History and the Present Day of Intelligence and Counterintelligence as Dispositional Services of a Modern State and Non-state Network Organizations

W wyniku udziału w zajęciach, student dowie się jak funkcjonują podobne służby. Zrozumie ich podstawowe definicje i zasadnicze role pełnione przez nie w systemie bezpieczeństwa państwa (prognostyczną, informacyjną i obronną). W oparciu o rzeczywiste przykłady (case studies) dowie się o metodach pracy operacyjnej wywiadu i kontrwywiadu, a także zapozna się z mechanizmem cyklu wywiadowczego (aspekt paranaukowy i informacyjny). Będzie rozumiał takie kategorie jak HUMINT, OSINT czy SIGINT, WN-T czy WTO. W oparciu o pozyskaną wiedzę student będzie odróżniał rzeczywistość funkcjonowania podobnych służb od otaczających je mitów kreowanych przez kulturę popularną i media, będzie potrafił prawidłowo ocenić dane pochodzące z podobnych źródeł, wreszcie, co najważniejsze, zidentyfikować ewentualne zagrożenia płynące z ich strony w jego przyszłej pracy zawodowej.

W wyniku udziału w zajęciach student dowie się jak funkcjonują podobne służby. Zrozumie ich podstawowe definicje i zasadnicze role pełnione przez nie w systemie bezpieczeństwa państwa (prognostyczną, informacyjną i obronną). W oparciu o rzeczywiste przykłady (case studies) dowie się o metodach pracy operacyjnej wywiadu i kontrwywiadu, a także zapozna się z mechanizmem cyklu wywiadowczego. A więc określenia potrzeb informacyjnych danego kraju przez decydentów korzystających z pracy wywiadu bądź nim zarządzających (tasking), następnie pozyskiwanie w ten czy inny sposób interesujących „informacji wywiadowczych” (collection), potem przetwarzania i wprowadzanie owych informacji do baz danych (collation), następnie oceny i opracowania zdobytych danych w postaci gotowych raportów, informacji i analiz (analysis), wreszcie przekazanie ich do użytku odbiorcom informacji wywiadu (dissemination), zazwyczaj tożsamych

z przywołanymi wyżej decydentami. Na tym cykl się zamyka.

Będzie też rozumiał takie kategorie jak HUMINT (wywiad oparty na osobowych źródłach informacji), OSINT (wywiad oparty na materiałach jawnoźródłowych), SIGINT (wywiad polegający na przechwycie obcej komunikacji), WN-T (wywiad naukowo-techniczny) czy WTO (wywiadowcza technika operacyjna).

W oparciu o pozyskaną wiedzę student będzie odróżniał rzeczywistość funkcjonowania podobnych służb od otaczających je mitów kreowanych przez kulturę popularną i media, będzie potrafił prawidłowo ocenić dane pochodzące z podobnych źródeł, wreszcie, co najważniejsze, zidentyfikować ewentualne zagrożenia płynące z ich strony w jego przyszłej pracy zawodowej.

Pozna w detalach i będzie w stanie krytycznie ocenić najbardziej znane przypadki (operacje) o charakterze wywiadowczym i kontrwywiadowczym (sprawa Dreyfusa, afera Maty Hari, rola wywiadu w wojnie polsko-bolszewickiej, sprawa Enigmy, sprawa rtm. J. Sosnowskiego, sprawa Tadeusza Kobylańskiego, afera „Triest” (Trust), sprawa kręgu z Cambridge i epoka „wielkich nielegałów” wywiadu sowieckiego, brytyjski system podwójnych agentów, itd.)

W trakcie zajęć (wykładów i pokazów filmowych, w tym odtajnionych filmów operacyjnych) poruszone zostaną następujące bloki zagadnień:

1. Podstawowe definicje i pojęcia związane z pracą wywiadu i kontrwywiadu. Anglosaskie szkoły badań na wywiadem i kontrwywiadem („wewnętrzna” i „zewnętrzna”, „brytyjska” i „amerykańska”). Polskie badania nad wywiadem i kontrwywiadem w ramach Europejskiej Szkoły Badań nad Wywiadem.

2. Źródła informacji w wywiadzie i w kontrwywiadzie (HUMINT, SIGINT, OSINT). Rozróżnianie pojęć „agenta” i „kontaktu informacyjnego”.

3. Środki i metody pracy operacyjnej wywiadu i kontrwywiadu (wywiadowcza technika operacyjna (WTO), środki łączności, obserwacja zewnętrzna, inspiracja, dezinformacja, gry operacyjne)

4. Wywiad jako specyficzna instytucja naukowa (analityczna). Cykl wywiadowczy (System EPIW – Elektroniczne przetwarzanie informacji wywiadowczych). Specyfika pracy analityków wywiadu i kontrwywiadu.

5. Wywiad Naukowo-Techniczny i Ekonomiczny (przypadek schyłkowej epoki PRL)

6. Metody pracy operacyjnej kontrwywiadu. Kontrwywiadowcze kombinacje operacyjne („Triest”, brytyjski system podwójnych agentów (Double Cross), V Komenda WiN, Operacja „Cezary”, Afera Bergu)

7. Specyfika wywiadów i kontrwywiadów w państwach niedemokratycznych w tym służb typu sowieckiego. Przypadki „Nielegałów” i „środków aktywnych”. Pojęcie „interpenetracji” bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego.

8. Specyfika wywiadów i kontrwywiadów w państwach demokratycznych. Etyka w służbach specjalnych; problem zagrożenia terrorystycznego; zagrożenia asymetryczne.

9. Polski wywiad i kontrwywiad historia, specyfika, otoczenie prawne; zagadnienie „wywiadu społecznego”; słabości i silne strony przedwojenna „dwójka”, mit „Enigmy”, wywiad polskiego państwa podziemnego, wywiad PRL.

Wykład z elementami konwersatorium i pokazami filmowymi w formie stacjonarnej.

W przypadku obostrzeń pandemicznych możliwe jest prowadzenie zajęć w sposób zdalny

Wiedza:

K_W02 zna i stosuje terminologię nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych

K_W03 zna i rozumie zależności pomiędzy dyscyplinami nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych

K_W04 zna i stosuje metody analizy i interpretacji tekstów naukowych

K_W05 ma wiedzę o najnowszych metodach badań interdyscyplinarnych w naukach humanistycznych, społecznych i przyrodniczych

Umiejętności:

K_U01 potrafi samodzielnie selekcjonować informacje pochodzące z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych oraz dokonać ich krytycznej oceny

K_U02 potrafi samodzielnie dobrać i zastosować odpowiednie narzędzia badawcze do analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów wizualnych

K_U03 potrafi samodzielnie opracować (z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej) i zaprezentować wyniki swojej pracy naukowej i badawczej

K_U04 potrafi samodzielnie sformułować problem badawczy w zakresie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych

K_U05 wykorzystuje interdyscyplinarne metody i narzędzia badawczych do analizy zjawisk kultury

K_U06 uczestniczy w konferencjach, sympozjach i dyskusjach naukowych

K_U07 przygotowuje prace pisemne spełniające wymogi stawiane pracom akademickim z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych oraz z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej

K_U08 potrafi samodzielnie zanalizować tekst naukowy z dziedziny nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w języku polskim oraz w wybranym języku obcym

K_U10 potrafi przygotować wystąpienie ustne, uwzględniając potrzeby odbiorców

K_U11 rozumie i stosuje reguły pracy zespołowej

Kompetencje społeczne:

K_K02 jest gotów do dynamicznego rozwoju naukowego w obrębie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze

K_K03 ma kompetencje w zakresie wyboru najwłaściwszych środków służących do realizacji samodzielnie podjętych zadań

K_K05 szanuje zasady tolerancji i wykazuje wrażliwość wobec różnic kulturowych

Podstawą do zaliczenia będzie udział w zajęciach (weryfikowany w oparciu o listę obecności) a także ocena przez wykładowcę pisemnej pracy w postaci eseju o objętości 2000-3000 słów. Temat pracy i obowiązkowa literatura uzgodniona z wykładowcą.

Przy ocenie pracy będą brane pod uwagę: wiedza, sposób analizy i wykorzystania materiałów źródłowych, język i styl łącznie z umiejętność posługiwania się aparatem naukowym.

Student otrzyma ocenę zwrotną (feedback) w zakresie:

• samodzielnego myślenia (krytycyzm, analiza, interpretacja, logika, argumentacja, ewaluacja-własna ocena, umiejętność wyrażenia własnego zdania, metoda porównawcza, kontrargumenty i ich zbijanie)

• zrozumienia materii (ścisłość faktograficzna, erudycja, rozumienie podstawowych zagadnień i szerszego kontekstu)

• stylu (struktura tekstu, jasność wywodu, sformułowanie pytań badawczych, abstrakt, słowa klucze, aparat naukowy etc.).

Najlepsze eseje, po odpowiednim rozwinięciu, mogą być zaproponowane do publikacji w odpowiednich czasopismach naukowych.

Zakres ocen wyrażany opisowo (celujący – 6, bardzo dobry – 5, średni 4-3, poniżej oczekiwań 2-1).

W przypadku ocen poniżej oczekiwań (poprawka) zaliczenie w postaci egzaminu ustnego w oparciu o znajomość literatury obowiązkowej