Anthropology and Philosophy of Ruins

Zajęcia będą miały na celu „przyjrzenie się z bliska”, z perspektywy antropologii kulturowej i filozofii, zjawisku ruin. Z jednej strony, ruiny to ważny motyw literacki i artystyczny, mający istotny wpływ na kształtowanie się nowoczesnego stosunku do przeszłości, z drugiej – co dziś może nawet istotniejsze - w dobie przyspieszonej zmiany klimatu, konfliktów zbrojnych i wojen, a wreszcie kondycji późnego kapitalizmu, powstawanie ruin - rujnacja - staje się na nowo ważnym i aktualnym tematem współczesnej humanistyki.

Zajęcia będą miały na celu „przyjrzenie się z bliska”, z perspektywy antropologii kulturowej i filozofii, zjawisku ruin. Wybór tych dwóch dyscyplin podyktowany jest faktem, że współcześnie to właśnie na gruncie antropologii kulturowej znaleźć można najbardziej rozbudowane i zniuansowane ujęcia teoretyczne ruin, przy czym bardzo często wykorzystują one właśnie koncepcje filozoficzne, dawniejsze i całkiem współczesne. W rezultacie te dwie komplementarne perspektywy pozwalają ująć najważniejsze kwestie związane z fenomenem ruin jako ważnym motywem

literackim i artystycznym, mającym istotny wpływ na kształtowanie się nowoczesnego stosunku do przeszłości, a także, jeśli wręcz nie przede wszystkim, jako tematem współczesnej humanistyki, który jest szczególnie ważny w dobie przyspieszonej zmiany klimatu, konfliktów zbrojnych i wojen, a wreszcie kondycji późnego kapitalizmu.

Proponowana na zajęciach ścieżka rozważań będzie rekonstruować siatkę pojęciową pozwalającą na uchwycenie rozmaitych aspektów ruin i rujnacji, czyli procesów naturalnych, jak i społecznych praktyk związanych z ich powstawaniem, trwaniem i przekształcaniem się. Proponowana na zajęciach ścieżka prowadzić będzie zarówno przez historyczne toposy i debaty, jak i współczesne dyskusje i perspektywy, w ramach których omawia się i interpretuje się ruiny. Została ona tak pomyślana, aby studenci_tki, uczestnicząc w zajęciach składających się na kolejne bloki tematyczne, mogli się zapoznać z wybranymi najważniejszymi zagadnieniami obecnymi we współczesnej refleksji. W pierwszej kolejności zarysowana zostanie ogólna mapa ujęć antropologicznych i filozoficznych ruin (1), następnie przedmiotem dyskusji będzie kategoria fragmentu, ze

szczególnym uwzględnieniem spojrzenia estetycznego (2), a także pojęcia autentyczności, oryginalności i sztuczności (3) oraz aksjologiczny wymiar ruin (4). Osobno uwaga zostanie poświęcona zagadnieniu dziedzictwa oraz jego roli w konstytuowaniu tożsamości (5). Powyższe kwestie zostaną zaś powiązane z materialnym i niematerialnym wymiarem ruin (6), wytwarzaniem ruin i ruinacją (6), problemami konserwacji ruin,

m.in. w kontekście biodeterioracji (7), wreszcie z kategorią ruiny jako kategorią podważającą dychotomię kultura/natura (8). Na zakończenie omówione zostanie także zagadnienie „kuratorowania ruin” jako jedna z możliwości operowania dziedzictwem (9).

Powyższy zakres tematów oraz ich kolejność stanowią wstępną, niemniej logiczną i ustrukturyzowaną propozycję, która może jednak ulec – mniejszym lub większym – zmianom w wyniku rozpoznania szczególnych zainteresowań studentów_ek.

Wskazane tematy będą omawiane na więcej niż jednym spotkaniu, przy czym ich liczba będzie zależała od potrzeb i zainteresowań grupy. Wybranym tematom będą towarzyszyć odwołania do kultury popularnej (np. do filmów, seriali, powieści itd.).

Główną osnową zajęć będą wspólne dyskusje poświęcone zagadnieniom zaprezentowanym w tekstach, planowane są jednak co najmniej dwa spotkania “terenowe”, stanowiące okazję do tego, by doświadczyć ruin in situ, a także wizyty zaproszonych badaczy_ek.

W ramach zaliczenia studenci_tki będą poproszeni o przygotowanie indywidualnych lub grupowych projektów, będących propozycjami “kuratorskimi”, ilustrującymi zagadnienia wybrane spośród tych omawianych w trakcie kursu.

K_W01 ma poszerzoną i pogłębioną wiedzę o miejscu i roli nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w kulturze

K_W02 zna i stosuje terminologię nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych

K_W04 zna i stosuje metody analizy i interpretacji tekstów naukowych

K_W10 rozumie powiązania między działaniami kulturowymi a dynamiką zmian społecznych

K_U01 potrafi samodzielnie selekcjonować informacje pochodzące z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych oraz dokonać ich krytycznej oceny

K_U02 potrafi samodzielnie dobrać i zastosować odpowiednie narzędzia badawcze do analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów wizualnych

K_U04 potrafi samodzielnie sformułować problem badawczy w zakresie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych

K_U08 potrafi samodzielnie zanalizować tekst naukowy z dziedziny nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w języku polskim oraz w wybranym języku obcym

K_K02 jest gotów do dynamicznego rozwoju naukowego w obrębie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze

K_K04 podejmuje działania zmierzające do ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego

K_K06 szanuje dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze

K_K07 ma poszanowanie dla różnorodności kulturowej i przyrodniczej

K_K08 świadomie uczestniczy w życiu kulturalnym i społeczeństwie obywatelskim

Wymagania: systematyczne przygotowanie do zajęć, aktywny udział w dyskusjach, obecności (max. 2 nieusprawiedliwione nieobecności), indywidualne projekty zaliczeniowe