Antropologia kulturowa

obowiązkowe

Wiedza socjologiczna wsparta ogólną wiedzą humanistyczną oraz skłonność do dostrzeżenia różnorodności możliwych sposobów zaspokajania potrzeb człowieka składających się na kulturę.

Przedmiot „Antropologia kulturowa” jest wykładem skierowanym do Studentów kierunku praca socjalna w IPSiR UW. Jego celem jest zapoznanie Słuchaczy ze specyfiką tej dyscypliny, problemami przez nią badanymi, metodami badawczymi i zróżnicowanymi perspektywami teoretycznymi obecnymi w jej obrębie. Poruszane są także tematy nawiązujące do historii antropologii, choć odgrywają one rolę drugoplanową. Co istotne, zadaniem wykładu jest przedstawienie antropologii kulturowej jako przedmiotu, którego istotą nie są egzotyczne opowieści o obcych ludach, lecz narzędzia analizy wszelkich odmienności kulturowych dostrzegalnych w każdym, także polskim społeczeństwie.

Przedmiot „Antropologia kulturowa” jest wykładem skierowanym do Studentów kierunku praca socjalna w IPSiR UW. Jego celem jest zapoznanie Słuchaczy ze specyfiką tej dyscypliny, problemami przez nią badanymi, metodami badawczymi i zróżnicowanymi perspektywami teoretycznymi obecnymi w jej obrębie. Poruszane są także tematy nawiązujące do historii antropologii, choć odgrywają one rolę drugoplanową. Co istotne, zadaniem wykładu jest przedstawienie antropologii kulturowej jako przedmiotu, którego istota nie są egzotyczne opowieści o obcych ludach, lecz narzędzia analizy wszelkich odmienności kulturowych dostrzegalnych w każdym, także polskim społeczeństwie.

Cykl wykładów podzielony jest na pięć zasadniczych grup tematów:

1. Antropologia jako nauka. Filozoficzne założenia antropologii; społeczne czynniki wpływające na jej powstanie; epoka, w której antropologia powstała, cele prac antropologicznych i ich ewolucja; kultura i jej definicje; specyfika metodologiczna antropologii

2. Powstanie i najwcześniejsza historia kultury. Paleolit jako epoka powstania zróżnicowania kulturowego; specyfika kultury paleolitycznej; rewolucja neolityczna; neolit jako moment narodzin współczesnych form życia społecznego

3. Ekonomiczny wymiar kultury. Rodzaje gospodarki pierwotnej: niewyspecjalizowane myślistwo i zbieractwo, wyspecjalizowane myślistwo i zbieractwo, niewyspecjalizowane rolnictwo, wyspecjalizowanie rolnictwo, pasterstwo; zależność między środowiskiem naturalnym, kulturą i gospodarką; formy dystrybucji i konsumpcji dóbr materialnych.

4. Struktura społeczna jako przedmiot zainteresowania antropologii kulturowej. Struktury hierarchiczne i niehierarchiczne, status i ranga jako formy określenia miejsca ludzi w strukturze społecznej; system kastowy; system niewolniczy; przednowoczesne formy władzy politycznej: struktury segmentarne, wodzostwo, monarchia; społeczne znaczenie wieku; płeć jako czynnik istotny kulturowo; formy związków rodzinnych; etniczność

System wyobrażeń o świecie. Myślenie prelogiczne i logiczne; myślenie mityczne; dyskusje i kontrowersje związane z tezą o ogólnoludzkiej wspólnocie myślenia; podziały na sacrum i profanum; rytuały i ich istota; kultury a postawy wobec sytuacji liminalnych (narodziny, śmierć); magia i religia; symboliczna czystość i nieczystość; kulturowy kontekst używania substancji odurzających.

Literatura podstawowa:

- Alan Barnard Antropologia PIW, Warszawa 2006

- Chris Hann Antropologia społeczna WUJ, Kraków 2008

- Ewa Nowicka Świat Człowieka – świat kultury. Wydanie nowe PWN, Warszawa 2007

- Jack David Eller Antropologia kulturowa. Globalne siły, lokalne światy WUJ, Kraków2012

Literatura uzupełniająca:

- Marian Kempny, Ewa Nowicka (red.) Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej PWN, Warszawa 2003

- Marian Kempny, Ewa Nowicka Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje PWN, Warszawa 2004

- Ewa Nowicka, Małgorzata Głowacka – Grajper (red.) Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii PWN, Warszawa 2007

- Linda Stone Pokrewieństwo i płeć kulturowa WUJ, Kraków 2012

- Włodzimierz Derczyński, Aleksandra Jasińska – Kania, Jerzy Szacki (red.) Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej PWN, Warszawa 1975

Student, który ukończy omawiany kurs osiąga:

- w zakresie wiedzy:

znajomość głównych obszarów zainteresowania antropologii, jej przemian oraz współczesnych obszarów badawczych. Student będzie także znać sposoby tworzenia analiz antropologicznych i teoretycznych sposobów łączenia obserwowanych faktów. Nabędzie także wiedzę na temat innych niż europejskie i zachodnie sposobów organizacji życia społecznego, instytucji, systemów wierzeń i wyobrażeń o świecie, rodzajów więzi społecznych i sposobów funkcjonowania człowieka w społeczeństwie.

- w zakresie umiejętności:

zdolność analizy zjawisk kulturowych wychodzących poza zakres stereotypowej wiedzy potocznej, umiejętność dostrzegania związków między poszczególnymi obszarami kultury, potrafi przełożyć aparat pojęciowy antropologii na zjawiska doświadczane przezeń na co dzień i dostrzec analogie między nimi a studiami przypadków poznanymi w trakcie wykładu.

- w zakresie uczuć i postaw:

większe uwrażliwienie na zróżnicowanie kulturowe, otwartość na inne punkty widzenia, skłonność do poszukiwania kompromisów między nimi, intelektualną elastyczność w kontaktach z osobami reprezentującymi inne kultury, większą świadomość kultury własnej i jej wartości

Ocena aktywności na zajęciach, ocena obecności na zajęciach, ocena wiedzy studenta rozpoznanej w trakcie egzaminu ustnego