Anthropological and axiological problems of modernity

Perspektywa filozoficzna seminarium jest racjonalistyczna (szacunek do logiki) i antynaturalistyczna (metafizyczna – w rozumieniu pitagorejsko-augustyńskim), a jego tematyka antropologiczno-aksjologiczna (ze szczególnym uwzględnieniem filozofii religii). Wszystkie posiedzenia, bazujące na referatach uczestników, polegają na dyskusji przedstawianych tez: wydobyciu racjonalnej ich treści oraz jej ocenie (także poglądów prelegenta). Analiza taka, oparta na zmyśle logicznym, prowadzi zawsze – co zgodne i z Kotarbińskim, i z Elzenbergiem – do ścierania się opozycyjnych stanowisk.

Seminarium poświęcone jest zasadniczym zagadnieniom filozofii człowieka (antropologii filozoficznej) i filozofii wartości (aksjologii). Część dyskutowanej na zajęciach problematyki wyrasta z rozważań tradycyjnych, a część, zrodzona na przykład przez rozwój nauki,

jest dla współczesnej filozofii ważna. Wszystkie omawiane zagadnienia uwikłane są w pogląd na naturę ludzką oraz na system wartości. Seminarium prowadzone będzie w duchu Wolniewicza i Elzenberga i to dodatkowo w podwójnym sensie. Po pierwsze, od strony

formalnej, ma być kontynuacją metody i stylu filozoficznego Henryka Elzenberga (1887-1967) – tak jak je przekazywał Bogusław Wolniewicz (1927-2017) w ciągu 50 lat po śmierci mistrza. Wszystkie posiedzenia, bazujące na referatach uczestników, polegać będą na

dyskusji przedstawianych tez – ZAPISYWANYCH NA TABLICY; na wydobyciu racjonalnej treści analizowanego tekstu oraz jej ocenie (także poglądów prelegenta). Analiza taka, oparta na zmyśle logicznym, prowadzi zawsze do ścierania się opozycyjnych stanowisk – zgodnie z Elzenbergowską dewizą, że „stan filozofowania jest stanem wojny”.

1. A. Wallace, Darwinizm w odniesieniu do człowieka (w: tenże, W cieniu Darwina, Warszawa 2008);

2. R. Dart, Czy Australopithecus umiał mówić? (w: tenże, Na tropach brakującego ogniwa, Warszawa 1963);

3. H. Elzenberg, Nauka i barbarzyństwo (1930);

4. B. Wolniewicz, Epifania diabła (w: tenże, Filozofia i wartości. Warszawa 1993);

5. B. Constant, O czuciu religijnym (w: tenże, O religii. Warszawa 2008);

6. B. Malinowski, Mit, magia, religia (fragmenty);

7. D. Hume, Esej o samobójstwie (w: tenże, Dialogi o religii naturalnej. Warszawa 1962);

8. A. Schopenhauer, O filozofii uniwersyteckiej (w: tenże, Parerga, I, Warszawa 2002);

9. S. Lem, Dialog (I) o wskrzeszaniu z atomów (w: tenże, Dialogi, 1957);

10. W. Auden, Kultura i rozrywka (w: tenże, Starożytni i my, Warszawa 2017);

11. F. Dostojewski, Wielki Inkwizytor;

12. L. v. Mises, Biurokracja (fragmenty. Warszawa 2013);

13. J. de Maistre, Wieczory petersburskie (fragmenty). Warszawa 2011;

14. B. Wolniewicz, Wolność słowa w cywilizacji Zachodu (2006) (w: tenże, Post factum, 2021);

15. A. de Tocqueville, O demokracji w Ameryce (fragmenty). Warszawa 1976;

16. B. Wolniewicz, Antropologiczne podstawy demokratyzmu (w: tenże, Filozofia i wartości,1993);

17. Cz. Miłosz, Ziemia Ulro (fragmenty). Kraków 2000;

18. I. Wilmut, Klonowanie ludzi (w: tenże: Ponowny akt stworzenia, Poznań 2002).

Nabyta wiedza: student ma świadomość oryginalności i wielkości poglądów filozoficznych autorów omawianych tekstów; rozumie ich podstawy i potrafi ich główne idee przedstawić na tle filozofii klasycznej oraz współczesnej. Orientuje się ogólnie w zawartości

omawianych prac. Ma wyrobione zdanie w kwestiach spornych – zarówno w zakresie dyskutowanej problematyki klasycznej jak i współczesnej (aksjologia i antropologia filozoficzna). Zna i rozumie rolę refleksji filozoficznej w kształtowaniu kultury; ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu filozofii w stosunku do nauk pozytywnych oraz o specyfice przedmiotowej i metodologicznej filozofii; zna ogólne zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a zmianami w kulturze i społeczeństwie; ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu dziedziny nauk humanistycznych w systemie nauk oraz ich specyfice przedmiotowej, metodologicznej i terminologicznej.

Nabyte umiejętności:student czyta i interpretuje tekst filozoficzny; słucha ze zrozumieniem ustnej prezentacji idei i argumentów filozoficznych; poprawnie stosuje poznaną terminologię filozoficzną; trafnie definiuje pojęcia języka potocznego; analizuje argumenty filozoficzne, identyfikuje ich

kluczowe tezy i założenia oraz wykrywa zależności pomiędzy ich tezami i założeniami; wykrywa proste zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i kulturowymi; wypowiada własne poglądy w sprawach społecznych i światopoglądowych; odróżnia w filozofii racjonalizm od irracjonalizmu oraz naturalizm od antynaturalizmu.

Nabyte kompetencje społeczne: student kieruje się rzetelnością i uczciwością w sporach filozoficznych i ideowych.

referat i sprawdzian pisemny.

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2.