Main problems of philosophical anthropology and axiology

Wykład jest wprowadzeniem w klasyczną problematykę filozofii człowieka i filozofii wartości, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień filozofii religii. Omawiane są stanowiska w zakresie antropologii filoz. i aksjologii (w dużej części wybitnych filozofów polskich). Wskazane przez słuchaczy interesujące tezy następnie dyskutowane są w grupie. Spekulatywne twierdzenia filozofów mają charakter polemiczny, tym bardziej – że odnoszone są do zjawisk współczesności. Antagonistyczne stanowiska składające się na różne charakterystyki natury ludzkiej oraz świata wartości pozwalają wyrobić sobie zdanie własne w ważnych kwestiach światopoglądowych.

- 1. Filozofia a nauka. Swoistość filozofii. Filozofia a inne formy wiedzy.

- 2. Antropologia filozoficzna na tle działów filozofii. Główne problemy filozofii człowieka.

- 3. Pojęcia natury ludzkiej i osobowości. Struktura ontologiczna osoby. Spór empiryzmu z natywizmem.

- 4. Antropogeneza i periodyzacja dziejów człowieka. Trzy teorie języka.

- 5. Panorama filozofii współczesnej (główne nurty) i miejsce w niej metafizyki człowieka. Filozoficzne opozycje: naturalizm – transcendentalizm oraz racjonalizm – hermeneutyka.

- 6. Unde malum? Zło w naturze ludzkiej. Zasada Sokratesa.

- 7. Mit i pojęcie diabła. Współczesny spór melioryzmu z pejoryzmem (Rousseau kontra Schopenhauer i czterech wielkich manichejczyków polskich).

- 8. Trzy koncepcje zła według św. Augustyna.

- 9. Filozoficzne zagadnienie miłości. Mit androgyna z Platońskiej Uczty. Spór o istotę miłości: Bierdiajew i Ortega kontra Fromm.

- 10. Metafizyczne zagadnienie płci. Natura męska i natura żeńska. Problem feminizmu. Dom jako wartość duchowa.

- 11. Trzy pojęcia wolności. Zagadnienie wolnej woli. Jednostka a społeczeństwo: spór pelagianizmu z paulinizmem.

- 12. Główne stanowiska w filozofii religii. Dwieście lat filozofii religii i dwa sposoby jej uprawiania: krytyka religii i apologetyka religii. Wolter, Marks, Nietzsche i Freud kontra Constant, Schopenhauer, Feuerbach i Otto.

- 13. O istocie religii. Czym jest i skąd się religia bierze?

- 14. Istota magii, magia a religia, okultyzm i fenomeny Ψ. Stanowisko Hume’a.

- 15. Co to są wartości? Podstawy aksjologii Henryka Elzenberga.

- 16. Pojęcie kultury (wg Elzenberga). Instytucje według Gehlena.

- 17. Filozoficzny spór o karę główną.

- 18. Filozoficzny spór o legalność aborcji.

- 19. Antropologia Stanisława Lema.

- 20. Filozoficzny spór o legalność eutanazji. „Czy istnieją granice cierpienia? Kto miałby pomóc umrzeć?”. Stanowisko Elzenberga, Kotarbińskiego, Gumplowicza, Gombrowicza, Lema i Bunuela.

- 21. Filozoficzny spór o transplantacje: „Czy przeszczepy są ludożerstwem?”.

- 22. Pentalog biolatryczny według S. Lema i B. Wolniewicza.

- 23. Autorytet w ujęciu J. M. Bocheńskiego.

Literatura uzupełniająca:

- K. Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii. Warszawa 1983;

- Arystoteles, Etyka nikomachejska. Warszawa 1996;

- św. Augustyn, Państwo Boże. Kęty 1998;

- J.M. Bocheński, Logika i filozofia. Warszawa 1993;

- B. Constant, O religii. Warszawa 2007;

- T. Czeżowski, Główne zasady nauk filozoficznych. Wrocław 1959;

- T. Czeżowski, Pisma z etyki i teorii wartości. Wrocław 1989;

- H. Elzenberg, Kłopot z istnieniem. Kraków 1994;

- H. Elzenberg, Z filozofii kultury. Kraków 1991;

- L. Fleck, Psychosocjologia poznania naukowego. Lublin 2006;

- A. Gehlen, W kręgu antropologii i psychologii społecznej. Warszawa 2001;

- L. Gumplowicz, Filozofia społeczna. Warszawa 1913;

- L. Gumplowicz, System socjologii. Warszawa 2013;

- D. Hume, Badania dotyczące rozumu ludzkiego. Warszawa 1977;

- I. Kant, Metafizyka moralności. Warszawa 2005;

- T. Kotarbiński, Drogi dociekań własnych. Warszawa 1986;

- T. Kotarbiński, Myśli o ludziach i ludzkich sprawach. Wrocław 1986;

- G. Leibniz, Teodycea. Warszawa 2001;

- S. Lem, Dialogi. Kraków 1957;

- S. Lem, Summa technologiae. Warszawa 2010;

- B. Malinowski, Mit, magia, religia (Dzieła, t. 7). Warszawa 1990;

- Cz. Miłosz, Ziemia Ulro. Kraków 2000;

- P. Okołowski, Materia i wartości. Neolukrecjanizm St. Lema. Warszawa 2010;

- P. Okołowski, Między Elzenbergiem a Bierdiajewem. Warszawa 2012;

- P. Okołowski, Filozofia i los. Szkice tychiczne. Warszawa 2015;

- Platon, Uczta. Warszawa 1982;

- B. Russell, Dzieje filozofii Zachodu. Warszawa 2000;

- A. Schopenhauer, O podstawie moralności. Warszawa 1994;

- U. Schrade, Nurty filozofii współczesnej. Warszawa 2010;

- W. Tatarkiewicz, O filozofii i sztuce. Warszawa 1986;

- L. Wittgenstein, Tractatus logico-philosophicus. Warszawa 1997;

- B. Wolniewicz, Filozofia i wartości. Warszawa 1993;

- B. Wolniewicz, Filozofia i wartości, IV. Warszawa 2016.

Nabyta wiedza:

Student ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu filozofii w stosunku do nauk pozytywnych oraz o specyfice przedmiotowej i metodologicznej filozofii; ma rozeznanie w klasycznej problematyce filozofii człowieka i filozofii wartości oraz zna zasadnicze jej rozwiązania (główne stanowiska).

Nabyte umiejętności:

Student słucha ze zrozumieniem ustnej prezentacji idei i argumentów filozoficznych; poprawnie stosuje poznaną terminologię filozoficzną; trafnie definiuje pojęcia języka potocznego; analizuje argumenty filozoficzne, identyfikuje ich kluczowe tezy i założenia oraz wykrywa zależności pomiędzy ich tezami i założeniami; wykrywa proste zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i kulturowymi; artykułuje własne poglądy w sprawach społecznych i światopoglądowych

Nabyte kompetencje społeczne:

Student kieruje się rzetelnością i uczciwością w sytuacji prowadzenia sporu filozoficznego.

sprawdzian pisemny.

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2.