Contemporary anthropological theories II

Problematyka wykładu obejmuje przegląd współczesnych koncepcji teoretycznych i najważniejszych pojęć teoretycznych z zakresu antropologii oraz nauk pokrewnych (w miarę potrzeby z wycieczkami na tereny innych dyscyplin, takich jak np. socjologia czy językoznawstwo, filozofia, itp.), które próbują ujmować teoretycznie przede wszystkim procesy kulturowe związane z modernizacją, globalizacją, glokalizacją, technologicznymi wymiarami zjawisk kultury współczesnej, w tym nowych mediów i inne zjawiska charakterystyczne dla współczesnej rzeczywistości kulturalnej.

Tematyka wykładu obejmuje zagadnienia: przełomu postmodernistycznego, charakterystykę postmodernizmu, krytyczną analizę postmodernistycznej krytyki kultury i podejścia do rozumienia nauki, w szczególności antropologii. Następnie przegląd najważniejszych konceptualizacji teoretycznych współczesnej kultury, związanych z globalizacją i glokalizacją, znaczeniem kultur lokalnych, nowych technologii i nowych zjawisk społecznych. Postaramy się też przedstawić nowe przedmioty zainteresowania antropologii, ze szczególnym uwzględnieniem zakresu merytorycznego antropologii współczesności. Podczas wykładu szczególny nacisk jest kładziony na ujęcia inter- i transdyscyplinarne.

Uwaga1.Oznaczenia literatury O – obowiązkowe; U – uzupełniające.

Uwaga 2. Literatura jest ułożona w kolejności tematów wykładu.

O

B. Fatyga, Dzicy z naszej ulicy. Antropologia kultury młodzieżowej, Warszawa: ISNS UW, 1999, ss. 17-49.

J. Barański, Etnologia i okolice. Eseje Antyperyferyjne, Kraków: Wyd. UJ, 2010, ss.43-67.

U

W. Kuligowski, Defamiliaryzatorzy. Źródła i zróżnicowanie antropologii współczesności, Poznań: Wyd. Naukowe UAM, 2016, ss.7-25.

O

M. Buchowski, M. Kempny, Czy istnieje antropologia postmodernistyczna?, (w:) M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Warszawa 1999, ss. 9-28.

J. Clifford, Praktyki przestrzenne: badania terenowe, podróże i praktyki dyscyplinujące w antropologii, (w:) E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, Warszawa 2004, ss. 139-79.

U

P. Rabinow, Wyobrażenia są faktami społecznymi: modernizm i postmodernizm w antropologii, [w:] R. Nycz (red.), [w:] M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Warszawa 1999, ss. 88-122.

J. Clifford, O etnograficznej autokreacji: Conrad i Malinowski, [w:] R. Nycz (red.), Postmodernizm: antologia przekładów, Kraków 1996, ss. 214-36.

O

P. Feuerabend, Przeciw metodzie, Wrocław: Wyd. Siedmioróg, 1996, główne tezy;

J-F. Lyotard, Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, Warszawa: Wyd. Fundacja Aletheia, 1997.

O

C. Geertz, Opis gęsty – w stronę interpretatywnej teorii kultury, (w:) E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, Warszawa 2003, ss. 35-58.

U

C. Geertz, Głęboka gra. Uwagi o walkach kogutów na Bali, (w:) tenże, Interpretacja kultur. Wybrane eseje, Kraków 2005, ss. 461-510.

C. Geertz, Religia jako system kulturowy, (w:) tenże, Interpretacja kultur. Wybrane eseje, Kraków 2005, ss. 109-47.

O

A. Appadurai, Nowoczesność bez granic, Kraków 1996, ss. v-xxviii; 43-73;75-100.

U. Hannerz, Skreolizowany świat, (w:) M. Kempny, E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Kontynuacje, Warszawa 2004, ss. 284-98.

Hasła z Wieloźródłowego Słownika kultury www.ozkultura.pl

U

U. Hannerz, Powrót Kokoschki czyli społeczna organizacja kreolizacji, (w:) tenże, Powiązania transnarodowe . Kultura, ludzie, miejsca, Kraków 2006, ss. 101-19.

O

M. Mafessoli, Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych, Warszawa: wyd. PWN, 2008, ss. 20-61;116-157.

O

S. Tyler, Wprowadzenie do metod antropologii kognitywnej, (w:) M. Buchowski, W. Burszta (red.), Amerykańska antropologia kognitywna, Warszawa 1993, ss. 25-52.

U

O. Werner, Wiedza ludowa niekoniecznie rozmyta, (w:) M. Buchowski, W. Burszta (red.), Amerykańska antropologia kognitywna, Warszawa 1993, ss. 138-58.

O

Hasło „dyskurs” z Wieloźródłowego Słownika kultury www.ozkultura.pl

M. Czyżewski, Elementy i całości. O niektórych dylematach analizy dyskursu, (w:) A.Horolets (red.), Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii, Toruń: Wyd. Adam Marszałek, 2008.

M. Czyżewski, Teorie dyskursu, dyskursy teorii http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/4484/Czyzewski%202013%20Teorie%20dyskursu%20i%20dyskursy%20teorii_opublikowane.pdf?sequence=1&isAllowed=y

U

A. Duszak, G.Kowalski, Systemowo-funkcjonalna analiza dyskursu, Kraków: Universitas, 2013.

O

B. Fatyga, R. Michalski (red.), Kultura ludowa. Teorie. Praktyki. Polityki, Warszawa: ISNS UW, 2014, część druga książki

http://ozkultura.pl/files/kultura_ludowa.pdf

U

Wojciech Burszta, Od folkloru lokalnego do postfolkloryzmu „narodowego”, [w:] tenże, Od mowy magicznej do szumów popkultury, Warszawa 2009, s. 57-77.

Waldemar Kuligowski, Antropologia współczesności. Wiele światów, jedno miejsce, Kraków, 2007, ss. 37-74.

O

E. Hobsbawm, Wynajdywanie tradycji, (w:) E. Hobsbawm, T. Ranger (red.), Tradycja wynaleziona, Kraków Wyd. UJ, 2008, ss. 9-23.

U

H. Trevor-Roper, Góralska tradycja Szkocji, (w:) E. Hobsbawm, T. Ranger (red.), Tradycja wynaleziona, Kraków 2008, s. 25-51.

A. Hanson, Kreowanie Maorysa: wynalazek kultury i jego logika, (w:) M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Warszawa 1999, s. 183-201.

O

M. Augé, Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, Warszawa 2010 (całość).

J. Baudrillard, Symulakry i symulacja, Wyd. Sic!, 2005.

Hasła „przestrzeń” i pochodne w WSK www.ozkultura.pl

U

R. Sulima, Między rajem a śmietnikiem. Smutek warzywnych ogródków, [w:] tenże, Antropologia codzienności, Kraków 2000, ss. 13-36.

U. Hannerz, Odkrywanie miasta. Antropologia obszarów miejskich, Kraków 2006, ss. 193-233.

T. Boellstorff, Dojrzewanie w Second Life. Antropologia człowieka wirtualnego , Kraków 2012, rozdz. 1: „Przedmiot i zakres niniejszych badań”, s. 17-53; rozdz. 9: „Wirtualność”, s. 304-19.

(U:) P. Escobar, Welcome to Cyberia. Notes on the Anthropology of Cyberculture, http://anthro.vancouver.wsu.edu/media/Course_files/anth-490-edward-h-hagen/escobar-et-al-1994-welcome-to-cyberia-notes-on-the-anthropology-of-cyberculture.pdf

O

H. L. Moore, Płeć kulturowa i status – wyjaśnienie sytuacji kobiet, (w:) M. Kempny, E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, Warszawa 2003, ss. 309-339.

Ewa Rewers, Subwersyjny podmiot w ruchu, Warszawa: NCK, 2010, https://www.nck.pl/wydawnictwo/kulturawspolczesna/archiwum/kw_no_99179,v,spis_tresci#

U

S. B. Ortner, Czy kobieta ma się tak do mężczyzny, jak natura do kultury?, (w:) T. Hołówka (red.), Nikt nie rodzi się kobietą, Warszawa 1982, ss. 112-40.

M. Mead, Płeć i charakter, w: T. Hołówka (red.), Nikt nie rodzi się kobietą, Warszawa 1982, ss. 112-41.

O

B. Latour. Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, Kraków, Wyd. Universitas 2010, dowolny rozdział.

B. Latour, Przedmioty także posiadają sprawczość, (w:) Ewa Domańska (red.), Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010.

U

M. Krajewski, Style życia przedmiotów. Zarys koncepcji, (w:) A. Jawłowska, W. Pawlik, B. Fatyga (red.), Style życia, wartości, obyczaje. Stare tematy, nowe spojrzenia, Warszawa 2012. http://www.academia.edu/1978603/Style_%C5%BCycia_przedmiot%C3%B3w._Zarys_koncepcji

O

Mapa mentalna przygotowana przez prowadzących zajęcia po analizie kursów z teorii antropologicznych na czołowych uczelniach świata i Polski.

Uczestnicy zajęć powinni:

- uzyskać podstawową wiedzę o stanie myślenia teoretycznego w antropologii współczesnej,

- potrafić posługiwać się teoriami i pojęciami do samodzielnej interpretacji zjawisk kulturowych,

- potrafić łączyć zagadnienia teoretyczne z metodologiami nauk o kulturze,

- potrafić dostrzec możliwości stosowania teorii we własnej praktyce badawczej i w zastosowaniach praktycznych.

Zaliczenie wykładu odbywa się jako egzamin ustny. Podczas egzaminu oceniane są: wiedza zawarta w materiale wykładowym i w lekturach obowiązkowych; umiejętność krytycznej analizy poznanych pojęć i teorii, umiejętność ich zastosowania do analizy zjawisk kultury współczesnej. Dodatkowymi atutami są: twórcze podejście do poznanych treści oraz poprawna polszczyzna.

Do tego przedmiotu nie są przewidziane praktyki zawodowe (są one w programie specjalizacji). Istnieje możliwość współpracy z naszym zespołem przy tworzeniu Wieloźródłowego Słownika Kultury oraz w realizowanych przez zespoły Katedry Metod Badania Kultury i Fundacji Obserwatorium Żywej Kultury - Sieć Badawcza projektach badawczych, co pozwala sprawdzić zastosowania nabytej wiedzy w praktyce.