Filozofia przyrody

obowiązkowe

w sali

Wykład poświęcony jest najważniejszym zagadnieniom z zakresu współczesnej filozofii przyrody i nauk przyrodniczych, odniesionym do szczególnej sytuacji przyrody ożywionej i nauk biologicznych. W ramach wykładu omówione zostaną podstawowe kategorie filozoficznonaukowe (prawa i teorie naukowe, wyjaśnianie, uzasadnianie), aktualne kontrowersje w filozofii nauki (spory o redukcję, realizm, model rozwoju nauki), najważniejsze koncepcje z zakresu filozofii przyrody (determinizm, kauzalizm, teleologia) oraz wybrane zagadnienia swoiste dla filozofii przyrody ożywionej (definiowanie życia).

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z najważniejszymi zagadnieniami współczesnej filozofii przyrody i filozofii nauk przyrodniczych, z uwzględnieniem swoistości przyrody ożywionej i nauk biologicznych. Kolejne wykłady poświęcone są następującym zagadnieniom: 1) Filozoficzna refleksja nad przyrodą i naukami przyrodniczymi; 2) Charakterystyka praw naukowych, status praw biologicznych; 3) Determinizm i indeterminizm; 4) Wyjaśnianie i przewidywanie naukowe, wyjaśnianie funkcjonalne i genetyczne w biologii; 5) Przyczynowość i celowość; kauzalizm, teleologia, teleonomia; 6) Redukcjonizm i antyredukcjonizm, mechanicyzm, witalizm, holizm, organizmalizm; 7) Jedność nauki a odrębność dyscyplin naukowych; interdyscyplinarność współczesnej nauki; 8) Uzasadnianie twierdzeń w naukach empirycznych, problem indukcji, metoda hipotetyczno-dedukcyjna i jej ograniczenia; 9) Problem demarkacji między nauką a pseudonauką; spór kreacjonizmu z ewolucjonizmem; 10) Spór realizmu z instrumentalizmem o status teorii naukowych i przedmiotów postulowanych przez teorie; 11) Spory o model rozwoju nauki, spór kumulatywizmu z antykumulatywizmem, spór internalizmu z eksternalizmem; 12) Racjonalność nauki i racjonalność przyrody; 13) Spory o istotę i pochodzenie życia.

- C.G. Hempel, Filozofia nauk przyrodniczych, różne wydania

- A. Chalmers, Czym jest to, co zwiemy nauką?, różne wydania

Literatura dodatkowa:

- A. Grobler, Metodologia nauk, Kraków 2006-

- M. Heller, Filozofia przyrody. Zarys historyczny, Kraków 2004

- A. Urbanek, Rewolucja naukowa w biologii, Warszawa 1973, rozdz. 1, 2

Po ukończeniu kursu student powinien:

- znać najważniejsze zagadnienia, problemy i stanowiska w sporach z zakresu współczesnej filozofii przyrody i nauk przyrodniczych,

- rozumieć i umieć zdefiniować ważne pojęcia z zakresu metodologii i filozofii przyrody (np. nomologiczno-dedukcyjny schemat wyjaśniania, determinizm, kauzalizm, redukcjonizm, mechanicyzm, witalizm, realizm, instrumentalizm, kumulatywizm),

- potrafić samodzielnie odnieść koncepcje filozoficzne do swoistej sytuacji biologii (np. ogólna charakterystyka praw naukowych a status praw biologicznych; przykłady wyjaśnień biologicznych a ogólny schemat wyjaśniania; sposoby uzasadniania twierdzeń biologicznych).

egzamin

-