Contemporary Social Philosophy

Zajęcia będą dotyczyć najistotniejszych koncepcji tzw. francuskiego poststrukturalizmu lat 60. i 70. oraz jego implikacji w obszarze filozofii społecznej i politycznej końca XX i początku XXI stulecia. Poststrukturalizm wydaje się wciąż najbardziej płodnym z nurtów filozoficznych, które dały początek rozmaitym teoriom dotyczącym przemian współczesnego świata społecznego. Wielość nurtów i teorii należących do tego obszaru we Francji zaowocowała jeszcze większą różnorodnością koncepcji odnoszących się do pojęć i rozwiązań teoretycznych wypracowanych przez poststrukturalistów. Omawiane będą kwestie podstaw jedności społecznej, w tej postaci, w jakiej ujmowane są one w poszczególnych koncepcjach. Wydobyte zostaną podstawowe różnice między poszczególnymi koncepcjami oraz przedstawione spory, jakie były i są toczone między ich poszczególnymi przedstawicielami. Uwzględnione zostaną ścisłe związki współczesnej filozofii społecznej z takimi dyscyplinami jak psychoanaliza, prawo, polityka.

Zajęcia mają za zadanie zapoznanie studentów z najistotniejszymi

koncepcjami z zakresu filozofii społecznej i politycznej francuskiego

poststrukturalizmu i współczesnych teorii nim inspirowanych. Zasadniczy

nacisk zostanie jednak położony na ukazanie szeregu składających się na

współczesną tradycję tej dyscypliny koncepcji i nurtów XX-wiecznych.

Podjęta zostanie problematyka dotycząca pytania o podstawy jedności

społecznej, władzy, języka, prawa itd. Wskazane zostaną różnice między

poszczególnymi koncepcjami. Jedne z nich bowiem kładą nacisk na element

antagonizmu, walki, inne z kolei podkreślają pierwiastek konsensualny.

Celem wykładów będzie również wykazanie, że najnowsze koncepcje

filozofii społecznej począwszy od lat 60. minionego stulecia wskazują na

głębokie przeobrażenia całej sfery społecznej (powstanie społeczeństw

konsumpcyjnych, nowa rola mass-mediów, globalizacja, emancypacja kobiet,

powstanie nowych ruchów społecznych itd.). Ukazane zostaną również silne

związki tych koncepcji z takimi nurtami jak psychoanaliza, prawo,

polityka itd.

Zajęcia mają dać studentom wstępną orientację w złożonej problematyce

współczesnej filozofii społecznej i politycznej, ścisłym związkom, jakie

łączą jej współczesną krytyczną wersję z rozważaniami francuskich

myślicieli wywodzących się z kręgu poststrukturalistycznego oraz wskazać

na ich znaczenie dla współczesnej myśli społecznej.

1. Wstęp: strukturalizm i filozofia

2. Jacques Lacan – podmiot, mowa i symboliczne

J. Lacan, Funkcja i pole mówienia i mowy w psychoanalizie, I i II.

R: A. Leder, Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej.

3. Louis Althusser – ideologie i aparaty

L. Althusser, Ideologie i aparaty ideologiczne państwa, http://www.filozofia.uw.edu.pl/skfm/publikacje/althusser05.pdf

R: M. Foucault, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, Cz. III: Dyscyplina.

4. Michel Foucault – władza/wiedza i biopolityczne urządzenie państwa

M. Foucault, Wola wiedzy, roz. Prawo życia i władza nad śmiercią, w: M. Foucault, Historia seksualności.

M. Foucault, Bezpieczeństwo, terytorium, populacja. Wykłady w College de France 1977-1978, Wykład z 25 stycznia 1978.

R: A. Szarecki, Kapitalizm somatyczny. Ciało i władza w kulturze korporacyjnej, roz. 2: Formy kontroli nad ciałem i pracą, roz. 5: Kulturalizacja ciała pracującego.

5. Gilles Deleuze i Felix Guattari – nomadologia i mniejszościowość

G. Deleuze, F. Guattari, Tysiąc plateau. Kapitalizm i schizofrenia t. 2, roz. Wprowadzenie: Kłącze i 1227 – Traktat o nomadologii: maszyna wojenna (fragmenty).

R: K. Pobłocki, Kapitalizm. Historia krótkiego trwania, roz. 15: Społeczeństwo kontra państwo.

6. Jacques Derrida – nawiedzona ontologia

J. Derrida, Widma Marksa. Stan długu, praca żałoby i Nowa Międzynarodówka, roz. Zużycie (obraz świata bez wieku).

R: A. Marzec, Widmoontologia. Teoria filozoficzna i praktyka artystyczna ponowoczesności, s. 126-178, 250-286.

7. Slavoj Zizek – psychoanaliza polityczna

S. Zizek, Wzniosły obiekt ideologii, cz. 1.

R: P. Witkowski, Chwała supermanom. Ideologia a popkultura, roz. 2: Sturm und Drang kapitalizmu – polska transformacja ustrojowa w serialach obyczajowych lat 90.

8. Jean-Luc Nancy – wspólnota i śmierć

J.-L. Nancy, Rozdzielona wspólnota, w: J.-L. Nancy, Rozdzielona wspólnota.

R: G. Agamben, Wspólnota, która nadchodzi.

9. Giorgio Agamben – suwerenna władza i nagie zycie

G. Agamben, Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, Wprowadzenie, I. 1, II. 3, III. 1-2, 6-7, Próg.

R: G. Agamben, Stan wyjątkowy, fragmenty – tutaj może jeszcze nastąpić zmiana.

10. Jacques Ranciere – lud i demokracja

J. Ranciere, Dziesięć tez o polityce, w: J. Ranciere, Na brzegach politycznego.

R: W. Marzec, Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne, roz. Proletariacka sfera publiczna.

11. Chantal Mouffe – agoniczne, polityczne, publiczne

Ch. Mouffe, Polityczność. Przewodnik Krytyki Politycznej (fragment).

R: Ch. Mouffe, Agonistyczne przestrzenie publiczne i polityka demokratyczna,

http://recyklingidei.pl/mouffe-agonistyczne-przestrzenie-publiczne-polityka-demokratyczna

K. Wodiczko, Publiczność wewnętrzna, „Czas Kultury” 2016, nr 3.

12. Michael Hardt i Antonio Negri – wielość i dobra wspólne

M. Hardt, A. Negri, Rzecz-pospolita. Poza własność prywatną i dobro publiczne, Wstęp, I. 1, 3, III. 3, IV. 3.

R: J. Sowa, Inna Rzeczpospolita jest możliwa! Widma przeszłości, wizje przyszłości.

13. Judith Butler – performatywna teoria polityki

J. Butler, Walczące słowa, Zapiski o performatywnej teorii zgromadzeń.

14. Haraway i Latour – transhumanizm i ekologia polityczna

D. Haraway, Manifest gatunków stowarzyszonych, w: Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, red. A. Gajewska.

B. Latour, Czy nie-ludzie zostaną zbawieni? Argument eko-teologiczny, w: Ekologia. Przewodnik Krytyki Politycznej.

Studenci powinni uzyskać:

- wiedzę na temat rożnych nurtów składających się na tradycję filozofii

społecznej i politycznej II połowy XX wieku skupionej wokół tzw.

poststrukturalizmu i bazujących na nim w koncepcjach filozoficznych

początków wieku XXI.

- zapoznają się z podstawowymi pojęciami tych dyscyplin.

- zdobędą orientację w ogromnym zróżnicowaniu koncepcji składających się

na współczesna tradycję filozofii społecznej i politycznej,

- zapoznają się z różnymi typami dyskursów, jakie pojawiły się w tej

tradycji.

Udział w zajęciach, praca końcowa oraz referat.