Contemporary Concepts of Conflict

Przedmiotem wykładu jest teoria życia społecznego ujęta z perspektywy konfliktu. Zjawisko konfliktu jest traktowane jako nieuchronne i obecne we wszystkich strukturach społecznych, niezależnie od ich wielkości i typu. Omawiana na zajęciach literatura socjologiczna wprowadza pojęcia, definicje i idee zawarte w klasycznych koncepcjach konfliktu Karola Marksa, Georga Simmla, Maxa Webera, Lewisa A. Cosera, Ralfa Dahrendorfa, Randalla Collinsa. Za główną przyczynę konfliktów uważa się zróżnicowanie udziału osób i grup społecznych w dobrach materialnych i władzy, nierówności czynników statusu społecznego oraz różnice uznawanych systemów norm i wartości.

Wykład przedstawia współczesne koncepcje konfliktu jako wypowiedzi wyjaśniające działanie mechanizmów społecznych powstających w warunkach sprzeczności aspiracji i dostępu do dóbr definiowanych jako cenne, a zarazem ograniczone oraz w okolicznościach wykluczania się wartości i idei społecznych istotnych dla organizacji życia wspólnoty.

Konflikty rozgrywają się między strukturalnie wyodrębnionymi aktorami. Ich strategię działania określa szereg parametrów własnych skonfrontowanych z analogicznymi parametrami przeciwników. Konflikty mają charakter procesualny, można obserwować zapowiadające je zwiastuny, fazę eskalacji konfliktu i rozstrzygnięcia, a w końcu moment symbolicznego zakończenia. Zawiązują się z reguły wokół centralnego dla nich pojęcia władzy, która tym, którzy ją posiadają przynosi korzystne rozstrzygnięcia w sprawach innych cenionych wartości i dóbr. Współczesne koncepcje, które zakładają wieloczynnikową determinację konfliktu, podkreślają konieczność uwzględnienia w ich analizie roli wielu zmiennych ze szczególnym uwzględnieniem czynników strukturalnych i stratyfikacyjnych. Wyczerpująca analiza konfliktu dokonuje się za sprawą zastosowania integralnokulturalnej metody analizy. Odsłania ona różne aspekty konfliktu m.in. prawny, socjologiczny, historyczny, psychologiczny. Wiąże odmienne wątki teoretyczne akcentowane przez różne dyscypliny naukowe.

Uczestniczący w wykładach student poznaje wybrane teorie procesu konfliktowego, zapamiętuje terminy, pojęcia i definicje w nich występujące oraz zapoznaje się z logiczną strukturą twierdzeń tych teorii. Poznaje możliwości wyjaśniania z ich pomocą rzeczywistych zdarzeń społecznych oraz eksplanacyjne i prognostyczne ograniczenia poszczególnych koncepcji. Dokonuje wyboru zagadnień prezentowanych na zajęciach w uzgodnieniu z zainteresowaniami własnymi i wskazówkami osoby prowadzącej.

Student zdobywa umiejętność przeprowadzenia analizy procesu konfliktowego w strukturze pojęciowej tych koncepcji oraz spójnego wiązania wiedzy zaczerpniętej w każdej z nich. Potrafi sformułować diagnozę konkretnej sytuacji konfliktowej uwzględniając strony, fazy procesu i przedmioty konfliktu oraz określić możliwości i sposoby rozwiązania konfliktu. Student potrafi zorganizować zespół diagnostyczny odpowiedni do typu konfliktu (mikro, mezzo i makro), pozyskać odpowiednie źródła informacji (literatura, dokumenty i źródła żywe) oraz sformułować etyczne zasady i procedury interwencji w rzeczywiste zdarzenia konfliktowe.

Tematy dobierane są przez studentów stosownie do ich zainteresowań i dostępności wyników badań.

1. Collins Randall, Konfliktowa teoria stratyfikacji, [w:] Współczesne teorie socjologiczne, red. Aleksandra Jasińska-Kania, Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski, WN Scholar, Warszawa 2006,

t. 1.

2. Coser Lewis A., Społeczne funkcje konfliktu, [w:] Współczesne teorie socjologiczne, red. Aleksandra Jasińska-Kania, Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski, WN Scholar, Warszawa 2006, t. 1.

3. Dahrendorf Ralf, Teoria konfliktu w społeczeństwie przemysłowym, red. Aleksandra Jasińska-Kania, Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski, WN Scholar, Warszawa 2006, t. 1.

4. Foucault Michel, Trzy typy władzy, [w:] Współczesne teorie socjologiczne, red. Aleksandra Jasińska-Kania, Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski, WN Scholar, Warszawa 2006, t. 1.

5. Foucault Michel, Wiedza i władza, [w:] Współczesne teorie socjologiczne, red. Aleksandra Jasińska-Kania, Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski, WN Scholar, Warszawa 2006, t. 1.

6. Lukes Steven, Władza w ujęciu radykalnym, [w:] Współczesne teorie socjologiczne, red. Aleksandra Jasińska-Kania, Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski, WN Scholar, Warszawa 2006, t. 1.

7. Simmel Georg, Spór, [w:] Pisma socjologiczne, Oficyna Naukowa 2008.

8. Sun Tzu, Sun Pin, Sztuka wojny, Helion, Warszawa 2005.

9. Szacki Jerzy, Historia myśli socjologicznej, WN PWN, Warszawa 2002, s. 211-241.

10. Weber Max, Gospodarka i społeczeństwo, WN PWN, Warszawa 2002, s. 28-30.

11. Weber Max, Trzy czyste typy prawomocnego panowania, [w:] Elementy teorii socjologicznych, PWN, Warszawa 1975.

Efektem uczenia się jest znajomość pojęć i terminów najważniejszych teorii procesu konfliktowego i możliwości aplikacji tych teorii do diagnozowania, wieloczynnikowego wyjaśniania i rozwiązywania realnych konfliktów w skali mikro, mezzo i makro.

Efektem nauki jest dostrzeganie potrzeby stosowania integralnokulturowej analizy zdarzeń konfliktowych, która scala wiedzę wielu dyscyplin naukowych. Jest ona traktowana jako metoda dostarczająca wyczerpującego materiału diagnostycznego, który jest podstawą optymalnego, praktycznego działania interwencyjnego w konfliktach. Student jest przygotowany do działania w sytuacjach nietypowych i tworzenia nowych wzorców interwencji społecznej. Efektem nauki jest znajomość zestawu literatury podstawowej z zakresu nauk społecznych dotyczącej konfliktu jako zjawiska społecznego. Student potrafi też korzystać ze wskazówek dotyczących aktualnych kierunków prowadzonych badań nad konfliktami i odnaleźć bieżące źródła literaturowe.

Student umie poprawnie czytać i rozumieć profesjonalną literaturę w języku polskim i obcym poświęconą konfliktom.

Potrafi korzystać z metod i technik działania oraz teoretyzowania właściwego naukom społecznym. Wykazuje znajomość zjawisk i procesów społecznych w ogóle, a konfliktowych w szczególności. Umie stosować pozyskaną na wykładach wiedzę teoretyczną i nabyte umiejętności do praktycznego postępowania w konfliktach. Potrafi rozpoznawać i dogłębnie analizować istotne sprawy nowych konfliktów w ich wymiarze wieloczynnikowym i poszukiwać dla nich optymalnych rozwiązań. Wie jak klasyfikować, oceniać i interpretować wiedzę specjalistów dotyczącą konkretnego konfliktu i jak ją odnieść do postępowania w poszczególnych fazach działania interwencyjnego.

Student nabywa kompetencji personalnych i społecznych, dzięki którym krytycznie odnosi się do zasobów posiadanej wiedzy i ma świadomość konieczności jej poszerzania w przypadku powierzenia mu zadania kierowania zespołem badającym i rozwiązującym konflikt (literatura, materiały dokumentalne, źródła żywe i in.). Przy projektowaniu działań interwencyjnych i planowaniu rozwiązań konfliktu student uczy się przyjmowania postawy odpowiedzialności za wydarzenia społeczne o rozległych konsekwencjach. Potrafi sformułować raport zawierający wnioski z analizy konkretnego zdarzenia konfliktowego oraz polecić różnym działającym podmiotom społecznym rekomendacje dotyczące zakresu, formy i konsekwencji ich interwencji w dany proces konfliktowy.

Warunkiem zaliczenia (Zo) jest obecność na zajęciach oraz pozytywna ocena pisemnego zaliczenia (testu) zawierającego pytania odnoszące się do literatury i wykładów. Możliwe też jest zaliczenie przedmiotu na podstawie referatu na zadany, specjalistyczny temat (prezentacja). Referat musi być wygłoszony i złożony na piśmie. Ocenia się wiedzę teoretyczną studenta i umiejętność jej praktycznego zastosowania okazaną podczas prezentacji referatu zaliczającego (możliwa wersja prezentacji multimedialnej opartej w uzgodnionej literaturze i wybranych przykładach) lub podczas pisemnego sprawdzianu końcowego.