History of Social Thought

Zajęcia mają zapoznać studentów z rozwojem problematyki, które wraz z instytucjonalizacją socjologii jako odrębnej dziedziny nauki stały się przedmiotem jej badań. Tematyka, która będzie rozpatrywana na zajęciach obejmuje ponad dwadzieścia wieków od Oświecenia starożytnego do Oświecenia nowożytnego. Wszystkie problemy omawiane w czasie zajęć są obecne we współczesnej socjologii, a wszystkie dzieła, które będą dyskutowane podczas proseminariów należą do klasyki myśli społecznej, czy nazywając inaczej filozofii społecznej. Ich autorami są najwybitniejsi myśliciele od starożytności (Sokrates, Platon, Arystoteles i św. Augustyn), poprzez średniowiecze (św. Tomasz), odrodzenie (Machiavelli, Morus), myśl nowożytną (Hobbes, Locke, Vico) i oświeceniową (Mandeville, Montesquie i Rousseau).

Zajęcia są prowadzone w formie wykładów i ćwiczeń. Wykład ma pokazać szersze tło społeczne i polityczne, które w pewien sposób warunkowały rozwój teorii społecznych. Do programu zajęć wybrano klasyczne teorie społeczne od starożytności, aż do problematyki oświeceniowej. Tematyka została uporządkowana historycznie. Zarówno wykład jak i ćwiczenia mają nauczyć analizy tekstów z zakresu filozofii społecznej z różnych wieków, pokazać studentom, jak rozwijały się poszczególne tematy z zakresu socjologii, na jakie zjawiska w funkcjonowaniu problemów społecznych zwracano uwagę i jak proponowano je rozwiązać.

Podręcznik:

Jerzy Szacki, Historia myśli socjologicznej, WN PWN, Warszawa 2002.

Lektury obowiązkowe:

Platon, Państwo. Przeł. Władysław Witwicki, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2003.

Księga trzecia [fragment], s. 110-116.

Księga czwarta, s. 117-148.

Księga piąta, s. 149-186.

Księga ósma, s. 251-280.

Księga dziewiąta [fragment], s. 281-286.

Arystoteles, Polityka z dodaniem pseudo-arystotelesowskiej ekonomiki. Przeł. Ludwik Piotrowicz. WN PWN, Warszawa 2003.

Księga I, rozdz. I, II, s. 3-11.

Księga III, rozdz. I, II, II, IV, V, s. 53-66.

Księga IV, rozdz. I, II, III, s. 83-90; rozdz. IX, s. 98-100.

Księga VIII, rozdz. I, II, s. 190-192.

Św. Augustyn, Państwo Boże. Przeł. ks. Władysław Kubicki, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2002.

Księga czternasta: Przyczyna grzechu leży w woli człowieka, s. 507-547.

Św. Tomasz z Akwinu, O władzy, w: tenże, Dzieła wybrane. Przeł. i oprac. Jacek Salij, DeAgostini, Altaya, Warszawa 2001 (całość).

N. Machiavelli, Książę. Przeł. Czesław Nanke, Wydawnictwo „Alfa”, Warszawa 1993 (całość).

T. More, Utopia. Przeł. Kazimierz Abgarowicz, Instytut Wydawniczy „Daimonion”, Lublin 1993.

Księga druga: Opowieść Rafała Hytlodeusza o najlepszym ustroju państwa podana przez Tomasza Morusa, s. 59-139.

T. Hobbes, Lewiatan, czy materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego. Przeł. Czesław Znamierowski, PWN, Warszawa 1954.

Rozdział XIII: O przyrodzonym stanie ludzkości, co się tyczy jej szczęścia i nieszczęścia, s. 107-112.

Rozdział XIV: O pierwszym i drugim prawie natury oraz o umowach, s. 113-126.

Rozdział XV: O innych prawach natury, s. 126-141.

Rozdział XVII: O przyczynach powstania państwa, jego powstaniu i definicji, s. 147-152.

Rozdział XVIII: O uprawnieniach suwerenów w państwie opartym na ustanowieniu, s. 152-163.

J. Locke, Dwa traktaty o rządzie. Przeł. Zbigniew Rau, WN PWN, Warszawa 1992.

Traktat drugi: Esej dotyczący prawdziwych początków, zakresu i celu rządu obywatelskiego, s. 163-255.

G. Vico, Nauka nowa. Przeł. Jan Jakubowicz, PWN, Warszawa 1966.

Księga czwarta: O cyklicznym biegu dziejów narodu, s. 473-552.

Księga piąta: O cyklicznym nawrocie spraw ludzkich i odrodzeniu narodów, s. 553-578.

B. Mandeville, Bajka o pszczołach. Przeł. Agnieszka Ginczanka, PWN, Warszawa 1957.

Rozdziały: Badania dotyczące pochodzenia cnoty moralnej; O naturze społeczności.

C.L. de Montesquieu, O duchu praw. Przeł. Tadeusz Boy-Żeleński, www.wolnelektury.pl

Część pierwsza:

Księga pierwsza: O prawach w ogólności, s. 5-8.

Księga druga: O prawach wypływających wprost z natury rządu, s. 9-13.

Księga trzecia: O zasadach trzech postaci rządu, s. 4-18.

Księga ósma: O skażeniu trzech postaci rządu, s. 60-67.

Część druga:

Księga jedenasta: O prawach tworzących wolność polityczną w jej związku z ustrojem państwa, s. 80-95.

Księga dwunasta: O prawach, które tworzą wolność polityczną w stosunku do jej obywatela, s. 96-106.

J.-J. Rousseau, Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi, w: tenże, Trzy rozprawy z filozofii społecznej. Przeł. Henryk Elzenberg, PWN, Warszawa 1956, s. 139-160, 168-209, 223-230.

Umowa społeczna. Przeł. Antoni Peretiatkowicz, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2002.

Księga pierwsza, s. 11-25.

Księga druga, rozdziały I-III, s. 26-30.

I. Kant, Pomysły do ujęcia historii powszechnej w aspekcie światowym, w: tenże, Przypuszczalny początek ludzkiej historii i inne pisma historiozoficzne. Przeł. Irena Krońska, Wydawnictwo Comer, Toruń 1995, s. 35-50.

E. Burke, Rozważania o rewolucji we Francji. Przeł. Dorota Lachowska, Wydawnictwo Znak, Kraków 1994, s. 27-29, 66-70, 71-80, 93-97, 102-105, 106-115, 171-173, 179-183, 185-186.

Lektury uzupełniające:

Condorcet, Antoine Nicolas, Szkic obrazu postępu ducha ludzkiego przez dzieje, tłu. E. Hartley, J. Strzelecki, PWN, Warszawa 1957.

Diderot, Wybór pism filozoficznych, tłum. J. Rogoziński, J. Hartwig, PIW, Warszawa 1953.

Hume, David, Badania dotyczące zasad moralności, tłum. M. Filipczuk, T. Tesznar, Wyd. Zielona Sowa, Kraków 2005.

Kautsky, Karol, Tomasz More i jego utopia, Książka i Wiedza, Warszawa 1950.

Kornatowski, Wiktor, Społeczno-polityczna myśl św. Augustyna, IW PAX, Warszawa 1965.

Machavelli, Niccolo, Historie florenckie, tłum. K. Estreicher, PWN, Warszawa-Kraków 1990.

De Montaigne, Michel, Próby, t. I-III, tłum. T. Żeleński (Boy), PIW, Warszawa 1957.

Popper, Karl, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. 1, „Urok Platona”, tłum. H. Krahelska, WN PWN, Warszawa 1993.

Sozański, Tadeusz, Społeczne i wspólne. Studium socjologiczno-filologiczne, Universitas, Kraków 2013.

Wolter, Prostaczek, tłum. T. Boy-Żeleński, Spółdzielnia Wydawnicza Książka i Wiedza, Warszawa 1951.

Student umie wyliczyć główne motywy myśli społecznej od starożytności do Oświecenia;

Student potrafi zaprezentować koncepcje filozoficzno-społeczne z okresu objętego kursem;

Student umie czytać i interpretować teksty z zakresu filozofii społecznej z różnych wieków ;

Student potrafi zanalizować interpretowane koncepcje;

Student potrafi użyć argumentów zawartych w historycznych koncepcjach do analizy problemów współczesnych.

WYKŁAD

Egzamin pisemny.

ĆWICZENIA

Ćwiczenia kończą się zaliczeniem na ocenę, na którą złożą się trzy oceny cząstkowe:

1) Średnia ocen za opracowania pisemne (40%).

2) Ocena za omówienie cytatu na zajęciach (20%)

3) Ocena za aktywność (40%).

OPRACOWANIA PISEMNE

Każde zajęcia będą podzielone na dwa bloki tematyczne związane z konkretnymi cytatami z omawianego tekstu. Zadaniem uczestników będzie opracowanie tych cytatów i udzielenie krótkiej pisemnej odpowiedzi na dotyczące ich pytania, podane razem z listą cytatów na początku semestru. Wydrukowane opracowania należy przynieść ze sobą na zajęcia, a po nich oddać prowadzącemu. Wszystkie opracowania zostaną ocenione i zwrócone po następnych zajęciach.

UWAGA: nie będą przyjmowane opracowania napisane ręcznie ani przesłane mailem.

OMÓWIENIE CYTATU NA ZAJĘCIACH

Podczas zajęć każdy z cytatów zostanie omówiony przez jedną osobę – w pierwszej kolejności ochotnika lub ochotniczkę. Omówienie zostanie ocenione, a ocena podana mailowo po zajęciach. W razie braku ochotników osoba omawiająca cytat zostanie wylosowana przez prowadzącego spośród osób, które nie zapisały się wcześniej na żadne z omówień.

Każdy z uczestników omówi cytat na zajęciach dokładnie raz. Jeśli z jakiegokolwiek powodu nie wystąpi w tej roli lub otrzyma za swoje wystąpienie ocenę niedostateczną, może ją poprawić, przedstawiając pracę pisemną na temat wyznaczony przez prowadzącego (ocena za nią zastąpi ocenę za omówienie i będzie stanowiła 20% oceny końcowej).

DYSKUSJA GRUPOWA

Po każdym z omówień cytatu pozostali uczestnicy będą mogli dopytać osobę omawiającą o kwestie, które okażą się nie do końca jasne, a potem przeprowadzimy dyskusję wychodzącą od zaproponowanych pytań. Ogólna aktywność każdego uczestnika ćwiczeń podczas części „dyskusyjnych” zostanie oceniona i ocena ta będzie stanowić 40% oceny końcowej.

PROGI OCEN

2,75 – 3,24 – dostateczny;

3,25 – 3,74 – dostateczny plus;

3,75 – 4,24 – dobry;

4,25 – 4,74 – dobry plus;

od 4,75 – bardzo dobry.

Żeby wyliczyć swoją ocenę na podstawie wyniku procentowego w Google Classroom, trzeba go podzielić przez 20.

NIEPRZYGOTOWANIE

Dwukrotnie w ciągu semestru można nie oddać przed zajęciami pisemnego opracowania cytatów. Trzecie nieprzygotowanie skutkuje niezaliczeniem ćwiczeń.

UWAGA: nieprzygotowań - w odróżnieniu od nieobecności - nie można nadrabiać!

NIEOBECNOŚCI I SPÓŹNIENIA

Podczas kursu można bez konsekwencji opuścić 2 zajęcia (bez względu na przyczynę – choroby poświadczone zwolnieniem i inne okoliczności losowe nie anulują nieobecności). Trzecia nieobecność musi zostać nadrobiona na dyżurze lub w innym terminie, w formie ustnego omówienia całego przerabianego tekstu. Czwarta nieobecność spowoduje konieczność napisania pracy pisemnej na temat uzgodniony z prowadzącym (niezależnie od ewentualnej pracy nadrabiającej omówienie cytatu). Pięć i więcej nieobecności uniemożliwi zaliczenie ćwiczeń.

Nieobecności można też nadrabiać przez udział w zajęciach drugiej grupy, o ile omawiany jest na nich ten sam tekst.

Spóźnienie na zajęcia od 15 do 30 minut będzie traktowane jako pół nieobecności, a powyżej 30 minut – jako nieobecność. Jedna połówka nie podwyższa liczby nieobecności, ale dwie już tak (czyli: dwie nieobecności i spóźnienie o 15-30 minut to nadal dwie nieobecności, ale dwie nieobecności i dwa spóźnienia o 15-30 minut to już trzy nieobecności).