History of Modern Philosophy I

Przedmiotem zajęć będzie nowożytna antropologia filozoficzna ujęta w ścisłym powiązaniu z kulturowymi, ekonomicznymi i społecznymi procesami historycznymi. Wychodzimy z założenia, że antropologia filozoficzna może być zarazem teorią rozpatrywalną pod kątem jej adekwatności do opisu zasad świata społecznego, jak i praktyką ustanawiającą nowe sposoby jego rozumienia, a także jego instytucje i wartości. Będziemy kładli szczególny nacisk na ów „performatywny” aspekt antropologii filozoficznej. Chcemy także sproblematyzować dwa kluczowe zagadnienia. Po pierwsze wyłonienie się nowoczesnych nauk o człowieku jako autonomicznej dziedziny wiedzy. Po drugie granice i sens pojęcia nowoczesności (sens ten pozostaje związany z procesem autonomizacji domeny świata społecznego). Będziemy sięgali do teorii klasycznych myślicieli epoki nowożytnej od Machiavellego do Milla, a rozważając je posługiwać się będziemy współczesnymi diagnozami nowoczesności (Marcuse, Weber, Foucault).

Przedmiotem zajęć będzie nowożytna antropologia filozoficzna ujęta w ścisłym powiązaniu z kulturowymi, ekonomicznymi i społecznymi procesami historycznymi. Wychodzimy z założenia, że antropologia filozoficzna może być zarazem teorią rozpatrywalną pod kątem jej adekwatności do opisu zasad świata społecznego, jak i praktyką ustanawiającą nowe sposoby jego rozumienia, a także jego instytucje i wartości. Będziemy kładli szczególny nacisk na ów „performatywny” aspekt antropologii filozoficznej. Chcemy także sproblematyzować dwa kluczowe zagadnienia. Po pierwsze wyłonienie się nowoczesnych nauk o człowieku jako autonomicznej dziedziny wiedzy. Po drugie granice i sens pojęcia nowoczesności (sens ten pozostaje związany z procesem autonomizacji domeny świata społecznego). Będziemy sięgali do teorii klasycznych myślicieli epoki nowożytnej od Machiavellego do Milla, a rozważając je posługiwać się będziemy współczesnymi diagnozami nowoczesności (Marcuse, Weber, Foucault).

Nasze rozumienie antropologii filozoficznej jako teorii nowoczesnej zakłada, iż od samego zarania nowożytności pojawia się w filozofii narastające zrozumienie jej koniecznie społecznego charakteru, które wynika z ujęcia przez refleksję filozoficzną problemu człowieka, jako podmiotu z konieczności pierwotnie uspołecznionego. Interesuje nas ukazanie, jak przełom nowożytny z jednej strony wynikał z jego ekonomiczno-społecznych uwarunkowań, z drugiej – jak oddziałał on na zarówno konkretne praktyki społeczne nowoczesności, jak i na kształtowanie się coraz szerszego pola problemowego obejmowanego przez antropologię w jej nowoczesnym kształcie.

WYKŁAD

- Francis Bacon – „Nowa Atlantyda”

- Adam Smith – „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” („Wstęp i plan dzieła”, Ks. I, rzdz. I-IV, VIII-X)

- Immanuel Kant – „Do wiecznego pokoju”

- D. A. F. de Sade – „Francuzi, jeszcze jeden wysiłek, jeżeli chcecie stać się republikanami|

- Jacques Lacan – „Kanta Sadem”

- Karol Darwin – „O pochodzeniu człowieka” r. 1, 4, 5, 7

- Max Stirner – „Jedyny i jego własność” (wybrane fragmenty)

- Moses Hess – „O ruchu socjalistycznym w Niemczech”

- Michał Bakunin – „Państwowość i anarchia”

- Max Weber - „Polityka jako zawód i powołanie”

- Herbert Marcuse - „Rozum i rewolucja” (wybrane fragmenty)

- Jean-François Lyotard – „Kondycja ponowoczesna”

- Michel Foucault - „Narodziny biopolityki” (wybrane fragmenty)

- Edward Said – „Orientalizm” („Wprowadzenie”)

ĆWICZENIA

– Niccolò Machiavelli - „Książę”

- John Locke - „Drugi traktat o rządzie”

- Giambattista Vico, Nauka nowa – BKF, Warszawa 1966 („Objaśnienia wstępne”, księga I – r. 2, 3, 4; „Konkluzja dzieła”)

- Jean-Jacques Rousseau - „Emil” („Wyznanie wiary wikarego sabaudzkiego”)

- Mary Wollstonecraft – „Wołanie o prawa kobiety” (wybrane fragmenty)

- Johann Gottlieb Fichte – „Teoria wiedzy” (wybrane fragmenty)

- Johann Gottlieb Fichte - „Zamknięte państwo handlowe”

- F. W. J. von Schelling – „System idealizmu transcendentalnego” („Szósty rozdział główny”, „Ogólne uwagi do całego systemu”)

- G. W. F. Hegel – „Zasady filozofii prawa” (wybrane fragmenty)

- G. W. F. Hegel - „Ustrój Niemiec”

- Charles Fourier - „Wybór pism”

- Pierre Joseph Proudhon – „System sprzeczności ekonomicznych, czyli filozofia nędzy” (wybrane fragmenty)

- Karol Marks – „Nędza filozofii” (wybrane fragmenty)

- John Stuart Mill - „Poddaństwo kobiet”

Student/ka:

- zna i rozumie historyczny charakter kształtowania się antropologii filozoficznej w okresie nowożytnym

- rozumie rolę filozofii w wytwarzaniu się nowożytnego pojęcia człowieka

- prawidłowo identyfikuje główne, nurty, dzieła i stawki filozoficznych sporów o filozoficzne ujęcie człowieka w okresie nowożytnym

- potrafi samodzielnie zinterpretować główne linie argumentacyjne nowoczesnych sporów filozoficznych o pojęcia człowieka

- potrafi identyfikować główne nurty współczesnej debaty ideowej dotyczącej człowieka i społeczeństwa

- wykazuje motywację do refleksyjnego zaangażowania w życie społeczne

- ćwiczenia: aktywne uczestnictwo w zajęciach, praca pisemna bądź zaliczenie ustne

- wykład: egzamin ustny

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2