Epistemology in classical Indian philosophy

Indie były jednym z dwóch najstarszych centrów kulturowych na świecie, gdzie się pojawiła i prężnie rozwijała filozofia. Znajomość refleksji filozoficznej kultywowanej w innym kręgu kulturowym i językowym wymusza świeże spojrzenie na filozoficzną tradycję Zachodu. W Indiach do podobnych problemów podchodzono niekiedy z innej perspektywy, stawiano czasem inne pytania, które nigdy nie pojawiały się na Zachodzie, albo też kwestie, wydawałoby się oczywiste dla filozofa zachodniego, nigdy nie były w Indiach poruszane. Wykład skupi się na wybranych zagadnieniach – epistemologii – kluczowych dla klasycznej filozofii indyjskiej (do XII w.). Zagadnienia epistemologiczne (a także powiązana z nimi filozofia języka) będą omawiane z punktu widzenia głównych szkół filozoficznych w Indiach, m.in. z perspektywy szkoły analizy epistemologiczno-logicznej (njaja), refleksji mistycznej (joga), różnych nurtów buddyzmu dżinizmu oraz materialistów i sceptyków.

Indie (Azja Południowa) były jednym z dwóch najstarszych centrów kulturowych na świecie, obok Grecji, gdzie się pojawiła i prężnie rozwijała filozofia. Znajomość refleksji filozoficznej kultywowanej w innym kręgu kulturowym i językowym (Indie) wymusza nowe, świeże spojrzenie na filozoficzną tradycję Zachodu. W Indiach do podobnych problemów podchodzono niekiedy z innej perspektywy, stawiano czasem inne pytania, które nigdy nie pojawiały się na Zachodzie, albo też kwestie, wydawałoby się oczywiste dla filozofa zachodniego, nigdy nie były w Indiach poruszane. Przykładowo, tzw. problem Gettiera (1963) był dyskutowany w Indiach co najmniej ok. 770 r. n.e.; z kolei w starożytnych Indiach filozofowie nigdy nie posługiwali się rozróżnieniem między poprawnością formalną (validity) a poprawnością materialno-formalną (soundness). Wykład monograficzny skupi się na wybranych zagadnieniach – epistemologii – kluczowych dla klasycznej filozofii indyjskiej (do XII w.), prezentując różne perspektywy i rozwiązania, wskazywane przez różne szkoły myśli indyjskiej i filozofów zachodnich. Zagadnienia epistemologiczne (a także powiązana z nimi filozofia języka) będą omawiane z punktu widzenia głównych szkół filozoficznych w Indiach, m.in. z perspektywy szkoły analizy epistemologiczno-logicznej (njaja), refleksji mistycznej (joga), różnych nurtów buddyzmu dżinizmu oraz materialistów i sceptyków. Wykład będzie poszerzony o zagadnienia ontologiczne w semestrze letnim jako wykład monograficzny: "Ontologia w klasycznej filozofii indyjskiej". Plan wykładów:

1-2) informacje wstępne nt. filozofii indyjskiej: podstawowe pojęcia, doksografia, chronologia

3-5) zagadnienia epistemologiczne w szkole epistemologiczno-logicznej (nyāya) i szkole filozofii przyrody (vaiśeṣika)

6) zagadnienia epistemologiczne w refleksji mistycznej (joga),

7) zagadnienia epistemologiczne w szkole egzegezy rytuału (mīmāṃsā)

8-11) zagadnienia epistemologiczne w różnych nurtach buddyzmu

(12-13) zagadnienia epistemologiczne w dżinizmie

(14-15) zagadnienia epistemologiczne u materialistów, sceptycyzm w Indiach

*Balcerowicz, Piotr (2003) Historia klasycznej filozofii indyjskiej. Część pierwsza: początki, nurty analityczne i filozofia przyrody. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.

*Balcerowicz, Piotr (2016) Historia klasycznej filozofii indyjskiej. Część trzecia: szkoły niebramińskie - adżiwikizm i dżinizm. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.

*Frauwallner, Erich (1990) Historia filozofii indyjskiej, tom I-II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Anacker, Stefan (1984) Seven works of Vasubandhu, the Buddhist psychological

Bhatt, S.R.; Mehrotra, Anu (2000) Buddhist Epistemology. Westport (Connecticut) – London: Greenwood Press.

Bhattacharya, Ramakrishna (2009) Studies on Cārvāka/Lokāyata. Firenze: Società Editrice Fiorentina. [reprint: London–New York–Delhi: Anthem Press, 2011].

Biderman, Shlomo (1944) ‘Escaping the Paradox of Scripture: The Mīmāṃsā Solution’, ss. 87–103 w: Dwivedi, R.C. (1944) Studies in Mīmāṃsā. Dr. Mandan Mishra Felicitation Volume. New Delhi: Motilal Banarsidass.

Bronkhorst, Johannes (2019) A Śabda Reader: Language in Classical Indian Thought. New York: Columbia University Press.

doctor. Delhi: Motilal Banarsidass.

Ganeri, Jonardon (2017) The Oxford Handbook of Indian Philosophy. Oxford: Oxford University Press.

Gokhale, Pradeep P. (2015) Lokāyata/Cārvāka: A Philosophical Inquiry. Oxford: Oxford University Press.

Halbfass, Wilhelm (1992) On Being and What There Is: Classical Vaiśeṣika and the History of Indian Ontology. New York: SUNY Press.

Halbfass, Wilhelm (2008) Indie i Europa. Próba porozumienia na gruncie filozoficznym. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.

Inami, Masahiro (2001) "The Problem Of Other Minds In The Buddhist Epistemological Tradition". Journal of Indian Philosophy 29: 465–483.

Kumar, ShashiPrabha (2013) Classical Vaiśeṣika in Indian Philosophy. On knowing and what is to be known. Oxon: Routledge.

Larson, Gerald James (1998) Classical Sāṃkhya: An Interpretation of its History and Meaning. New Delhi: Motilal Banarsidass.

Mills, Ethan (2018) The Three Pillars of Skepticism in Classical India: Nāgārjuna, Jayarāśi, and Śrī Harṣa. Lanham–Boulder–New York–London: Lexington Books.

Mohanty, Jitendra Nath (2000) Classical Indian Philosophy. New Delhi: Oxford University Press.

Potter, Karl H. (1981) Encyclopedia Of Indian Philosophies Bibiography, Vol. 3: Advaita Vedānta up to Śaṃkara and his pupils. Delhi: Motilal Banarsidass.

Potter, Karl H. (1987) Encyclopedia of Indian Philosophies, Vol. 4: Sāṃkhya. Delhi: Motilal Banarsidass.

Potter, Karl H. (1999) Encyclopedia of Indian Philosophies, Vol. 8: Buddhist Philosophy from 100 to 350 A.D. Delhi: Motilal Banarsidass.

Potter, Karl H. (2006) Encyclopedia Of Indian Philosophies Bibiography, Vol. 11: Advaita Vedānta from 80 to 1200. Delhi: Motilal Banarsidass.

Potter, Karl H.(1977) Encyclopedia of Indian Philosophies, Vol. 2: Indian Metaphysics and Epistemology. The Tradition of Nyāya-Vaiśeṣika up to Gaṅgeśa. Delhi: Motilal Banarsidass.

Potter, Karl H.(1996) Encyclopedia of Indian Philosophies, Vol. 7: Abhidharma Buddhism to 150 AD. Delhi: Motilal Banarsidass.

Potter, Karl H.(2003) Encyclopedia of Indian Philosophies, Vol. 9: Buddhist Philosophy from 350 to 600 AD. Delhi: Motilal Banarsidass.

Siderits, Mark (2007) Buddhism as Philosophy: An Introduction. Hants: Ashgate Publishing Limited.

Sinha, Jadunath (1969) Indian Epistemology of Perception. Sinha Publishing House: Calcutta.

Tuske, Joerg (ed.) (2017) Indian Epistemology and Metaphysics. London–Oxford–New York: Bloomsbury Academic.

van Bijlert, Vittorio A. (1988) Epistemology and Spiritual Authority: The Development of Epistemology and Logic in the Old Nyāya and the Buddhist School of Epistemology. Wien: Arbeitskreis für Tibetische und Buddhistische Studien.

Westerhoff Jan (2018) The Golden Age of Indian Buddhist Philosophy in the First Millennium CE. Oxford: Oxford University Press.

Zimmer, Heinrich (1952) Philosophies of India. London: Routledge & Kegan Paul Ltd.

* Pozycje oznaczone gwiazdką (*) są pozycjami podstawowymi, w języku polskim. Pozostałe lektury mają charakter poszerzający i uzupełniający. Powyższa lista może zostać poszerzona w zależności od potrzeb i specyfiki danego nurtu filozoficznego.

Nabyta wiedza:

student zna i rozumie:

– miejsce i znaczenie filozofii indyjskiej w relacji do nauk oraz przedmiotową metodologiczną specyfikę filozofii

– podstawową terminologię filozoficzną (filozofia indyjska) w języku polskim

– podstawową terminologię filozoficzną (filozofia indyjska) w wybranym języku obcym (angielski)

– szczegółowe zagadnienia (rzeczowe i metodologiczne) i najważniejsze nowe osiągnięcia w ramach wybranej dyscypliny filozoficznej (filozofia indyjska)

– zależności między głównymi dyscyplinami filozoficznymi historyczny charakter kształtowania się idei filozoficznych w Azji Południowej

– normy konstytuujące i regulujące struktury i instytucje społeczne oraz źródła tych norm, ich naturę, zmianę i drogi wpływania na ludzkie zachowania w Azji Południowej

– kompleksową naturę języka oraz historyczną zmienność jego znaczeń rolę refleksji filozoficznej w kształtowaniu kultur Azji Południowej

– ogólne zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a zmianami w kulturze i w społeczeństwie Azji Południowej; rozumie fundamentalną rolę, jaką idee filozoficzne odgrywają w powstawaniu dzieł i instytucji kultury Azji Południowej

– miejsce i znaczenie dziedziny nauk humanistycznych w systemie nauk oraz specyfikę przedmiotową, metodologiczną i terminologiczną nauk humanistycznych (filozofia indyjska)

– rozwój idei filozoficznych w Azji i na Zachodzie

Nabyte umiejętności:

student potrafi:

– porównywać idee filozoficzne i ich rozwój w Azji Południowej i na Zachodzie

– ¬analizować proste argumenty filozoficzne, identyfikować składające się na nie tezy i założenia, ustalać zależności logiczne i argumentacyjne między tezami

– identyfikować proste strategie argumentacyjne w wypowiedziach ustnych i pisemnych

– dobierać strategie argumentacyjne, na poziomie elementarnym konstruować krytyczne argumenty, formułować odpowiedzi na krytykę

– pisać proste teksty o charakterze filozoficznym, z samodzielnym doborem literatury

– poprawnie stosować poznaną terminologię filozoficzną (filozofia indyjska)

– wykrywać zależności pomiędzy kształtowaniem się idei filozoficznych (filozofia indyjska) a procesami społecznymi i kulturalnymi wykorzystywać znajomość języka obcego na poziomie B2 do: pisemnej i ustnej interpretacji przedstawionych informacji; dość swobodnego i poprawnego wyrażania swojej opinii na znane studentowi tematy; dokonuje syntezy przeczytanego tekstu bądź usłyszanej wypowiedzi; tworzy spójny i logiczny tekst na tematy mu znane w postaci np. opisu czy rozprawki; wygłasza, zgodnie z konwencją, prezentacje dotyczące tematów zawodowych i akademickich; nawiązuje rozmowę na tematy codzienne w sposób dość swobodny i zrozumiały.

– analizować i oceniać informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych, z wykorzystaniem narzędzi wyszukiwawczych

Nabyte kompetencje społeczne:

student jest gotów do:

– identyfikowania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności (filozofia pozaeuropejska)

– rozpoznawania braków w swojej wiedzy i umiejętnościach i poszukiwania możliwości usunięcia tych braków (filozofia pozaeuropejska)

– w sytuacji prowadzenia sporu filozoficznego efektywnego organizowania własnej pracy i krytycznej oceny jej stopnia zaawansowania

– przyjmowania nowych idei i ewentualnej zmiany stanowiska w świetle dostępnych danych i argumentów (filozofia pozaeuropejska)

– uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym; interesuje się nowatorskimi koncepcjami filozoficznymi w powiązaniu z innymi częściami życia kulturalnego i społecznego uczestnictwa w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa filozoficznego (filozofia pozaeuropejska)

– wykorzystywania wiedzy o kulturze danego obszaru językowego (Azja Południowa), zdobytej na zajęciach; sprawnego współpracowania w grupie; zidentyfikowania własnego stylu uczenia się i wybrania sposobów dalszego samokształcenia; akceptowania różnorodności postaw i opinii w kontaktach interpersonalnych

Praca pisemna na koniec semestru (praca o charakterze problematycznym, przekrojowym)

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2