The problem of addiction - prevention programs

Przedmiot poświęcony charakterystyce oraz krytycznej analizie zjawiska uzależnień, a szczególnie zjawiska narkomanii, powiązanych z tym zjawiskiem problemów oraz modeli i metod ich społecznej i prawnej kontroli na poziomie międzynarodowym, krajowym i lokalnym. Zapoznaje studenta ze specjalistyczną terminologią stosowaną w celach naukowego opisu i wyjaśniania problemów narkomanii i narkotyków oraz konceptualizacji założeń modeli i strategii przeciwdziałania tym problemom. Kształci umiejętności w zakresie diagnozowania przyczyn, obrazu i konsekwencji zjawiska narkomanii, a także w zakresie opracowania i ewaluowania skutecznych i etycznych metod przeciwdziałania. Wprowadza studentów pracy socjalnej w zagadnienie nadużywania i uzależnienia od narkotyków, podejmuje kwestię roli i miejsca pomocy społecznej i pracy socjalnej w zintegrowanym systemie przeciwdziałania

Zjawisko używania narkotyków; podstawowe pojęcia analizy. Rodzaje substancji psychoaktywnych. Geneza, obraz i następstwa zjawiska używania substancji psychoaktywnych. Kontrola społeczna zjawiska; strategie ograniczana podaży, ograniczania popytu i ograniczania szkód. Programy przeciwdziałania narkomanii na szczeblu krajowym i lokalnym. Profilaktyka uzależnień i profilaktyka zagrożeń związanych z uzależnieniami; czynniki ryzyka i czynniki chroniące. Modele i podejścia teoretyczne w profilaktyce używania substancji psychoaktywnych. Budowanie strategii przeciwdziałania narkomanii na podstawie schematu toku postępowania celowościowego. Zasady konstruowania, realizacji i ewaluacji programów profilaktycznych. Zagadnienia ideologiczne, prawne, organizacyjne, finansowe, profesjonalne i etyczne systemu przeciwdziałania narkomanii. Standardy jakości, bariery i dylematy profilaktyki i innych form przeciwdziałania narkomanii. Ewolucja podejść terapeutycznych i współczesne tendencje w terapii osób uzależnionych. Ideologia zawodowa i system profesjonalnej pomocy osobom uzależnionym: profesjonaliści, instytucje i programy terapeutyczne. Udział pomocy społecznej i pracowników socjalnych w zintegrowanym systemie przeciwdziałania.

Szukalski, B. (2005) Narkotyki. kompendium wiedzy o środkach uzależniających, Warszawa, Instytut Psychiatrii i Neurologii;

Frieske, K. i Sobiech, R. (1987) Narkomania. Interpretacje problemu społecznego, Warszawa, IWZZ;

Gossop, M. (1993) Narkomania. Mity i rzeczywistość, Warszawa, PWN;

Podgórecki, A. (1970) Logika praktycznego działania, w: Podgórecki, A. (red.) Socjotechnika. Jak oddziaływać skutecznie?, Warszawa

Kwaśniewski, J. (red.) (2006) Badania problemów społecznych. 2, Warszawa, IPSiR UW;

Zamecka, J. (2011) Środki prawnokarne w przeciwdziałaniu problemom narkotykowym, w: Utrat-Milecki J. (red.) Prawo i ład społeczny. Integralnokulturowa analiza zagodnienia racjonalności. Artykuły i szkice, WUW;

Krajewski, K. (2001) Sens i bezsens prohibicji: prawo karne wobec narkotyków i narkomanii, Kraków, Kantor Wydawniczy „Zakamycze”;

Malinowska-Sempruch K. (red.) (2005) Niezamierzone konsekwencje: polityka narkotykowa a prawa człowieka, International Debate Education Association;

Świątkiewicz, G. (red.) (2002) Profilaktyka uzależnień w środowisku lokalnym, Warszawa, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii,

Ostaszewski Krzysztof (2003) Skuteczność profilaktyki używania substancji psychoaktywnych, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar;

Okulicz-Kozaryn, K. (2005) Przegląd badań dotyczących skutecznych strategii profilaktycznych raport w wersji zip. www.narkomania.gov.pl/raporty2003.htm

Szymańska, J. (2000) Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki, Warszawa, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej ministerstwa Edukacji Narodowej;

Zamecka, J. (1997), Profesjonalne koncepcje przeciwdziałania marginalizacji społecznej osób uzależnionych od narkotyków, w: Kwaśniewski, Jerzy /red./, Kontrola społeczna procesów marginalizacji, Warszawa, Wyd. INTERART;

Poprawa dostępu do leczenia dla osób z problemami związanymi z alkoholem i narkotykami. Projekt IATPAD (2009) Instytutu Psychiatrii i Neurologii, Warszawa;

Maj, J.C., Wodowski G. (red.) (2008) Szczypta naszej nadziei. Leczenie substytucyjne uzależnionych od opiatów w Krakowie, 2000-2007, Stowarzyszenie Życzliwa Dłoń, Kraków

Czasopisma naukowe:

„Alkoholizm i Narkomania” (www.ipin.edu.pl/ain ) Polskie Towarzystwo Psychiatryczne,

Instytut Psychiatrii i Neurologii;

„Remedium. Profilaktyka i promocja zdrowego stylu życia” (www.remedium-psychologia.pl)

miesięcznik, PARPA;

Monar na Bajzlu (www.mnb.krakow.pl ) pismo rozprowadzane w środowisku czynnych narkomanów. Strony internetowe:

Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii www.kbpn.gov.pl

Serwis Informacyjny „Narkomania" Krajowego Biura www.narkomania.gov.pl/archiw.htm

Stowarzyszenie MONAR www.monar.pl

Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii www.emcdda.eu.int

Po ukończeniu zajęć student:

Wiedza

1. Wyróżnia koncepcje naukowe odnoszące się do opisu i wyjaśniania zjawisk podaży i popytu na narkotyki oraz do zjawiska uzależnienia od narkotyków, a także polityki publicznej wobec tych zjawisk.

2. Rozpoznaje indywidualne i społeczne szkody powstałe w następstwie podaży i popytu na narkotyki.

3. Zna założenia, metody i środki działania współczesnych strategii rozwiązywania problemów narkotyków i narkomanii, a także mocne i słabe strony poszczególnych strategii i programów przeciwdziałania.

Umiejętności

4. Wykorzystuje przyswojoną wiedzę i terminologię naukową do opisu i wyjaśniania zjawisk nadużywania i uzależnienia od narkotyków oraz rozpoznawania barier i dylematów profilaktyki i innych form przeciwdziałania tym zjawiskom.

5. Konstruuje programy zapobiegawcze i naprawcze przy wykorzystaniu procedury toku postępowania celowościowego, z dbałością o ich walory merytoryczne i etyczne.

6. Wskazuje środki i metody pomocy i wsparcia osób doświadczających problemów z narkotykami odpowiednie do zidentyfikowanych potrzeb.

Kompetencje społeczne

7. Współdziała z innymi w celu efektywnego rozwiązania problemu dbając o wysoką jakość merytoryczną i etyczną programów przeciwdziałania problemom.

8. Przybiera profesjonalne i etyczne postawy wobec osób doświadczających problemów z narkotykami i aktywnie propaguje takie postawy.

Ocenie podlegają:

1. Aktywność na zajęciach, udział w dyskusji na temat szczegółowych zagadnień

2. Prezentacja wybranego tematu opracowanej w 2-3 osobowej grupie studentów

3. Samodzielne (lub w 2-3 osobowym zespole studentów) opracowanie projektu działania z zakresu ograniczania popytu/szkód, pomocy społecznej i wsparcia osób doświadczających problemów z narkotykami w środowisku lokalnym z zastosowaniem procedury toku postępowania celowościowego.