Philosophy of Science

Wykład poświecony jest wprowadzeniu do podstawowych problemów filozofii nauki i obejmuje m.in. następujące zagadnienia: metodologiczne konteksty odkrycia, uzasadnienia i badania, teorie racjonalności naukowej a historia nauki, pojęcie nauki, problem indukcji, kryterium demarkacji, baza empiryczna nauki, język obserwacyjny a język teoretyczny, neopozytywizm, falsyfikacjonizm, teoria naukowych programów badawczych, teorie racjonalności naukowej L. Laudana, filozofia nauki T.S. Kuhna, spór realistów z antyrealistami, status bytów teoretycznych według W.V.O. Quine’a, empiryzm konstruktywny B. van Fraassena, twierdzenie o niezdeterminowaniu teorii przez dane, holizm, czynniki pragmatyczne a wartości poznawcze, fallibilizm, konwencjonalizm, paradoksy potwierdzania, nowa zagadka indukcji N. Goodmana, interpretacje prawdopodobieństwa (teoria matematyczna, interpretacja klasyczna, logiczna, subiektywistyczna i częstościowa), rola prawdopodobieństwa w nauce, modele wyjaśniania.

Wykład poświęcony jest wprowadzeniu do podstawowych problemów filozofii nauki i obejmuje m.in. następujące zagadnienia: metodologiczne konteksty odkrycia, uzasadnienia i badania, teorie racjonalności naukowej a historia nauki, pojęcie nauki, problem indukcji, kryterium demarkacji, baza empiryczna nauki, język obserwacyjny a język teoretyczny, neopozytywizm, falsyfikacjonizm, teoria naukowych programów badawczych, teorie racjonalności naukowej L. Laudana, filozofia nauki T.S. Kuhna, spór realistów z antyrealistami, argument z cudu na rzecz realizmu, argument z pesymistycznej metaindukcji, status bytów teoretycznych według W.V.O. Quine’a, empiryzm konstruktywny B. van Fraassena, twierdzenie o niezdeterminowaniu teorii przez dane, holizm, czynniki pragmatyczne a wartości poznawcze, fallibilizm, konwencjonalizm, paradoksy potwierdzania, nowa zagadka indukcji N. Goodmana, interpretacje prawdopodobieństwa (teoria matematyczna, interpretacja klasyczna, logiczna, subiektywistyczna, częstościowa), rola prawdopodobieństwa w nauce, modele wyjaśniania. Omawiane zagadnienia będą ilustrowane przykładami z historii nauki, przy czym duży nacisk zostanie położony na analizę ważnych wydarzeń z historii nauki z perspektywy rozmaitych koncepcji racjonalności naukowej. W tym kontekście zajmiemy się m.in. rewolucją kopernikańską, chemiczną i darwinowską oraz powstaniem mechaniki klasycznej, relatywistycznej i kwantowej.

Zakres zagadnień omawianych na ćwiczeniach znajduje się na podstronie grupy ćwiczeniowej.

„A Companion to the Philosophy of Science”, W. H. Newton-Smith (ed.), Blackwell Publishers, Malden, MA 2000.

„The Cambridge Companion to Darwin”, Hodge, J., Radick, G. (eds), Cambridge University Press, Cambridge 2009.

„The Oxford Handbook of Philosophy of Science”, P. Humphreys (ed.), Oxford University Press, Oxford 2016.

Ajdukiewicz, K., „Język i poznanie”, PWN, Warszawa 1985, t. I i II.

Carnap, R., „Wprowadzenie do filozofii nauki”, Fundacja Aletheia, Warszawa 2000.

Chakravartty, A. „A Metaphysics for Scientific Realism: Knowing the Unobservable”, Cambridge University Press, Cambridge 2007.

Chalmers, A. F., „Czym jest to, co zwiemy nauką? Rozważania o naturze, statusie i metodach nauki: wprowadzenie do współczesnej filozofii nauki”, Siedmioróg, Wrocław 1997.

Childers, T., „Philosophy and Probability”, Oxford University Press, Oxford 2013.

van Fraassen, „The Scientific Image”, Clarendon Press, Oxford 1980.

Goodman, N., „Fact, Fiction, and Forecast” , Harvard University Press, Cambridge, MA 1983.

Grobler, A., „Metodologia nauk”, Wydawnictwo Aureus, Wydawnictwo Znak, Kraków 2006.

Hempel, C. G., „Filozofia nauk przyrodniczych”, Fundacja Aletheia, Warszawa 2001.

- „Aspects of Scientific Explanations and other Essays in the Philosophy of Science”, The Free Press, New York 1965.

Kuhn, T.S., „Dwa bieguny: tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych”, PIW, Warszawa 1985.

- „Struktura rewolucji naukowych”, Fundacja Aletheia, Warszawa 2001.

- „Przewrót kopernikański”, Prószyński i S-ka, Warszawa 2006.

Lakatos, I., „Pisma z filozofii nauk empirycznych”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.

Laudan, L., „Progress and Its Problems: Towards a Theory of Scientific Growth”, University of California Press, Berkeley - Los Angeles 1978.

Losee, J., „Wprowadzenie do filozofii nauki”, Prószyński i S-ka, Warszawa 2001.

Newton-Smith, W.H., „The Rationality of Science”, Routledge, London-New York 1999.

Pietruska-Madej, E., „Metodologiczne problemy rewolucji chemicznej”, PWN, Warszawa 1975.

Popper, K., „Logika odkrycia naukowego”, PWN, Warszawa 1977.

Psillos, S., „Scientific Realism: How Science Tracks Truth”, Routledge, London & New York 1999.

Quine, W.V.O., „Granice wiedzy i inne eseje filozoficzne”, PIW, Warszawa 1986.

Rosenberg, A., „Philosophy of Science. A Contemporary Introduction” (Third Edition), Routledge, New York 2012.

Rowbottom, D. P., „Probability”, Polity Press, Cambridge 2015.

Sady, W., „Spór o racjonalność naukową. Od Poincarégo do Laudana”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2013.

Schindler, S., „Theoretical Virtues in Science. Uncovering Reality through Theory”, Cambridge University Press, Cambridge 2018.

Sprenger, J., Hartmann, S., „Bayesian Philosophy of Science”, Oxford University Press, Oxford 2019.

Watkins, J., „Nauka a sceptycyzm”, PWN, Warszawa 1989.

Nabyta wiedza:

Student:

- ma rozszerzoną wiedzę o miejscu i znaczeniu filozofii nauki w relacji do innych dyscyplin filozoficznych oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej

- zna specjalistyczną terminologię z dziedziny filozofii nauki w języku polskim

- zna i rozumie główne stanowiska i kierunki współczesnej filozofii nauki

- zna idee i argumenty najważniejszych w XX i XXI wieku filozofów nauki

- zna podstawowe metody badawcze i strategie argumentacyjne właściwe filozofii nauki

- zna metody interpretacji tekstu z dziedziny filozofii nauki

Nabyte umiejętności:

Student:

- wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje ze źródeł tradycyjnych i elektronicznych

- czyta i interpretuje tekst z dziedziny filozofii nauki

- słucha ze zrozumieniem ustnej prezentacji idei i argumentów z zakresu filozofii nauki

- poprawnie stosuje poznaną terminologię filozoficzną

- analizuje argumenty z zakresu filozofii nauki, identyfikuje ich kluczowe tezy i założenia

- wykrywa zależności między różnymi twierdzeniami i stanowiskami filozoficznymi

- dobiera strategie argumentacyjne, konstruuje krytyczne argumenty, formułuje odpowiedzi na krytykę

Nabyte kompetencje społeczne:

Student:

- zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego

- jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów

- efektywnie organizuje własną pracę i krytycznie ocenia stopień jej zaawansowania

Ocena końcowa z fakultetu ustalana jest na podstawie sumy punktów uzyskanych z egzaminu. Obowiązują następujące progi:

10,00 pkt. – 13,00 pkt. = dostateczny (3,0)

13,25 – 16,00 = dostateczny plus (3,5)

16,25 – 19,00 = dobry (4,0)

19,25 – 22,00 = dobry plus (4,5)

22,25 – 25,00 = bardzo dobry (5,0)

Prowadzący zastrzega sobie prawo do obniżenia wskazanych progów punktowych. Przy ustalaniu oceny końcowej z przedmiotu prowadzący zastrzega sobie prawo do wzięcia pod uwagę w przypadkach problematycznych oceny z ćwiczeń oraz aktywności na wykładzie.

Egzamin końcowy trwa 2 godziny zegarowe i składa się z 10 pytań opisowych dotyczących treści przekazanych na wykładzie oraz lektur omówionych na ćwiczeniach. Za odpowiedź na każde z pytań egzaminacyjnych można uzyskać maksymalnie 2,5 punktu. W ten sam sposób przebiega egzamin poprawkowy.

Do egzaminu w terminie zerowym mogą przystąpić wyłącznie studenci, którzy uzyskają rekomendację osoby prowadzącej ćwiczenia oraz będą regularnie uczestniczyć w wykładzie.

Zasady zaliczania ćwiczeń znajdują się na podstronie grupy ćwiczeniowej.