Demographic processes

Wykład podejmuje zagadnienia z zakresy u demografii społecznej (socjologii ludności). W trakcie zajęć zostaną omówione kwestie zmian ludnościowych (w Polsce, Europie i na świecie), procesy adaptacji instytucji społecznych do przemian reżimów demograficznych w aspekcie teoretycznym (teorie rozwoju ludności) i praktycznym (działania z zakresu polityki ludnościowej).

Wykład kierowany jest do studentów I roku kierunków społecznych. W trakcie zajęć studenci będą mogli zapoznać się z koncepcjami rozwoju ludności (w ujęciu historycznym) oraz poznać współczesne zjawiska i procesy ludnościowe w Polsce, Europie i na świecie. Podjęte zostaną zagadnienia związane z możliwością kształtowania zjawisk i procesów ludnościowych przez instytucje państwa. Studenci poznają metody i techniki badania zjawisk i procesów ludnościowych oraz stosowane rozwiązania praktyczne z zakresu polityki ludnościowej. Na zajęciach przewidziano prelekcje gości (np. przedstawiciel mniejszości narodowej, ekspert w kwestiach starzenia się ludności, specjalista –badacz procesów formowania rodziny), które mają na celu pogłębić prowadzone analizy zjawisk i zobrazować ich przebieg. Wizyty gości pozwolą skonfrontować dotychczas przekazane informacje w dyskusjach z ekspertami.

Podręczniki podstawowe

M. Okólski, Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2004

J. Z. Holzer, Demografia, PWE, Warszawa 2003

Podręczniki uzupełniające

M. Okólski, Demografia zmiany społecznej, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2004

J. Balicki, E. Frątczak, Ch. B. Nam, Przemiany ludnościowe. Fakty-interpretacje-opinie, IP UKSW, Warszawa 2003, cz. I Mechanizmy przemian ludnościowych (s. 25-324)

M. Cieślak (red), Demografia. Metody analizy i prognozowania, PWN, Warszawa 1992

Literatura uzupełniająca do kolejnych zajęć:

1. J. Lipiec, Aksjologiczne podstawy procesów demograficznych, w: K. Slany, A. Małek, I. Szczepaniak-Wiecha (red.), Systemu wartości a procesy demograficzne, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków 2003, s. 15-24.

2. M. Okólski, Modernizacja społeczeństwa a przejście demograficzne, w: M. Okólski (red.), Teoria przejścia demograficznego, PWE, Warszawa 1990, s. 14-40

I. Kowalska, Zmiany stanu i struktury rodzin a przemiany procesów demograficznych w Polsce w latach 1988-2002, w: D. Graniewska, Sytuacja rodzin i polityka rodzinna w Polsce. Uwarunkowania demograficzna i społeczne, RRL i IPiSS, Warszawa 2004, s. 23-42

3-4. J. Witkowski, Statystyka społeczna – dokąd zmierzamy? http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/POZ_Statystyka_spoleczna-dokad_zmierzamy.pdf, wejście w dniu 02.10.2011

5-6. G. Simmel, Socjologia¸ wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 67-90.

7. G. Węcławowicz (red.), Geografia społeczna miast, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 77-115

M. S. Szczepański, Miasta realnego socjalizmu – miasta realnego kapitalizmu. Aktorzy pierwszoplanowi i epizodyczni, w: B. Jałowiecki, A. Majer, M. S. Szczepański (red.), Przemiany miasta. Wokół socjologii A. Wallisa, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2005, s. 235-251.

8-9. L. Dyczewski, Kulturowe aspekty wartości dziecka a urodzenia, w: K. Slany, A. Małek, I. Szczepaniak-Wiecha (red.), Systemu wartości a procesy demograficzne, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków 2003, s. 137-143.

K. Slany, I. Szczepaniak-wiecha, Bezdzietność – czy nowa wartość we współczesnym świecie?, w: K. Slany, A. Małek, I. Szczepaniak-Wiecha (red.), Systemu wartości a procesy demograficzne, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków 2003, s. 155-169.

10. M. Blaxter, Zdrowie, Wydawnictwo Sic!¸ s. 10-36

A. Ostrowska, Zróżnicowanie społeczne a zdrowie, IPiSS, Warszawa 2009, s. 7-11 i 69-75.

11. J. Halik, Starzenie się społeczeństw jako proces demograficzny i społeczny, w: J. Halik (red.), Starzy ludzie w Polsce. Społeczne i zdrowotne skutki starzenia się społeczeństwa, ISP, Warszawa 2002, s. 9-27

P. Szukalski, Przygotowanie Dos starości jako wyzwania jednostek i zbiorowości¸ w: P. Szukalski (red.), Przygotowanie do starości. Polacy wobec starzenia się, ISP, Warszawa 2009, s. 39-54.

12. K. Iglicka (red.), Powroty Polaków po 2004 roku. W pętli pułapki migracji¸ s. 28-33 i 110-136.

13. A. Appadurai¸ Strach przed mniejszościami. Esej o geografii gniewu¸ Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 55-88.

14. Prognoza dla Polski 2008-2035 r. - http://www.stat.gov.pl/gus/5840_8612_PLK_HTML.htm

15. J. Balicki, E. Frątczak, Ch. B. Nam, Przemiany ludnościowe. Fakty-interpretacje-opinie, IP UKSW, Warszawa 2003, s. 335-342

Materiały źródłowe:

Dane dostępne na stronie: www.stat.gov.pl

Raporty Rządowej Rady Ludnościowej, Roczniki Demograficzne, Roczniki Statystyczne

Raport z NSP 2002, GUS, Warszawa 2004

Materiały uzupełniające:

Seria publikacji I i II Kongresu Demograficznego w Polsce „Studia Demograficzne” (rocznik)

Uczestnicy zajęć:

1. Rozpoznają podstawowe zjawiska i procesy demograficzne

2. Definiują pojęcia z zakresu demografii społecznej

3. Klasyfikują zjawiska i procesy demograficzne

4. Potrafią wykorzystywać ujęcia teoretyczne w interpretowaniu zjawisk ludnościowych

5. Potrafią przedyskutować problemy rozwoju ludnościowego w Polsce, Europie i na świecie

6. Potrafią zastosować podstawowe narzędzia analizy demograficzne

7. Potrafią wyjaśnić przyczyny i wskazać konsekwencje zachodzących zjawisk ludnościowych

8. Potrafią argumentować skuteczność określonych rozwiązań z zakresu polityki ludnościowej

9. Potrafi poszukiwać danych w celu zaktualizowania zdobytych informacji i przystosować ją do zadań społecznych

10. Potrafi pracować zespołowo

Egzamin pisemny (część testowa i cześć problemowa)