History of Hungary I

Wykład przedstawia historię Węgrów i Węgier od historii wędrówki Węgrów od praojczyzny do Kotliny Karpackiej do końca XVII wieku. Zapozna studentów z przyczynami i skutkami zajęcia ojczyzny w Kotlinie Karpackiej, procesem zakładania państwa, okolicznościami przyjęcia chrztu i powstania chrześcijańskiego królestwa. Dalej studenci poznawać będą historię kraju i dynastii do póżnego średniowiecza. Wykład koncentruje się z jednej strony na systematycznym opisie historii Węgier w średniowieczu, z drugiej zaś strony na przedstawieniu podstawowych punktów zwrotnych, decydujących wydarzeń oraz najważniejszych postaciach historii Węgier. Wykład poświęca sporo uwagi dynamicznemu wzrostowi potęgi imperium tureckiego. Stara się także wyjaśnić, dlaczego pod berłem Habsburgów powstała monarchia środkowo-europejska, i jak doszło do upadku w roku 1526 niedawno jeszcze silnego państwa węgierskiego. [...]

[...] Wykład przedstawi również uwarunkowania i motywacje Węgrów, którzy mimo rozpadu kraju na trzy części, konstytucyjnie i w świadomości narodowej nigdy nie zrezygnowali z jedności i rozpoczęli długą walkę o odzyskanie jedności i niepodległości kraju.

Celem wykładu jest zapoznanie studentów pierwszego roku Hungarystyki z teoriami o pochodzeniu Węgrów, różnymi koncepcjami o geograficznym położeniu praojczyzny Węgrów, hipotezami o przebiegu wędrówki Węgrów od praojczyzny do Kotliny Karpackiej, przyczynami i skutkami zajęcia ojczyzny w Kotlinie Karpackiej, procesem zakładania państwa, okolicznościami przyjęcia chrztu i powstania chrześcijańskiego królestwa. Dalej studenci poznawać będą historię kraju i dynastii do końca średniowiecza. Wykład koncentruje się z jednej strony na systematycznym opisie historii Węgier w średniowieczu, z drugiej zaś strony na przedstawieniu podstawowych punktów zwrotnych, decydujących wydarzeń oraz najważniejszych postaciach historii Węgier. Kładzie jednocześnie nacisk na to, by historię kraju pokazać w szerokim kontekście historii powszechnej. Celem jest, by studenci zrozumieli mechanizm wzajemnych wpływów między powstaniem i istnieniem silnego państwa ludu o języku ugrofińskim w Europie Środkowo-Wschodniej a kształtowaniem się stosunków polityczno-ideowych między największymi potentatami ówczesnej Europy: papiestwem i cesarstwem. Następnie wykład zapozna studentów z historią kraju w czasie panowania dynastii Andegawenów, Luksemburgów, Jagiellonów, Habsburgów, oraz Macieja Korwina. W związku z okresem historii Węgier od 1526 roku wykład zajmuje się rozpadem państwa węgierskiego na trzy części (tereny okupowane przez Turków i przyłączone do Imperium Osmańskiego, zachodnie i północne tereny kraju uznające za króla Ferdynanda Habsburskiego - czyli tzw. Węgry królewskie - oraz tereny wschodnie, zależne - ale nie okupowane- od Turków), powstaniem i historią Księstwa Siedmiogrodzkiego, walkami przeciwko tureckim okupantom, powstaniami przeciwko Habsburgom, wyzwoleniem kraju spod okupacji tureckiej i absolutyzmem Habsburgów. Wykład koncentruje się głównie na historii politycznej kraju w kontekście europejskim. Procesy społecznego i gospodarczego rozwoju są przedstawione w takim wymiarze, jaki jest potrzebny dla pełnego zrozumienia współzależności polityki, gospodarki i stanu społeczeństwa węgierskiego oraz wzajemnych uwarunkowań tych trzech dziedzin w procesie historycznym. Szczegółowo jest przedstawiony środkowo-europejski kontekst historii Węgier, głównie związki polsko-węgierskie oraz geopolityczna współzależność tych dwóch krajów. Wykład poświęca dużo uwagi dynamicznemu wzrostowi potęgi imperium tureckiego, które od końca XIV wieku zasadniczo zmieniło sytuację geopolityczną i na Bałkanach i w Europie Środkowej, w rezultacie czego stało się historyczną koniecznością powstanie wielkiego monarchii środkowo-europejskiej. Wykład stara się wyjaśnić, dlaczego ta monarchia powstała pod berłem dynastii Habsburgów (mimo starań Macieja Korwina oraz ambicji dynastii Jagiellonów), a także jak doszło do upadku niedawno jeszcze silnego państwa węgierskiego na początku XVI wieku. Jednym z głównych zamierzeń wykładu jest przedstawienie uwarunkowań i motywacji Węgrów, którzy mimo rozpadu kraju na trzy części konstytucyjnie i w świadomości narodowej nigdy nie zrezygnowali z jedności i rozpoczęli długą walkę o odzyskanie jedności i niepodległości kraju. Walka ta doprowadziła nie tylko do wyzwolenia spod okupacji tureckiej ale i do serii powstań narodowych przeciwko Habsburgom na początku ery nowożytnej.

W. FELCZAK. Historia Węgier, wyd. Ossolineum 1993

J. SNOPEK. Węgry. Zarys dziejów i kultury, wyd. Rytm 2002

S. SROKA. Historia Węgier do 1526, wyd. Homini 2000

I. PANIC, Początki Węgier. Polityczne aspekty formowania się państwa i społeczeństwa węgierskiego w końcu IX i w pierwszej połowie X w., Cieszyn 1995

Gy. GYÖRFFY, Święty Stefan I, król Węgier, wyd. Rytm 2003 s.49-65, 102-113, 153-168, 280-281, 333-377, 447-471

Testament Świętego Stefana. Przestrogi i statuty, wyd. Fronda 2004

A. SUTOWICZ, Święty Stefan współtwórca chrześcijańskiej Europy, Wrocław 2002

E. GRZESIK, Kronika węgiersko-polska. Z dziejów polsko-węgierskich kontaktów kulturalnych w średniowieczu, Poznań 1999, s. 213-217

A. FIJAŁKOWSKI, Średniowieczne koronacje królewskie na Węgrzech i w Polsce, "Przegląd Historyczny" 1996 z.4. s.721-729

A. FIJAŁKOWSKI, Święci rodu Ąrpadów, [w] KA-Miejsca Święte, 2004 nr 3

M. LECHOWSKA, Węgrzy patrzą na swą historię (1945-2003), wyd. Trio 2004. s. 17-68 ( Rozdział I i II)

A. KÖRMENDY, Świadomość narodowa i państwowa na Węgrzech w średniowieczu. Stan badań, [w] Państwo, naród, stany w świadomości wieków średnich. Pamięci Benedykta Zientary 1928-1983, PWN 1990, s.103-109

D. LENGYEL, Korona i miecz. Opowieści z dziejów Węgier, Warszawa 1990, s. 12-83

B. ZIENTARA, Historia powszechna średniowiecza, wyd. Trio 1994, s. 147-148, 171-175, 209-236, 256-271, 291-294

Felczak, Wacław – Fischinger, Andrzej: Polska-Węgry, tysiąc lat przyjaźni. Warszawa, Krajowa Agencja Wydawnicza – Budapeszt, "Corvina", [1979].

Gy. SZÉKELY, Polacy i Węgry pod wspólnym berłem. Unie personalne.[w:] Polska i Węgry w kulturze i w cywilizacji europejskiej, red. J. Wyrozumski, Kraków 1997, s.47-56.

J. WYROZUMSKI, Sprawa Rusi halicko-włodzimierskiej i Podola w stosunkach polsko-węgierskich wcześniej epoki jagiellońskiej, [w:] Węgry-Polska w Europie Środkowej. Historia-literatura. Księga pamiątkowa ku czci pof. W. Felczaka, red. A. Cetnarowicz, Cs.G. Kiss, I. Kovács, Kraków 1997, s.43-50.

K. BACZKOWSKI, Idea Jagiellońska a stosunki polsko-węgierskie w XV w., ibidem s. 57-72.

J. KŁOCZOWSKI, Młodsza Europa. Europa Środkowo-Wschodnia w kręgu cywilizacji chrześcijańskiej średniowiecza, Warszawa 2003, 200-228; 449-450; 456-459.

A. DZUBIŃSKI, Turcja osmańska w Europie do 1526 roku, [w:] H. SAMSONOWICZ (red.), Schyłek Średniowiecznej Europy, Warszawa 2003, s.242-265.

Bibliotheca Corviniana, Biblioteka Króla Macieja Korwina, Ossolineum-Magyar Helikon 1981, s 7-25.

Węgiersko-polskie więzi historyczne w X-XVI wieku = Magyar-lengyel történelmi kapcsolatok a X-XVI. században, red. A. Nagy, L. Ábrán, Budapest 2003.

Polska i Węgry w kulturze i cywilizacji europejskiej. Kraków, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 1997.

Lengyel-magyar történelmi olvasókönyv. Polsko-węgierska czytanka historyczna. Bátki Zoltán kézirata alapján. Redakcja i teksty uzupełniające: Karol Biernacki. Szeged, Lengyel Kisebbségi Önkormányzat, 2007.

M. DUCZMAL, Izabela Jagiellońska, Kraków 2002.

F. CONTI, Habsburgowie w Europie Środkowo-Wschodniej, [w:] Mocarstwa świata, t.4, Warszawa 1995, s. 249-327.

TAZBIR, J., Węgry jako symbol i przestroga w literaturze staropolskiej, [w:]J. TAZBIR, Prace wybrane t.3, Sarmaci i świat, Kraków 2001, 433-454.

MAGYAR KÓDEX, 3. Szultán és császár birodalmában. Magyarország müvelődéstörténete 1526-1790, Budapest 2000.

BARTHA G., Az erdélyi fejedelemség kialakulása és első válságai, [w:] Erdély rövid története, szerk. Bartha G. Budapest 1989. p. 215-265.

PÉTER K. A fejedelemség virágkora. Ibidem, s.266-317.

PÁLLFY G., A török elleni védelmi rendszer története. „Történeti Szemle” 1996.

HOPP L., - J. ŚLASKI, A magyar-lengyel múltszemlélet előzményei. Politikai és kulturális hagyományok Báthory Istvánig, Budapest 1991.

VÁRKONYI Á. , Europica varietes – Hungarica varietes, tanulmányok, Budapest 1994.

WIEDZA:

- student zna podstawowe fakty z historii Węgier od początku do końca XVIII wieku (wydarzenia polityczne, kulturalne, gospodarcze i społeczne wraz ich datami, ważniejsze osobistości i ich działalność);

UMIEJĘTNOŚCI:

student umie:

- opisać podstawowe procesy polityczne, społeczne i gospodarcze w danym okresie historycznym;

- interpretować kluczowe pojęcia i terminologię, dotyczące historii Węgier w danym okresie;

- analizować wzajemne wpływy między wydarzeniami i procesami historycznymi w Kotlinie Karpackiej i w Europie Środkowo-Wschodniej, oraz tzw. w Starej Europie;

W trakcie egzaminu ustnego na podstawie odpowiedzi na zadane pytania, które pozwalają sprawdzić, czy student dysponuje odpowiednią wiedzą i potrzebnymi umiejętnościami.

egzamin ustny na końcu II semestru.

brak.