Ethnography – theory and practice in the study of Central and Eastern Europe

Celem zajęć jest przybliżenie uczestnikom specyfiki Europy Środkowo-Wschodniej z

oddolnej perspektywy oraz w mikroskali. Na zakres omawianych zagadnień składać się będą

przede wszystkim odniesienia do teorii z zakresu antropologii społeczno-kulturowej, w

kontekście takich pojęć jak orientalizm versus okcydentalizm.

Zagadnienia będą omawiane i analizowane na podstawie doświadczeń zdobytych w trakcie

prowadzonych etnograficznych badań terenowych. Punkt wyjścia stanowią problemy tzw.

wewnętrznej orientalizacji mniejszości narodowych oraz etnicznych w Polsce. Następnie

omówieniu i dyskusji poddane zostaną wybrane przypadki mniejszości regionalnych, etno-

konfesyjnych oraz narodowych na/w Litwie, Łotwie i w Estonii. Finalnie analiza obejmie

zespoły zjawisk tożsamościowych, społecznych oraz politycznych w dwu sąsiadujących

bezpośrednio z Polską obszarach: w rosyjskiej nadbałtyckiej eksklawie kaliningradzkiej

(Obwód Królewiecki) oraz we wschodnioniemieckich tzw. nowych landach (d. Niemiecka

Republika Demokratyczna).

Literatura:

Brokken J.

Księgarz z Rygi, Jānis Roze i synowie, s. 19-54, [w:] Bałtyckie dusze, Warszawa 2017

Dziecko wylane z kąpielą. Loreta Asanavičiūtė z Wilna, s. 167-181, [w:] Bałtyckie dusze,

Warszawa 2017

Tabula rasa. W poszukiwaniu Arvo Pärta, s. 339-385, Bałtyckie dusze, Warszawa 2017

Filip M.

„Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Słowińców z perspektywy antropologii historii”,

Poznań 2012.

Gładkowski K.

Idealizacja, ideologizacja, indoktrynacja: mit „LUDU” w naukach o polityce, w etnologii oraz

masowych ruchach XIX i XX wieku”, [w:], Antropologia i polityka. Szkice z badań nad

kulturowymi wymiarami władzy, Warszawa 2011, s. 240-257.

Hyndle J., Kutysz M.

„Rosyjskojęzyczni na Łotwie i w Estonii, [w:] Prace OSW, tekst dostępny:

https://www.osw.waw.pl/sites/default/files/prace_14_1.pdf

Jersild A.

„Rosyjscy etnografowie i kaukascy górale: formowanie narodów”, [w:] Orientalizm po

rosyjsku, Warszawa 2022, s. 81-110.

Kwaśniewska A.

„O badaniach etnologicznych z polityką w tle na Kaszubach i Pomorzu w XX-leciu

międzywojennym”, [w:] Antropologia i polityka. Szkice z badań nad kulturowymi

wymiarami władzy, Warszawa 2011, s. 225-239.

Kwaśniewski K.

„Okiem socjologa. Jeszcze o narodowości śląskiej”, s 69-89, [w:] Nadciągają Ślązacy. Czy

istnieje narodowość śląska? Warszawa 2004.

Ładykowski P.

„Metoda badawcza: dziedzictwo kolonialne Polski i jego implikacje dla uprawiania

antropologii”, [w:] Utracony Wschód, Warszawa 2021, s. 210-244.

„Kulturowe źródła prawa i kulturowe uwarunkowania władzy politycznej. Wewnętrzny

kolonializm i casus akulturacji prawnej Ślązaków” [w:] Prace Etnograficzne 2020, 48, z. 3, s.

203-233, dostępne pod linkiem: file:///C:/Users/Pawe%C5%82/Downloads/adykowski_Prace-

Etnograficzne_48(3)_2020-1.pdf

„Z kim Polacy graniczą od Zachodu? Klasa i kultura a niemieckie wspólnoty wyobrażone

trzydzieści lat po transformacji”, [w:] Etnografia Polska 2018, t. LXII, z., 1-2, s. 107-129

Münkler H.

„Mity polityczne po drugiej wojnie światowej s. 347-352, [w:] Mity Niemców, Warszawa

2013

„Opór antyfaszystowski, rewolucja wczesnomieszczańska i wojny wyzwoleńcze. Mity

założycielskie w NRD” s. 353-384. [w:] Mity Niemców, Warszawa 2013

Olszewski W.

„Społeczności chłopskie a procesy budowania tożsamości narodowych w Europie Środkowej

XIX/XX w. s. 19-30, [w:] Regiony, granice, rubieże, W-wa 2005

Rausing S.

Wszystko jest cudowne. Wspomnienia z kołchozu w Estonii, Warszawa 2015

Wolff-Powęska A.

„Niemiecka Republika Demokratyczna: transformacja przez zjednoczenie”, s. 169-256, [w:]

Oswojona rewolucja. Europa Środkowo-Wschodnia w procesie demokratyzacji, Poznań 1998