Historia kultury Finlandii i regionu bałtyckiego

obowiązkowe

Kurs przeznaczony jest dla pierwszego roku studiów I stopnia.

w sali

Wprowadzenie do historii kultury Finlandii wraz z szerokim kontekstem regionalnym i kulturowym (Skandynawia, kraje bałtyckie, ludy ugrofińskie)

Kurs ma charakter konwersatorium z elementami wykładowymi i stanowi wprowadzenie do dziejów kultury fińskiej z uwzględnieniem kontekstu regionalnego i zewnętrznych oddziaływań. Historia kulturowa Finlandii omawiana jest w oparciu o dyskusję nad lekturami i prezentowana w kontekście szerszych procesów zachodzących w krajach nordyckich i na obszarze nadbałtyckim, a także w kręgu innych ludów mówiących językami ugrofińskimi.

Kurs ma charakter konwersatorium z elementami wykładowymi. Poszczególne zajęcia składają się (w różnych proporcjach) z dyskusji w podgrupach, dyskusji ogólnogrupowych, elementów wykładowych w wykonaniu prowadzącego, ew. prezentacji studenckich.

Pierwszy semestr zawiera więcej elementów wykładowych, ponieważ ma na celu wprowadzenie studentów w historię kultury Finlandii w podstawowym zakresie. W drugim semestrze wiedza ta będzie poszerzana i pogłębiana poprzez lektury i dyskusję na ich temat. Studenci zapoznają się z zadanymi lekturami i sporządzają notatki (każdy student min. 3 razy w semestrze), będące materiałem pomocniczym do dyskusji na zajęciach. Notatka (ok. 1 s.) powinna porządkować wrażenia z lektury, sygnalizować charakterystyczne cechy i kluczowe problemy przeczytanego tekstu.

1. Yrjö Varpio, Land of the North Star: Introduction to Finnish Literature and Culture, Tampere 1999.

2. Matti Klinge, Bałtycki świat, przeł. Jarosław Suchoples, Helsinki 1994.

3. Wolfgang Froese, Historia narodów i państw Morza Bałtyckiego, przeł. Maciej Dorna, Ewa Płomińska-Krawiec, Katarzyna Śliwińska, Warszawa 2007.

4. Eric Christensen, Krucjaty północne, przeł. Janusz Szczepański, Poznań 2009

5. Olli Aho, Hildi Hawkins, Päivi Valisaari (eds.) Finland: A Cultural Encyclopedia, Helsinki 1999.

6. Tacyt, Germania, [w:] tegoż, Dzieła, przeł. S. Hammer, t. 2, Warszawa 1957

7. Powieść minionych lat, przeł. Franciszek Sielicki, Wrocław 2005 (lub inne wydanie) — fragmenty dotyczące ludów ugrofińskich

8. Kalevala, przeł. Jerzy Litwiniuk, Warszawa 1998 (lub późniejsze) — wybrane runa.

9. Kanteletar (fragmenty), przeł. Jerzy Litwiniuk, Regiony nr 4/1977, ss. 129–141.

10. Lennart Meri, Linnutee tuuled (etnograficzny film dokumentalny z 1977 r.)

11. Edda poetycka, przeł. Apolonia Załuska-Strömberg, Wrocław 1986: wstęp (ss. III–L) „Wieszczba Wölwy”, „Pieśni Najwyższego”, „Pieśń o Harbardzie”, „Pieśń o Rigu”.

12. Martti Haavio, Mitologia fińska, przeł. Jerzy Litwiniuk, Warszawa 1979 (fragmenty).

13. Matti Klinge, Fińska tradycja. Eseje o strukturach i tożsamościach Północy, przeł. Jarosław Suchoples, Wrocław 2006 (wybrane eseje)

14. Michael Branch, “Language and culture. Finno-Ugrian affinity: facts and fictions”, 4/1992, ss. 230–235.

15. David Kirby, “Redefining North”, Books from Finland 4/1991, ss. 219–225

16. Miroslav Hroch, Małe narody Europy, przeł. Grażyna Pańko, Wrocław 2003 (fragmenty)

17. Zenon Ciesielski (red.), Skandynawia w oczach Polaków. Antologia, Gdańsk 1974, ss. 25–28, 35–39, 68–72, 415-418 [książka dostępna w czytelni KH]

18. Carl Michael Bellman, Fredmanowe pieśni i posłania, przeł. Leonard Neuger, Kraków 1991 (fragmenty).

19. Jaan Kross, Trzy bicze czarnej śmierci, r. 6

20. Jonas Frykman, Orvar Löfgren, Narodziny człowieka kulturalnego. Studium z antropologii historycznej szwedzkiej klasy średniej, przeł. Grzegorz Sokół, Kęty 2007.

21. August Strindberg, „Nagroda za cnotę”, w: tenże, Wybór nowel, przeł. Zygmunt Łanowski, ss. 28–72.

22. Grażyna Szelągowska, „Geneza państwa dobrobytu: model skandynawski”, Mówią wieki nr 3/1995, ss. 44–47.

23. Maciej Zaremba, „Polski hydraulik”, w: tegoż Polski hydraulik i inne opowieści ze Szwecji, przeł. Katarzyna Tubylewicz, Wołowiec 2008, ss. 7–55.

24. Aleksis Kivi Siedmiu braci, przeł. I. Czermakowa, Poznań 1977

25. Tove Jansson, Opowiadania z doliny Muminków, przeł. Irena Szuch-Wyszomirska, Warszawa 1973 (lub późniejsze)

26. Carl Gustaf Mannerheim, Wspomnienia, przeł. Krystyna Szelągowska, Warszawa 1996.

27. Urho Kekkonen, Nie szukajcie przyjaciół daleko, a wrogów blisko, Warszawa 1983.

28. „Fiński syndrom”, Czas Kultury 2/2008: Seppo Paananen, „Finowie są dziwni”; Juhani U. E. Lehtonen, „Cechy narodowe Finów” przeł. Mariola Gąsiorowska-Siudzińska, ss. 8–15.

29. Manuel Castells, Pekka Himanen, Społeczeństwo informacyjne i państwo dobrobytu. Model fiński, Warszawa 2009: rr. 2, 6, 7 (ss. 39–63, 144–166)

(szczegóły listy mogą ulec modyfikacjom)

Po ukończeniu kursu student posiada podstawową wiedzę o fińskich tradycjach kultury duchowej i materialnej. Potrafi określić najważniejsze trendy rozwojowe w dziejach kultury fińskiej. Umie wskazać przełomowe momenty w dziejach kultury fińskiej i wyjaśnić ich znaczenie. Potrafi scharakteryzować historyczne i kulturowe związki Finlandii z jej sąsiadami – Szwecją, Estonią, pozostałymi krajami bałtyckimi oraz Rosją - a także z kulturami innych ludów ugrofińskich

Podstawą oceny jest obecność i aktywny udział w zajęciach oraz ocena notatek lekturowych (każdy student sporządza dwie w ciągu semestru).