"Collecting Pieces of the World" or thinking in montage from Warburg to Didi-Huberman

Problematyka zajęć „Zbieranie kawałków świata czyli myślenie montażem od Warburga do Didi-Hubermana” będzie zogniskowana wokół zagadnienia montażu rozumianego szerzej niż jedynie montaż filmowy. Fundująca zajęcia inspiracja projektami takimi jak Atlas Mnemosyne Wargurga, Pasaże Benjamina czy Historie(s) du Cinema Godarda pozwala nam na zadawanie pytań wykraczających poza obręb kinematografii. Głównym założeniem zajęć jest próba przemyślenia montażu i jego specyficznego, historycznego zbiegu z narodzinami kliniki.

Tytułowe „zbieranie kawałków świata”, jak Warburg określał pewne z form proto-montażowych, ujawnia jednocześnie naszą metodę. Będziemy zbierać i łączyć ze sobą fragmenty różnych dyskursów, czego ramy będą wyznaczać nazwiska Warburga i Didi-Hubermana.

„Tam dokąd nie można dolecieć, trzeba dojść choćby kulejąc. Pismo powiada, że kuleć nie jest grzechem". Tym cytatem z wiersza Friedricha Rückerta, Zygmunt Freud kończy swój słynny tekst Poza zasadą przyjemności. Dzieło to odkrywa podmiot niepełny, rozbity, pokawałkowany, tym samym diagnozując naszą kondycję jako podmiotów kulejących. Tekst Freuda napisany został tuż po I wojnie światowej, kiedy to autor obserwował reperkusje urazów fizycznych wśród żołnierzy wracających z frontu. Freud opisuje w nim mechanizm działania traumy, która jak sam się wyrażał dokonuje nacięcia na „żywym pęcherzyku” (taką metaforą opisywał konstrukcję psychiczną podmiotu). Pytanie o zionący wyłom „w” podmiocie chcielibyśmy podczas kursu połączyć z pytaniem o montaż, owa specyficzna kondycja zbiega się bowiem z losami kinematografii, a w snutej na kursie opowieści – specyficznie z powstaniem montażu.

Postacią bezpośrednio inspirującą nas do takiego postawienia tej kwestii jest Aby Warburg. Autor słynnego Atlasu Mnemozyne (rozumianego przez nas jako projekt montażowy). W okresie choroby psychicznej Warburga napotkał na swej drodze psychoanalityka powiązanego z Freudem – Ludwika Binswangera, który nadzorował proces jego leczenia. Twierdził on, że podstawą działania Warburga jest zażegnanie niebezpieczeństwa rozpadu. Warburg niewątpliwie rozumiał Dionizyskie sparagmos - rozszarpywanie i scalania na nowo, w którym Sergiej Eisenstein twórca montażu filmowego upatrywał alegorii montażu jako takiego. Nasze pytanie będzie więc pytaniem o spoiwo. Tym samym wychodząc nieco poza ramy kinematografii chcemy spojrzeć na montaż z perspektywy filozoficznej. W obrębie naszych zainteresowań będzie więc nie tylko powstanie montażu filmowego i jego dalsze perypetie, ale również pytania jakie może prowokować zbieg w czasie narodzin kliniki i wielkich projektów montażowych. Sięgając po filozoficzne koncepcje montażu chcemy zapytać czy kondycja podmiotu, jako podmiotu pękniętego domaga się jakichś form jego scalania. Czy podmiot może być czymś do zmontowania? Mówiąc inaczej - czy zastajemy ludzkość „przy” taśmie montażowej czy – co bardziej niepokojące - ludzkość już „zmontowaną”?

Problematyka zajęć „Zbieranie kawałków świata czyli myślenie montażem od Warburga do Didi-Hubermana” będzie zogniskowana wokół zagadnienia montażu rozumianego jednak szerzej niż jedynie montaż filmowy. Fundująca zajęcia inspiracja projektami takimi jak Atlas Mnemosyne Wargurga, Pasaże Benjamina czy Historie(s) du Cinema Godarda pozwala nam na zadawanie pytań wykraczających poza obręb kinematografii. Głównym założeniem zajęć jest próba przemyślenia montażu i jego specyficznego, historycznego zbiegu z narodzinami kliniki.

Tytułowe „zbieranie kawałków świata”, jak Warburg określał pewne z form proto-montażowych, ujawnia jednocześnie naszą metodę. Będziemy zbierać i łączyć ze sobą fragmenty różnych dyskursów, czego ramy będą wyznaczać nazwiska Warburga i Didi-Hubermana.

Po zakończeniu zajęć, Student:

Z zakresu wiedzy zna i rozumie (K_W01, K_W05, K_W06)

- podstawową terminologię nauk humanistycznych i rozumie ich rolę kulturze

- podstawowe metody analizy i interpretacji tekstów kultury

- podstawowe kierunki myśli filozoficznej, społecznej, przyrodniczej

Z zakresu Umiejętności, potrafi: (K_U02, K_U04)

- dokonywać analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów źródłowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych

- rozpoznawać i interpretować podstawowe problemy i zjawiska współczesności

Z zakresu Kompetencji społecznych jest gotów (K_K01, K_K07, K_K08, K_K09, K_K10)

- do podejmowania kształcenia przez całe życie

- przestrzega zasady tolerancji i ma poszanowanie dla różnic kulturowych

- docenia bogactwo kultury

- do zrozumienia dziedzictwa kulturowego i różnorodności kulturowej

- do świadomego uczestnictwa w życiu kulturalnym i społeczeństwie obywatelskim

Przygotowanie do zajęć, aktywność na zajęciach (ocena ciągła).

Egzamin będzie miał formę krótkiej rozmowy z prowadzącym na jeden z wybranych tematów poruszanych podczas zajęć

Na zajęciach dopuszczalne są dwie nieobecności.