Ethical problems of sociological profession

Celem konwersatorium jest zapoznanie studentów ze standardami etyki zawodu socjologa, a także problemami, jakie socjolog napotyka w swojej pracy.

W trakcie konwersatorium uczestnicy i uczestniczki zapoznają się z przykładami konkretnych sytuacji, w których socjolog staje przed pytanie: jak się powinien zachować, by postąpić zgodnie ze standardami etyki swego zawodu. W trakcie konwersatorium dyskutowane będą ponadto takie problemy jak: zalety i wady nadawania standardom etyki zawodowej formy kodeksów oficjalnie obowiązujących; problemy związane z trybem ustanawiania i nadawania mocy obowiązującej takim kodeksom; problem relacji pomiędzy kodeksami etyki zawodowej, a normami prawa państwowego, które dotyczą wykonywania zawodu; problem egzekwowania przestrzegania norm etyki zawodowej przez przedstawicieli zawodu, a w tym kontekście znaczenie takich instytucji jak sądy koleżeńskie, komisje etyczne i instytucje wymiaru sprawiedliwości. Problem szczegółowości kodeksu etycznego (wady i zalety kodeksów zwierających liczne normy szczegółowe i kodeksów poprzestających na normach ogólnych); problem relacji pomiędzy autonomią moralną jednostki a wymogami narzucanymi przedstawicielowi zawodu przez obowiązujące go formalnie zasady postępowania reprezentowane przez kodeksy etyki zawodowej; problem kształtowania się etosów etyki zawodowej i rola różnych czynników, które odgrywają rolę w tym procesie; znaczenie autorytetów środowiskowych i wzorów osobowych jako czynników wpływających na poziom etyki zawodowej reprezentowanej przez przedstawicieli określonych zawodów, a w tym kontekście rola owych autorytetów i wzorów osobowych w środowisku zawodowym socjologów; czynniki, od których zależy przestrzeganie norm etyki zawodowej przez osoby wykonujące dany zawodów, ze szczególnym uwzględnieniem zawodu socjologa; zagadnienie zróżnicowania ról społecznych związanych z zawodem socjologa: socjolog badacz, socjolog nauczyciel akademicki, socjolog ekspert/ka; etyczne problemy wynikające z interferencji różnych ról zawodowych pełnionych przez jednostkę.

Zagadnienia szczegółowe podejmowane w trakcie zajęć:

1. Różne podejścia etyczne w etyce zawodowej.

2. Konteksty powstania kodeksów etycznych i komisji etycznych.

3. Kodeks etyki socjologa - za i przeciw. Kodeks etyki socjologa PTS (2012)

4. Problemy związane z uzyskaniem świadomej zgody na udział w badaniu.

5. Problemy związane z uzyskaniem dobrowolnej zgody na udział w badaniu.

6. Etyka a badania niejawne.

7. Zaufanie i uczciwość w relacji badacz/ka - uczestnicy badań.

8. Pytania drażliwe a ochrona prywatności.

9. Poufność i złamanie poufności.

10. Przeciwdziałanie wykorzystaniu uczestników badań.

11. Anonimowość i anonimizowanie danych.

12. Kwestie etyczne w badaniach online.

13. Manipulacja sondażami.

14. Ściąganie i plagiatowanie.

Zakres problematyki konwersatorium może ulegać modyfikacji nawet w trakcie jego realizowania, np. pod wpływem pojawienia się istotnych wydarzeń lub publikacji, których nie można przewidzieć z góry.

Uczestnicy zajęć:

- Znają literaturę omawiającą zagadnienia, która ułatwia interpretację znaczenia etyki zawodowej jako czynnika wpływającego na jakość wypełniania roli społecznej socjologa;

- potrafią określić różnice pomiędzy tzw. etyką ogólną, a etykami zawodowymi i odpowiedzieć na pytanie, czy na gruncie zasad etyki ogólnej można rozstrzygać problemy powstające w związku z pełnieniem roli zawodowej;

- potrafią zinterpretować kontrowersje towarzyszące kodyfikowaniu zasad etyki zawodowej;

- znają procesy wpływające na kształtowanie się etosu zawodu socjologa, w tym okoliczności historyczne istotne z punktu widzenia tego procesu;

- potrafią rozróżniać i definiować różne role społeczne pełnione przez socjologów;

- znają poglądy tych autorów, którzy analizują problem relacji pomiędzy postulatem autonomii moralnej a koniecznością stosowania się przedstawicieli zawodu do obowiązujących ich norm i kodeksów etyki zawodowej;

- potrafią wykazać, że żaden kodeks etyki zawodowej nie jest tak wyczerpujący by był w stanie przewidzieć wszystkich sytuacji, w których może znaleźć się przedstawiciel danego zawodu i potrafią wskazać inne pomocne w takich przypadkach „busole postępowania”, zwłaszcza tzw. sumienie zawodowe i główne wartości reprezentowane przez etos zawodu;

- potrafią określić różnice pomiędzy tzw. etyką ogólną, a szczegółowymi etykami zawodowymi i odpowiedzieć na pytanie, w jakich przypadkach na gruncie zasad etyki ogólnej można rozstrzygać problemy powstające w związku z pełnieniem roli zawodowej.

- znają Kodeks etyki socjologa PTS (2012)

- znaja podstawowe problemy w pracy socjologa i potrafią skutecznie poszukiwać ich rozwiązań

- potrafią wskazać standardy etyczne prowadzenia badań socjologicznych.

Obecność: student/ka może opuścić dwa zajęcia w ciągu semestru. Każdą nieobecność powyżej dwóch należy odrobić. Odrabianie nieobecności odbywa się ustnie lub pisemnie na podstawie tekstów obowiązkowych i dodatkowych. Obecność na zajęciach jest podstawą dopuszczenia do egzaminu.

Aktywność na zajęciach: aktywność polega na udziale w dyskusji i wykonywaniu zadań w grupach. Aktywność jest punktowana. Zgromadzenie liczby punktów wystarczającej na otrzymanie oceny od 4,0 do 5,0 zwalnia z egzaminu.

Egzamin ustny: student/ka losuje pytanie z puli pytań. Podstawą egzaminu są teksty omawiane na zajęciach oraz zadania.