Bałkańskie miejsca pamięci

fakultatywne

Wymagane biegłe czytanie w języku angielskim; dobrze widziana znajomość na poziomie podstawowym któregoś z języków bałkańskiego Śródziemnomorza;

Miejsca pamięci na Bałkanach prezentowane są na zajęciach w szerszym kontekście problematyki pamięci, tradycji, kształtowania się kanonów narodowych w kulturach odbudowujących swoją tożsamość i w różnym czasie „wychodzących” z Imperium Osmańskiego w XIX i na początku XX wieku, czy z Jugosławii i bloku wschodniego w końcu XX wieku.

Problematyka bałkańskiej specyfiki przedstawiana jest studentom przez prowadzącą (i ewentualnie zaproszonych gości) w formie autorskich wykładów dotyczących bałkańskich miejsc pamięci, pamięci historii dawniejszej i najnowszej, tradycji, kanonów narodowych i map mentalnych/kognitywnych kształtujących się na Bałkanach od XIX wieku. Zajęcia są uzupełnieniem wykładu HISTORIA KULTURY BAŁKAŃSKIEJ I GRECKIEJ.

Seminarium/konwersatorium prezentuje miejsca pamięci na Bałkanach w szerszym kontekście problematyki pamięci, tradycji, kształtowania się kanonów narodowych w kulturach odbudowujących swoją tożsamość i w różnym okresie „wychodzących” z Imperium Osmańskiego/byłej Jugosławii/ bloku wschodniego: począwszy od początku w. XIX, poprzez przełom XIX i XX , aż po koniec ostatniego stulecia.

Problematyka bałkańskiej specyfiki przedstawiana jest studentom przez prowadzącą w formie dwóch/trzech autorskich wykładów dotyczących bałkańskich miejsc pamięci, pamięci historii, tradycji i kanonów narodowych kształtujących się na Bałkanach od XIX wieku oraz map mentalnych/kognitywnych.

Wykłady są podsumowaniem i egzemplifikacją lektur teoretycznych i problematyki dyskutowanej wspólnie ze studentami wcześniej, obejmują kwestie różnic między pamięcią narodową np. serbską i albańską w odniesieniu do Kosowa, między kształtującymi się kanonami tradycji narodowych np. macedońskiej, bułgarskiej, greckiej, wreszcie ukazują także przykłady miejsc/miast wielokulturowych i wieloreligijnych takich jak Saloniki, czy Istambuł, w których różne tradycje narodowe współistnieją ze sobą.

Zasadniczym celem zajęć jest zaprezentowanie dyskusji o pamięci i kanonie narodowym, dla której szersze, a zarazem zrozumiałe tło stanowią polskie spory o pamięć i kształt kanonu narodowego. Problematyka bałkańska pełni zatem funkcje jedynie ilustracyjną, pomagająca zrozumieć różne punkty widzenia. Zarazem jednak egzemplifikacja bałkańska (np. w odniesieniu do Shoah) jest funkcjonalna także z tego powodu, że skłania do postawienia pytań zasadniczych o to, co uważamy za „nasze”, kto pełni rolę obcego w „naszej tradycji”, wreszcie jak pamiętamy.

Lektury obowiązkowe:

1. E. C. Tolman, Cognitive maps in rates and man, Psychological Review 55, 1948, pp. 189-208.

2. J.Szacki, Tradycja. Zarys problematyki, Warszawa 1971.

3..A. Szpociński, Kanon historyczny, „Studia Socjologiczne” 4, (91) 1983, s. 129-146.

4..P. Nora, Realms of Memory: Rethinking the French Past., New York: Columbia University Press.

5.M. Kula, Nośniki pamięci historycznej, Warszawa 2002.

6.J. Assman, Pamięc zbiorowa i tożsamość kulturowa (przekład S. Dyroff, R. Żytyniec), „Borussia 29 (2003).

7.M. Kula, Wybór tradycji, Warszawa 2003.

8.A. Szpociński, Miejsca pamięci, „Borussia” 29, Olsztyn 2003, s.17-23.

9.A.D.Smith, The Antiquity of Nations, Cambridge 2004.

9.Jan Pomorski, Punkt widzenia we współczesnej historiografii, Punkt widzenia w języku i kulturze, Lublin 2004, s. 11 – 32.

11.J. Bartmiński, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin 2006.

12.12.A.Szpociński, P. Kwiatkowski, Przeszłość jako przedmiot przekazu, Warszawa 2006.

13.J.Sujecka, Bałkańskie miejsca pamięci. Pojęcie Macedonii w bułgarskiej i macedońskiej czasoprzestrzeni kulturowej, „Borussia” 37, 2006 s. 76 – 88.

14.P. Ricoeur, Pamięć, historia, zapominanie, Kraków 2006.

15.G. Didi-Huberman, Obrazy mimo wszystko, Kraków2008.

16.Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów, pod red. A. Szpocińskiego, Warszawa 2009.

17. L. Wolff, Inventing Eastern Europe. The Map of Civilization on the Mind of the Enlightenment, Stanford University Press 1994.

Student w zakresie wiedzy:

- zna podstawową terminologię nauk humanistycznych i społecznych K_W02

- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji wytworów kultury w powiązaniu z tradycją K_W07

Student w zakresie umiejętności:

- posiada podstawowe umiejętności wykorzystywania interdyscyplinarnych metod i narzędzi badawczych w analizie zjawisk kultury współczesnej K_U05

- potrafi samodzielnie zaanalizować tekst pisemny i ustny o charakterze naukowym w języku polskim oraz w jednym z języków kongresowych K_U11

- potrafi przygotować wystąpienie pisemne oraz ustne, uwzględniając poziom oraz potrzeby odbiorców K_U13

Student w zakresie kompetencji społecznych:

- ponosi odpowiedzialność za ochronę dziedzictwa kulturowego regionu, kraju i Europy K_K06

- rozumie zasady tolerancji i różnic kulturowych K_K07

- rozumie znaczenie bogactwa i dziedzictwa kulturowego Europy K_K08

Student jest oceniany za prezentację lektury teoretycznej (z listy lektur), udział w dyskusji i 2/3 kolokwia, które odbywają się po autorskim wykładzie prowadzącej lub zaproszonego gościa. Wykłady są zaplanowane po kilku lekturach, prezentowanych przez studentów i dyskutowanych na zajęciach i są bałkańską ilustracją omówionej problematyki. Ocena końcowa jest rezultatem udziału w dyskusji, pozytywnego zaliczenia dwóch/ trzech kolokwiów i jednej (lub więcej) prezentacji.