Professional ethics

Rozwój badań społecznych, coraz szersze ich zastosowanie i publiczna obecność ich wyników z jednej strony, a rosnąca wrażliwość na wartości ludzkie z drugiej, czynią potrzebnym bardziej systematyczne zajmowanie się etycznymi problemami socjologii. Na wykładzie będą ukazane: wpływ wartości etycznych na badania społeczne w różnych ich stadiach, formy obecności wartościowań w wiedzy naukowej, kwestie etyczne występujące w podstawowych typach badań społecznych (sondażach, eksperymentach, badaniach terenowych) , aspekty etyczne zastosowań socjologii i dylematy etyczne występujących w zawodzie socjologa.

Rozwój badań społecznych, coraz szersze ich zastosowanie i publiczna obecność ich wyników z jednej strony, a rosnąca wrażliwość na wartości ludzkie z drugiej, czynią potrzebnym bardziej systematyczne zajmowanie się etycznymi problemami socjologii. Wykład obejmie następujące zagadnienia: (1) Rola wartości w formułowaniu problemów socjologicznych i tematów badań społecznych. (2) Tradycyjne kategorie etyki badań społecznych (np. prywatność, anonimowość) w nowych warunkach społecznych. (3) Etyczne aspekty różnych typów badań: eksperymentalnych, sondażowych i terenowych. (4) Etyka w badaniach stosowanych; etyczne pułapki ekspertyz. (5) Badania opinii publicznej w służbie świata mediów i polityki. (6) Badania kwestii wrażliwych etycznie. (7) Jakość badań jako standard etyczny; odpowiedzialność badacza za jakość badań. (8) Jak rynek i media wpływają na zachowanie etycznych standardów badań społecznych. (9) „Dobre obyczaje” w badaniach społecznych i kodeksy etyczne.

1. Ajdukiewicz K., O wolności nauki, w: Język i poznanie, t.2, W-wa: PWN 1965.

2. Frankfort-Nachmias Ch., Nachmias S., Metody badawcze w naukach społecznych, P-ń: Zysk 2001, r. 4. Problemy etyczne badań w naukach społecznych.

3. Barber B., Eksperymentowanie na ludziach, Zagadnienia Naukoznawstwa 1970 nr 1.

4. Brzeziński J. i in., Etyka zawodu psychologa, W-wa: PWN 2009. r. 7. Psycholog wobec osób uczestniczących w badaniach psychologicznych.

5. Sztabiński P.B., Z. Sawiński, F. Sztabiński (red.), Fieldwork jest sztuką, W-wa: IFiS PAN 2005, r. 27. Problemy etyczne związane z pracą ankietera, 28. Ustawa o ochronie danych osobowych.

6. Rosenthal R., Nauka a etyka w przeprowadzaniu badań psychologicznych oraz analizowaniu i przedstawianiu ich wyników, Czasopismo Psychologiczne 1996 nr 2.

7. Sułek A., Zasady prezentacji wyników sondaży ze szczególnym uwzględnieniem sondaży wyborczych, w: Sondaż polski, W-wa: IFiS PAN 2001; „Ask” 1997 nr 1/2.

8. Brzeziński i in., Etyka zawodu psychologa, W-wa: PWN 2009, r.. 8. Psycholog (jako badacz) wobec członków społeczności naukowej.

9. Kodeks etyczny Amerykańskiego Stowarzyszenia Socjologicznego, KiS 1997 nr 4.

10. Międzynarodowy Kodeks Badań Rynku i Badań Społecznych ICC/ESOMAR, na stronie PTBRiO/ ESOMAR.

11. Kodeks etyki socjologa; dostępny na stronie PTS

Po zakończeniu kursu student powinien:

1. wiązać wybór problemów badawczych w socjologii z wartościowaniami naukowymi i społecznymi

2. rozpoznawać wrażliwe etycznie miejsca w podstawowych typach badań społecznych

3. akceptować potrzebę istnienia etycznych standardów badań społecznych

4. identyfikować zagrożenia dla bezstronności badań społecznych, zwłaszcza sondaży

5. rozróżniać wymagania roli socjologa od wymagań innych ról publicznych

6. akceptować zasady korzystania i cytowania z tekstów innych osób

7. wiązać przestrzeganie kodeksów etyki badań z postępem nauki

Egzamin wykaże zarówno znajomość wrażliwych etycznie miejsc w praktyce socjologicznej, jak i znajomość zasad prawidłowego etycznie postępowania w takich sytuacjach