Gender in Cultural Anthropology

Przedmiot łączy społeczną i humanistyczną perspektywę płci w studiach antropologiczno-kulturowych. Główny nacisk kładziony jest na zróżnicowane role (przede wszystkim) kobiet oraz specyficzne, dedykowane im obszary w odmiennych kulturach - zarówno tradycyjnych, jak i w kulturach współczesnych. Całość analizowana jest na tle swoistego antropologicznego naukoznawstwa, czyli w zderzeniu klasycznych badań antropologii kulturowej i perspektywy antropologii feministycznej, z naciskiem na szukanie powiązań między nimi.

Kurs ma na celu poszerzenie wielopłaszczyznowej wiedzy dotyczącej płci w kulturze i antropologii kulturowej.

Główny obszar zainteresowania położony jest na kulturowych konstrukcjach kobiecości i ich złożonych uwarunkowaniach. Studia tych zagadnień realizowane są na przykładach odmiennych ról kobiet w różnych kulturach tradycyjnych i współczesnych. Dobór zróżnicowanych przykładów umożliwia dokonywanie porównań i uwidacznia międzykulturowe odmienności, ich źródła oraz skutki społeczne i kulturowe. Porównanie pozycji i ról kobiet dokonywane jest w oparciu o klasyczne badania w antropologii kulturowej. Z tego względu pewne aspekty tych badań lub ich wyniki zostają poddane krytycznej analizie ze względu na specyfikę ich realizowania. Analiza krytyczna jest zarazem możliwością prezentacji współczesnych redefinicji teoretycznych w obszarze dyscypliny, wywodzących się m.in. z nurtu antropologii feministycznej, postkolonializmu czy szerszych ujęć z nurtu antropologii refleksyjnej. Zajęcia zakładają zatem dialog między ujęciami klasycznymi a współczesnymi, co umożliwia de facto krytyczną analizę obu dyskursów teoretycznych.

Równolegle do analiz w nurcie tradycyjnych i współczesnych koncepcji antropologii kulturowej tworzona jest koncepcja wiedzy o człowieku i kulturze jako subiektywnej emanacji podmiotowości, którą w odniesieniu do studiów nad płcią w tak głęboko empirycznej nauce, jaką jest antropologia kulturowa, można porównywać z przewrotem kopernikańskim. Wybrane udokumentowane obszary wiedzy kobiet stanowią przykłady potwierdzające adekwatność takiego ujęcia.

M. Z. Rosaldo, L. Lamphere (red.), Women, Culture, and Society, Stanford: Stanford University Press (wybrane rozdziały)

Kubica Grażyna (2006), Siostry Malinowskiego czyli kobiety nowoczesne na początku XX wieku, Kraków: Wydawnictwo Literackie

Mead Margaret (1986), Trzy studia, Warszawa: PIW (wybrane rozdziały)

Henrietta Moore, Feminism and Anthropology, Hoboken 2013 (fragmenty)

Bruno BETTELHEIM, Rany symboliczne. Rytuały inicjacji i zazdrość męska.

Miriam van Waters (1913), The Adolescent Girl Among Primitives Peoples

Grahn Judy (2005), Blood, Bread and Roses. How Menstruation Created the World (fragmenty)

Banaszkiewicz Magdalena (2017), Antropolog wobec odmienności kulturowej i przyrodniczej : Refleksje Marii Czaplickiej z ekspedycji syberyjskiej, Studia Etnologiczne i Antropologiczne 17, 32-46

Derra Aleksandra (2010), Czy racjonalność może być męska? O języku nauki z perspektywy feministycznej, Annales universitatis Mariae Curie-Skłodowska, vol.XXXV, z. 2

Stone Linda (2012), Pokrewieństwo i płeć kulturowa, Kraków: WUJ. (wybrane rozdziały)

Weiner Annette B. (1979), Trobriand Kinship from Another View: The Reproductive Power of Women and Men, Man, New Series, Vol. 14, No. 2 (Jun., 1979), ss. 328—348

Jacobs Sue-Ellen, Wesley Thomas, Sabine Lang (1997), Two-spirit people: Native American gender identity, sexuality, and spirituality, Urbana: University of Illinois Press

Stacey Judith (1988), Can there be a feminist ethnography, Women's Studies International Forum 11 (1), ss. 21–27

Code Lorraine (1991), What can she know? Feminist theory and the construction of knowledge, New York: Cornell University Press, r. 1 “Is The Sex of The Knower Epistemologically Significant?, ss. 1—26

Górnikowska-Zwolak Elżbieta (2004), Szkic do portretu Ślązaczki. Refleksja feministyczna, Katowice: WUŚ (fragmenty)

Levi-Strauss Claude (2013), Antropologia wobec problemów współczesnego świata, Kraków: WUJ, Rozdz. „Kres kulturowej supremacji Zachodu”, ss. 9—48

Young Robert J.C. (2012), Postkolonializm. Wprowadzenie, Kraków: WUJ, Rozdz. Feminizm postkolonialny, ss. 111—140

Herman Aleksandra (2019), Kulturowa wiedza kobiet..., Warszawa: Scholar (fragmenty)

Student porównuje i interpretuje procesy i zmiany kulturowe związane z płcią w kontekście współczesnych przemian kulturowych.

Student jest wrażliwy na odmienności kulturowe.

Student rozpoznaje uwarunkowania określonych kulturowych konstrukcji ról społecznych w różnych kulturach.

Student poddaje krytyce prezentowane ujęcia teoretyczne, wskazuje mocne i słabe strony określonych koncepcji.

Student dyskutuje na forum grupy, argumentując własne tezy.

Elementy zaliczenia:

Obecność na zajęciach (maks. 2 nieobecności).

Aktywność i uczestniczenie w dyskusjach.

Przygotowanie kilku (dwóch-trzech) krótkich prac śródsemestralnych w formie opracowania zagadnień na wybrane tematy.

Egzamin.

Godziny kontaktowe: 30

Przygotowanie prac śródsemestralnych: 30

Przygotowanie do zajęć: 15

Przygotowanie do egzaminu: 15