zasady Karty (np. "o poder moderador", stawiająca króla ponad kortezami) i okres obowiązywania (1826-28, 1834-36, 1842-1910). "Wojna dwóch braci", tzn. starcia między liberałami (reprezentowanymi przez Piotra IV, w Brazylii panującego jako cesarz Piotr I) i monarchistami (stronnikami D. Miguela). Bogata literatura przedmiotu w języku polskim i jęz. obcych. Nacisk na zjawiska kulturowe i antropologiczne. Związki z kutlurą krajów luzofońskich na przestrzeni dziejów.

Antunes, António Lobo: Karawele wracają (As Naus), przeł. Anna Kalewska, WAB, Warszawa 2002.

Boorstin J., Daniel: Odkrywcy. Dzieje ludzkich odkryć i wynalazków. Książka i Wiedza, Warszawa 1998.

Bourdon, Albert-Alain: Histoire du Portugal, Paris 1977.

Boxer, C. R.: The Portuguese Sea-Born Empire, 1415-1825, New York 1969.

Caminha, Pero Vaz de: List Pero Vaz de ..., w: (org.) J. Kieniewicz, Listy o odkryciu Ameryki, Gdańsk 1995.

Camőes, Luís Vaz de: Luzytanie. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1995.

Chabasiński, Wojciech: Vasco da Gama - wyprawy, odkrycia, dyplomacja, Iskry, Warszawa 1997.

Cortesão, Armando: The Mystery of Vasco da Gama, Coimbra 1973.

Danilewicz Zielińska, Maria: Polonica Portugalskie, Biblioteka Więzi, Warszawa 2005.

Gentil Da Silva, José: Morskie dzieje Portugalczyków, Gdańsk 1987.

Góis, Damiăo de: Kronika Wielce Szczęśliwego Króla Dom Manuela (1495-1521). PIW, Warszawa 1989.

Hart. H.: Droga morska do Indii, Książka i Wiedza, Warszawa 1958.

Hlibowicka-Węglarz, Barbara: Język portugalski w świecie wczoraj i dziś. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-skłodowskiej, Lublin 2003.

Kalewska, A. (org.): Historia Kultury Portugalii. Antologia tekstów pomocniczych dla studentów I roku portugalistyki w ISIiI UW. Zakład Graficzny UW, Warszawa 2007, cz. I, IA i II.

Keay, Simon: Roman Spain, Berkeley 1988.

Kieniewicz, Jan: Historia Półwyspu Iberyjskiego, cz. 1. Uniwersytet Warszawski - Katedra Iberystyki, Warszawa 1983.

Kieniewicz, Jan: Portugalczycy w Azji XV - XX w. Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Ossolineum, Wrocław 1976.

Kieniewicz, Jan: Spotkania Wschodu, Novus Orbis, Gdańsk 1999.

Livermore, Harold: A New History of Portugal, Cambridge 1976.

Lopes, Fernão: Kroniki królewskie, tłum. J. Z. Klawe,. PIW, Warszawa 1983.

Magidowicz, J. P.: Historia poznania Ameryki Środkowej i Południowej, PWN, Warszawa 1979.

Małowist, Marian: Konkwistadorzy portugalscy. PIW, Warszawa 1992 (wyd. 2).

Marques Oliveira de, A. H.: Historia Portugalii. PWN, Warszawa 1987, t. 1 i 2.

Payne, Stanley: A History of Portugal and Spain, Wisconsin 1973.

Pigafetta, Antonio: Relacja z wyprawy Magellana dookoła świata, Gdańsk 1992.

Pessoa, Fernando: Mensagem/Przesłanie, tłum. A. da Silva i H. Siewierski, MHPRL-ISIiIb UW, Warszawa 2006 (początek serii Biblioteka iberyjska).

Velho, Alvaro: Relacja z wyprawy Vasco da Gamy do Indii, Gdańsk 1996.

Saraiva, J. Hermano: Krótka historia Portugalii, Universitas, Kraków 2000.

"Studia iberystyczne" nr 4 - Almanach portugalskojęzyczny (Portugalia- Brazylia - Kraje afrykańskie), (red.) Teresa Eminowicz-Jaśkowska, Ewa Łukaszyk, Księgarnia Akademicka, Kraków 2005 [oraz przygotowywane do druku wydanie krakowskich "Studiów Iberystycznych" poświęcone Vergilio Ferreira - gdy ukaże się drukiem w 2011/2012 r.].

Wituch, Tomasz, Historia Portugalii w XX wieku, Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku, Pułtusk 2000.

Vasconcelos, Flórido de: Sztuka portugalska, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1984.

Po ukończeniu kursu Historii w Kulturze Portugalii student posiada wiedzę o podstawowych faktach na temat historii i kultury Portugalii od czasów prehistorycznych do drugiego dziesięciolecia wieku XIX.

Potrafi wskazać główne zabytki zabytki Portugalii i powiązać je z epokami historycznymi. Wygłasza prawidłowe opinie i sądy na temat kultury Portugalii kontynentalnej. Dostrzega momenty, gdy kultura portugalska zaczęła "promieniować" ku innym kontynentom. Potrafi dostrzec wzorzec kultury luzofońskiej w dawnych i współczesnych zabytkach kultury.

Wyrobienie nawyku śledzenia bieżącego rynku wydawniczego w Polsce i krajach, których język studenci (po)znają.

Specjalna rekomendacja: Biblioteka iberyjska

http://www.bibliotekaiberyjska.pl

Nastawienie na lektury własne studenta. Podstawowym kryterium oceniania jest umiejętność napisania samodzielnej recenzji z: w semestrze zimowym: artykułu historycznego, w semestrze letnim książki historycznej związanej z historią Portugalii, jak również egzamin ustny po zakończeniu rocznego wykładu.

W firmach i instytucjach portugalskich działających na terenie Polski (zob. listę dostępna na www Ambasady Republiki Portugalskiej w Warszawie).