Descriptive Grammar of Italian Language, part I: Phonetics and Phonology

Semestralny kurs fonetyki i fonologii języka włoskiego jest pierwszą częścią kursu z gramatyki opisowej tego języka dla studentów filologii włoskiej.

Celem zajęć jest wprowadzenie podstawowego aparatu pojęciowego fonetyki i fonologii, przybliżenie uczestnikom charakterystyki włoskiego systemu fonologicznego, zapoznanie ich ze zjawiskami fonetyki kombinatorycznej i prozodii oraz uwrażliwienie na odmiany języka włoskiego uwarunkowane geograficznie.

Wykład:

1. Wprowadzenie: realizacja graficzna i dźwiękowa języka; przedmiot fonetyki i fonologii, wyjaśnienie pojęć fonemu, głoski, dźwięku i litery; zastosowania fonetyki; działy fonetyki i fonologii; ich związki z innymi naukami; fonetyka jako nauka eksperymentalna; historyczny rozwój badań fonetycznych;

2. Podstawowe pojęcia fonologii: fonem a cecha dystynktywna; opozycje fonologiczne stałe i neutralizowane; człon nacechowany i nienacechowany opozycji; alofony: warianty kombinatoryczne i fakultatywne;

3. Fonetyka akustyczna - podstawowe pojęcia: fala dźwiękowa, rola częstotliwości i amplitudy; wpływ rezonatora na realizację dźwięku; dźwięk a szmer. Fonetyka audytywna - schemat aparatu słuchowego; mechanizm percepcji dźwięku i jego uwarunkowania;

4. Fonetyka artykulacyjna - schemat aparatu artykulacyjnego i proces fonacji; omówienie systemu klasyfikacji samogłosek i spółgłosek języka włoskiego i ich cech dystynktywnych; wprowadzenie znaków transkrypcji fonetycznej i alfabetu fonetycznego; system fonologiczny języka włoskiego; wskazanie zjawisk fonetycznych sprawiających największe problemy osobom uczącym się języka włoskiego;

5. Fonotaktyka: jednostki fonotaktyczne: wyraz i sylaba w języku polskim; struktura sylaby włoskiej i zasady sylabifikacji; struktura sylabiczna wyrazów języka włoskiego

6. Zjawiska fonetyki kombinatorycznej: pojęcie upodobnienia; rodzaje upodobnień; wzajemny wpływ elementów fonicznych: elizja i apokopa

7. Zjawiska prozodyczne: a) akcent: pojęcie akcentu wyrazowego i zdaniowego; rodzaje akcentu wyrazowego w języku włoskim i jego specyfika akcentowa; elementy nieakcentowane: proklityki i enklityki b) intonacja: sposoby jej realizacji, intonacja a akcent wyrazowy typy intonacji w języku włoskim c) iloczas: długość samogłoskowa i spółgłoskowa; wzdłużenie wokaliczne; spółgłoski podwójne; raddoppiamento fonosintattico d) rytm; tendencje rytmiczne w języku włoskim

8. Zróżnicowanie języka włoskiego w zależności od czynników geograficznych i społecznych; tzw. italiano standard, neostandard, di uso medio oraz wymowy regionalne; przedstawienie głównych grup dialektów włoskich.

D. Ostaszewska, J. Tambor, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, PWN, Warszawa 2000.

J. Szpyra-Kozłowska, Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Wyd. UMCS, Lublin 2002.

Widłak, Stanisław (2002), Gramatyka języka włoskiego, Wiedza Powszechna, rozdz. "Fonetyka, fonologia, ortografia".

Encyklopedia języka polskiego (1999 - wyd. 3), red. S. Urbańczyk, M. Kucała, Ossolineum, Wrocław.

Fakultatywnie: rozdział poświęcony fonetyce i fonologii z dowolnej gramatyki języka włoskiego na poziomie akademickim, np.

Dardano M., Trifone P. (1995), Grammatica italiana con nozioni di linguistica, 3. ed. Zanichelli, Bologna, ss. 669-710.

Wiedza: absolwent zna i rozumie

K_W08 - podstawowe zagadnienia z gramatyki opisowej języka włoskiego (fonetyka, fonologia, morfologia, składnia).

Umiejętności: absolwent potrafi:

K_U04 samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności w zakresie językoznawstwa włoskiego z wykorzystaniem odpowiednich źródeł (słowników, leksykonów, encyklopedii, tekstów źródłowych, opracowań monograficznych, itp.)

Obecność i aktywny udział w zajęciach.

Kurs kończy się egzaminem pisemnym z zagadnień omawianych podczas zajęć.