Trudny powrót z Kazachstanu

fakultatywne

Seminarium będzie kontynuacją rozważań i badań nad procesami przemian tożsamości narodowej i etnicznej Polaków zamieszkałych w Obwodzie Kaliningradzkim. Jednym z celów zajęć będzie opracowanie materiałów zebranych w trakcie badań terenowych przeprowadzonych pośród Polaków pochodzący z Kazachstanu, ze wsi Jasna Polana, którzy osiedlili się w obwodzie Kaliningradzkim oraz ich bliskich pochodzących z tych samych okolic , którzy razem z kazachstańskimi Niemcami przesiedlili się do Niemiec. Kazachstańscy Polacy po zesłaniu ich przodków w 1936 roku z Podola do Kazachstanu starali się, już po upadku ZSRR o repatriację do RP, władze polskie nie przyznały jednak prawa do powrotu dla większości chętnych ( w kolejce czeka od 7 lat ponad 5000 Polaków). Znaleźli oni zatem "okrężną drogę" do Ojczyzny. Wykorzystując ustawodawstwo repatriacyjne obowiązujące w Rosji przyjęli oni obywatelstwo rosyjskie i pojechali z Kazachstanu do Obwodu Kaliningradzkiego, gdzie osiedlili się w miejscowości Oziersk

Seminarium będzie kontynuacją rozważań i badań nad procesami przemian tożsamości narodowej i etnicznej Polaków zamieszkałych w Obwodzie Kaliningradzkim. Jednym z celów zajęć będzie opracowanie materiałów zebranych w trakcie badań terenowych przeprowadzonych pośród Polaków pochodzący z Kazachstanu, ze wsi Jasna Polana, którzy osiedlili się w obwodzie Kaliningradzkim oraz ich bliskich pochodzących z tych samych okolic , którzy razem z kazachstańskimi Niemcami przesiedlili się do Niemiec. Kazachstańscy Polacy po zesłaniu ich przodków w 1936 roku z Podola do Kazachstanu starali się, już po upadku ZSRR o repatriację do RP, władze polskie nie przyznały jednak prawa do powrotu dla większości chętnych ( w kolejce czeka od 7 lat ponad 5000 Polaków). Znaleźli oni zatem "okrężną drogę" do Ojczyzny. Wykorzystując ustawodawstwo repatriacyjne obowiązujące w Rosji przyjęli oni obywatelstwo rosyjskie i pojechali z Kazachstanu do Obwodu Kaliningradzkiego, gdzie osiedlili się w miejscowości Oziersk nad granicą z Polską ( w okolicach Gołdapi ), mając nadzieje na choćby edukację własnych dzieci w Polsce. Część z nich zaś opuściła Jasna Polanę razem z niemieckimi sąsiadami i wybrał wyjazd do RFN w ramach niemieckiego ustawodawstwa repatriacyjnego. Na północy Kazachstanu zesłanych było również około 1 mln. Niemców nadwołżańskich, którzy w większości repatriowali się do RFN. Życice przez okres dwu pokoleń w zamkniętych mieszanych narodowościowo wsiach zaowocował licznymi polsko-niemieckimi rodzinami. Stąd wielu Polaków, razem ze swymi niemieckimi krewnymi i dziećmi repatriowała się do Niemiec. Nie wszystkim jednak Polakom udało się uciec z Kazachstanu: większość tam pozostała, znacząca grupa ok. 20% przyjęła obywatelstwo rosyjskie i mieszka w Federacji, część wyjechała do Niemiec, zaś mniejszość trafiła do Polski. Ciekawy przykład Polaków z Obwodu Kaliningradzkiego stanie się również podstawą do zapoznania studentów z polityką emigracyjną państwa polskiego i stanem działań na rzecz własnej diaspory na Wschodzie. ( ustawodawstwo, założenia polityki państwa) Dla porównania ukazana zostanie niemiecka i rosyjska polityka repatriacyjna i migracyjna oraz akcja zasiedlania terenów opuszczonych przez Niemców przez repatriantów kazachskich sprowadzanych z Chin. Ten swoisty, złożony przykład identyfikacji będzie kanwą do rozważań nad pojęciem tożsamości narodowej. Wydaje się jednak, iż klasyczne, oparte na emigranckich losach teorie przemiany tożsamości nie są adekwatne do tej wielopokoleniowej, przymusowej deportacji. Opierać się zatem będziemy również na koncepcjach związanych z stygmatyzacją grupy zamkniętej w etnicznym getcie, na przemianach i strategiach obronnych w obliczu wrogiej tożsamości społecznej (obraz grupy w oczach większości), teoriach doświadczeń traumatycznych będących elementem konstytutywnym dla budowy tożsamości. Sięgniemy do swoistego "eriksonowskiego" przezwyciężania kryzysów i walki o trwałość własnego "ja". Na zajęciach będą opracowywane wywiady zebrane w Obwodzie Kaliningradzkim oraz wywiady z Polakami zamieszkałymi na południu Niemiec. W oparciu o wypracowane narzędzia kontynuować będziemy badania nad kazachstańskimi Polakami w Niemczech i będziemy starali się przeprowadzić wywiady z repatriantami z tej samej wsi Jasna Polana i okolic, którym udało się jednak trafić do Polski. Mając nadzieje na środki finansowe z KBN przygotowywać będziemy się do badań terenowych w skupiskach Polaków w Kazachstanie i na Syberii ( Jasna Polana, Zielony Gaj, na Syberii - Tomsk ). Zamierzamy również podjąć się próby opisu ( monografia) samoorganizowania się repatriantów i ich rodzin w ramach Stowarzyszenia Repatriantów funkcjonującego w Polsce.Planując badania pogłębiona zostanie znajomość metody terenowej, budowy dziennika obserwacji, technik prowadzenia wywiadu, prowadzenia archiwum obserwacji.

? M. Iwanow "Pierwszy naród ukarany" Polacy w Związku Radzieckim 1921-1939" ? H. Stroński "represje stalinizmu wobec ludności na Ukrainie w latach 1929-1939"? Jennifer Elrick, Justyna Frelak, Paweł Hut "Polska i Niemcy wobec rodaków na Wschodzie = Polen und Deutschland gegenüber ihren Diasporas im Osten", Instytut Spraw Publicznych ; [tł.: Dorota Fałkowska, Emilia Jaroszewska] Warszawa : Fundacja Instytut Spraw Publicznych, 2006.? Hut, Paweł "Warunki życia i proces adaptacji repatriantów w Polsce w latach 1992-2000"; Instytut Polityki Społecznej Uniwersytet Warszawski? Małgorzata Melchior "Społeczna tożsamość jednostki" Uniwersytet Warszawski, 1990? Polanowskij A.K. "Jasnoj Polianie 70 liet" Omsk 2006? Paweł Boski Tożsamość a odmienność kulturowa ( praca zbiorowa Paweł Boski, Maria Jarymowicz, Hanna Malewska-Peyre) Instytut Psychologii PAN, Warszawa, 1992? "Założenia teorii asymilacji" red. H. Kubiak, A. K. Paluch, wyd. Ossolineum 1980? Elżbieta Czykwin "Stygmat społeczny" PWN 2007